Dünyanın bir kısmının halen Endüstri 3.0 da önemli bir kısmının Endüstri 4.0 yaşadığı ve küçük bir kısmının da Endüstri 5.0 çağının kapılarını araladığı günümüzde, teknolojinin yalnızca makinelerle sınırlı olmadığı, insanın fizyolojik ve bilişsel kapasitesini anlamaya yönelik akıllı sistemlerle bütünleştiği bir dönüşüm yaşanıyor. Bu dönüşümün merkezinde, insanın sadece “çalışan” değil, aynı zamanda “algılayan, düşünen ve hisseden” bir varlık olarak ele alındığı nöroergonomi yer alıyor.
Geleneksel iş güvenliği yaklaşımları; baret, gözlük, ikaz levhası ve fiziksel önlemlerle sınırlandırılmışken, nöroergonomi, zihinsel yorgunluğu algılayan algoritmalar, stresin yükselişini önceden bildiren giyilebilir teknolojiler, refleksleri eğiten dijital sistemlerle yeni bir güvenlik modeli sunmaktadır.
Tehlike sadece gözle görünende değil, dikkatin dağılması, bilişsel yükün artması ve duygusal tükenmişlik gibi görünmeyen risklerden de kaynaklanmaktadır.
Sizlere sumakta olduğum nöroergonomi tabanlı uygulama protokolleri, özellikle inşaat, maden, enerji ve ulaşım gibi yüksek riskli sektörlerde; hem kazaları azaltmak hem de çalışan performansını sürdürülebilir kılmak amacıyla tasarlanmış örneklerdir.
Protokoller; EEG, GSR, VR/AR, refleks sistemleri ve denge teknolojileriyle zenginleştirilmiş olup, yalnızca bir güvenlik önlemi değil, aynı zamanda bir insan-merkezli üretim ve yaşam kültürüdür.
Amacımız, yakın geleceğin işyerlerini yalnızca daha güvenli değil, aynı zamanda daha duyarlı, daha zeki ve daha insani kılmak… Çünkü biliyoruz ki: Zihin güvende değilse, bedenin güvenliği eksiktir.
1. Beyin Yorgunluğu ve Dikkat Takibi Protokolü (EEG Tabanlı)
Hedef Grup
Vinç operatörleri, kule çalışanları, makinistler, türbin bakım ekibi
Uygulama Adımları
- Çalışma öncesi EEG baret takılarak 3 dakikalık dikkat ve yorgunluk taraması yapılır.
- Dikkat düzeyi düşük çıkan çalışan için çalışma süresi kısaltılır, dinlenme önerilir.
- Geribildirim sistemi sayesinde çalışanın kendisi de anlık dalgınlık/yorgunluk farkındalığı kazanır.
Ekipman
EEG sensörlü akıllı baret, analiz paneli, mobil bildirim uygulaması
2. Stres ve Duygusal Tükenmişlik Tespit Protokolü (GSR + Nabız Tabanlı)
Hedef Grup
Vardiyalı çalışanlar, kapalı alan personeli, tünel işçileri, uzun yol sürücüleri
Uygulama Adımları
- Giyilebilir GSR sensörü ve nabız monitörü takılır.
- Stres verileri gün içinde izlenir, belirlenen eşiğin aşılması durumunda mola verilir.
- Psikososyal destek gerektiğinde devreye alınır.
Ekipman
Giyilebilir stres ölçer (GSR), nabız bandı, mobil uygulama
3. Reaksiyon Süresi ve Refleks Eğitimi Protokolü
Hedef Grup
Yüksek irtifa çalışanları, sürücüler, tünel işçileri
Uygulama Adımları
- Haftada 2 gün sabah vardiya öncesi, refleks antrenman sistemi kullanılır.
- Çalışan, ışık sinyalleri veya sesli komutlara mümkün olan en hızlı şekilde yanıt verir.
- Sonuçlar sistemde kaydedilir, gelişim takibi yapılır.
Ekipman
Işıklı refleks tahtası, mobil refleks aplikasyonları, göz takip sensörü (isteğe bağlı)
4. Görsel Algı ve Bilişsel Yük Yönetimi Protokolü (VR + AR Destekli)
Hedef Grup
Yüksekte çalışanlar, türbin içi bakım personeli, tünel açma ekibi
Uygulama Adımları
- VR gözlük ile senaryo bazlı eğitim: “Dikkat hataları ve bilişsel yük” simülasyonları uygulanır.
- Çalışanın karar verme süresi, dikkat odaklılığı analiz edilir.
- Uygulama sonrası kişiselleştirilmiş bilişsel yük yönetim önerisi sunulur.
Ekipman
VR gözlük, özel nöroergonomik senaryo yazılımı, performans değerlendirme sistemi
5. Duruş Kontrolü ve Statik Denge Takip Protokolü
Hedef Grup
Yüksekte çalışanlar, vinç-tavan yürüyen vinç operatörleri, bakım-onarım ekipleri
Uygulama Adımları
- Haftada 2 gün, 15 dakikalık denge pedi ve BOSU egzersizi yapılır.
