Örnek kurgu olay üzerinden iş güvenliği uzmanının cezai sorumluluğunun nasıl doğduğunu, hangi eylemlerinin suç teşkil ettiğini, hangi eylemlerinin onu koruduğunu görelim.
🔹 Örnek Kurgu Dava – Olay Özeti
2022 yılında, Ankara’da faaliyet gösteren bir orta ölçekli metal işleme tesisinde pres makinesi operatörü iş kazası geçirmiştir. Operatör, makine bakımını yaparken güvenlik koruması devre dışı bırakıldığı için elini makineye kaptırmış ve iki parmağını kaybetmiştir.
İş kazası sonrası yapılan incelemede, OSGB bünyesinde görevli C Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı Ali K., işyerinde 8 aydır görevlidir.
Soruşturma Aşamasında Tespit Edilen Hususlar
| İnceleme Konusu | Tespit | Uzmanın Durumu |
|---|---|---|
| Risk Değerlendirmesi | Mevcut rapor 3 yıl öncesine aittir, güncellenmemiştir. | Uzman, yeni risk analizi yapmamış. |
| Eğitim Kayıtları | Operatörün makine güvenliği eğitimi 2019’da verilmiş, yenilenmemiş. | Uzman, eğitimleri planlamamış. |
| Makine Güvenlik Talimatı | Talimat mevcut, ancak uygulamada koruma devre dışı bırakılmış. | Uzman uyarıda bulunmuş ama belgeye geçirmemiş. |
| Denetim Raporları | Son 2 aylık denetim raporu eksik. | Uzman, periyodik denetimi yapmamış. |
| İşveren Talimatları | İşveren, üretim sürekliliği gerekçesiyle koruyucunun devre dışı kalmasına göz yummuş. | Uzman, bunu sözlü uyarmış ama resmi bildirimde bulunmamış. |
Hukuki Süreç
- Savcılık İddianamesi:
Uzmanın, görevini ihmal ederek çalışan güvenliğini tehlikeye attığı, gerekli önlemleri almadığı ve bu ihmaliyle taksirle yaralanmaya neden olduğu iddiasıyla TCK 89/1 ve 89/2 kapsamında cezalandırılması talep edilmiştir. - Bilirkişi Raporu
- İnceleme Bulguları:
- Risk değerlendirmesi 3 yıl öncesine ait ve güncellenmemiş.
- Periyodik denetim raporları eksik.
- Çalışan eğitimleri eski ve güncel değil.
- Makinenin koruyucusu devre dışı kalmış, sözlü uyarı dışında yazılı önlem alınmamış.
- Bilirkişi Görüşü:
- Uzman bazı görevleri yerine getirmiş ancak kritik ihmal ve belgeleme eksiklikleri mevcuttur.
- İşverenin talimatları ve üretim baskısı, uzmanın kusurunu kısmen hafifletir, ancak tamamen ortadan kaldırmaz.
- İnceleme Bulguları:
- Savunma:
Uzman, işverenin talimatlarına rağmen birçok kez güvenlik kapağının devre dışı bırakılmaması için uyarıda bulunduğunu, ancak bu uyarıların yazılı hale getirilmediğini belirtmiştir. - Mahkeme Kararı:
- Asli Kusur: Risk değerlendirmesinin güncellenmemesi, eğitimlerin yenilenmemesi, denetim ve rapor eksikliği
- Kısmi Hafifletici Faktör: Sözlü uyarı, olay sonrası inceleme ve raporlama
- Sonuç: Uzmanın ihmali, iş kazasının gerçekleşmesine katkıda bulunmuştur, ancak ağır kusur işverene aittir. (Mahkeme, uzmanın bazı görevlerini yerine getirdiğini (örneğin genel denetim ve uyarı) ancak belgeleme yükümlülüğünü ihmal ettiği için kusurlu olduğuna, ancak bu kusurun “yardımcı nitelikte” olduğuna hükmetmiştir.)
- Hüküm:
- İş Güvenliği Uzmanı Ali K.: TCK 89/1 uyarınca 1 yıl 8 ay hapis (ertelendi)
- İşveren: TCK 89/2 ve 173 uyarınca 3 yıl hapis + para cezası almıştır.
- Sorumluluk Dağılımı
- Uzman: 40–50% sorumluluk (ihmal ve belgeleme eksikliği)
- İşveren: 50–60% sorumluluk (talimat ve üretim baskısı)
Not: Bu dağılım, olası ceza ve mahkeme kararlarında ceza indirimi veya erteleme açısından dikkate alınır.
🔹 🔹 🔹
CEZA HUKUKU AÇISINDAN DEĞERLENDİRME
Uzmanın Fiili Eylemleri
| Fiil | Yapıldı mı? | Etkisi | Hukuki Değerlendirme |
|---|---|---|---|
| Risk değerlendirmesini güncellemek | ❌ | Kazanın doğrudan nedeni | TCK 89 (taksirle yaralama) kapsamında ihmal |
| Eğitim planı oluşturmak | ❌ | Çalışan yeterince bilinçli değil | 6331/17 ihlali, idari para cezası + cezai sorumluluk |
| Güvenlik koruması ihlallerini yazılı raporlamak | ❌ | İspat eksikliği | TCK 173 kapsamında sorumluluk artırıcı |
| Denetim yapmak ve kayıt tutmak | ❌ | Uygunsuzluk süresi uzamış | 6331/14 ihlali |
| İşverene uyarı yapmak (sözlü) | ✅ | Kısmen hafifletici neden | Ceza indirimi (taksirin alt sınırından ceza) |
| Kaza sonrası bildirim ve inceleme yapmak | ✅ | Yasal yükümlülük yerine getirilmiş | Ceza sorumluluğunu azaltıcı etken |
🔹 🔹 🔹
“İş Güvenliği Uzmanı Cezai Sorumluluk Matrisi”
| Sorumluluk Alanı | Uzmanın Davranışı | İhlal Türü | İlgili Madde | Ceza Aralığı | Mahkeme Yorumu |
|---|---|---|---|---|---|
| Risk Değerlendirme | Yapmadı | Görev ihmali | TCK 89/1, 6331/10 | 1–3 yıl hapis | Asli kusur |
| Eğitim Planı | Eksik | Görev ihmali | 6331/17 | İdari para cezası | Kusur artırıcı |
| Denetim | Yapmadı | Görev ihmali | 6331/14 | 3 aya kadar hapis | İhmal kabul |
| Yazılı Uyarı / Raporlama | Yapmadı | Görev ihmali | TCK 173 | 1–3 yıl hapis | Sorumluluk artırıcı |
| İş Kazası Bildirimi | Yaptı | Uygun | 6331/15 | — | Lehe durum |
| Genel Rehberlik | Yaptı | — | 6331/8 | — | Lehe durum |
Toplam Cezai Değerlendirme:
Uzman, asli görevlerinden birkaçını ihmal etmiş olup kusurlu, ancak işverenin sorumluluğu baskın olduğundan cezası ertelenmiştir.
📘 📘 📘
Sonucun Değerlendirmesi
Bu dava örneği, İş Güvenliği Uzmanı’nın “işverene karşı danışman” konumunda olsa bile,
- Risk değerlendirmesini güncellememek,
- Eğitim ve denetim kayıtlarını tutmamak,
- Uyarıları yazılı belgelemeden bırakmak
gibi ihmallerin, ceza hukuku açısından kişisel sorumluluk doğurduğunu açıkça göstermektedir.
Buna karşılık, yazılı uyarı, eğitim kayıtları, imzalı denetim raporları ve kaza sonrası inceleme raporu gibi belgeler uzmanın kusur oranını ciddi şekilde azaltır.
Sonuç
- İş Güvenliği Uzmanı, bazı görevleri yerine getirmiş olsa da kritik ihmaller söz konusudur.
- Ceza hukuku açısından, taksirle yaralanmaya katkı