- Duruş simetrisi, ayakta kalma süresi, mikro-tremor gözlemi değerlendirilir.
- Riskli dengesizlik yaşayan personele bireysel egzersiz reçetesi sunulur.
Ekipman
Denge pedi, BOSU topu, ayakta durma analizi platformu, fizyoterapist rehberliği
6. Bilişsel Yük Dengeleme ve Görev Dağılımı Protokolü
Hedef Grup
Yüksek zihinsel stres altında çalışan tüm personel (şantiye şefleri, kontrol mühendisleri)
Uygulama Adımları
- Haftalık görev bazlı bilişsel yük analizi yapılır.
- Aşırı yüklenen personele görev rotasyonu önerilir.
- İş akışı içinde “mikro-mola alanları” ve zihin dinlendirme teknikleri entegre edilir.
Ekipman
Bilişsel analiz yazılımı, mikro-mola zamanlayıcıları, VR meditasyon gözlükleri
Uygulama Takvimi Örneği (Haftalık)
| Gün | Sabah Vardiyası Öncesi | Gün Ortası | Hafta Sonu |
|---|---|---|---|
| Pazartesi | EEG taraması + denge egzersizi | GSR stres takibi | |
| Salı | Refleks eğitimi | Görev yükleme analizi | |
| Çarşamba | VR bilişsel simülasyon | Zihin dinlendirme teknikleri | |
| Perşembe | Denge egzersizi | GSR takibi + bireysel öneri | |
| Cuma | EEG taraması + refleks ölçümü | Geri bildirim değerlendirme toplantısı |
Bilmeliyiz ki…
İnsan bedeni bir makine değildir; dalgalanan duyguların, değişken dikkat düzeylerinin ve sınırlı kaynakların canlı bir sistemidir. İşte bu yüzden nöroergonomi, yalnızca bir bilim değil, aynı zamanda bir insan onuru savunusudur.
Zihinsel yükü hafifletmeye, refleksleri geliştirmeye, dikkat süresini uzatmaya ve çalışma ortamını bilişsel olarak optimize etmeye yönelik her adım; sadece iş kazalarını değil, aynı zamanda insana dair değerin görünürlüğünü artırır.
Yakın geleceğin iş yerlerinde sadece çelik burunlu botlar, gözlükler ve baretler değil; zihin okuyan sensörler, anlık stres izleyiciler ve davranışsal analiz algoritmaları da yerini alacaktır. Bu dönüşüm, tehlikeyi yalnızca bertaraf etmekle kalmayacak, tehlikenin oluşma ihtimalini zihinsel düzeyde tanıyıp önleme becerisi kazandıracaktır. Bu, bireysel farkındalığı kurumsal güvenlik kültürüne dönüştüren bir evrimin ifadesidir.
Bugün attığımız bu nöroergonomik adımlar, yarının güvenli, bilinçli ve sürdürülebilir iş ortamlarının temelini atmaktadır. İnsan, artık üretimin sadece nesnesi değil; zihinsel süreçleriyle, duygusal dengesiyle ve nörofizyolojik hassasiyetiyle üretimin öznesidir.
Çünkü geleceğin güvenliği, sadece güçlü yapılarda değil, güçlü zihinlerde inşa edilecektir.
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Doğal Yaşayın
Doğal Beslenin
Aklınıza Mukayet Olun
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Sayın okuyucu,
Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.
Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler
⭐️⭐️ İnsan Zihinsel İş Yükü: Bir Araştırma ve Yeni Bir Kapsayıcı Tanım https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9201728/#s4
⭐️⭐️ Hareket Halindeyken Nöroergonomi: İşyeri Değerlendirmesi ve Tasarımı için Mobil EEG’nin Potansiyelinin Değerlendirilmesi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9846382/
⭐️⭐️ Nöroergonomi: Fiziksel ve bilişsel çalışmalara yönelik uygulamaların gözden geçirilmesi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3870317/https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3870317/
⭐️⭐️ Zihinsel İş Yükü, Katılım ve İnsan Performansına Nöroergonomi Yaklaşımı https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7154497/https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7154497/
⭐️⭐️ Çalışanların Psikolojik Güvenlik Algısı ve Politik Taktik Davranışları http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1193579?utm_source=chatgpt.com
⭐️⭐️ Acil durum ve güvenlik yönetiminde nöroteknolojinin kullanımıyla daha güvenli bir çalışma ortamı yaratmak https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37270412/
⭐️⭐️ Beyinden işyerine: fNIRS’in bilişsel çalışmalarda ve işçi güvenliğindeki rolü https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10634210/
⭐️⭐️ Nörogüvenlik bilimi: Güvenlik sorunlarının sinirsel mekanizmalarını ortaya çıkarmak için ortaya çıkan yeni bir disiplin https://www.frontiersin.org/journals/neuroscience/articles/10.3389/fnins.2023.1190995/full
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Dr Mustafa KEBAT
Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü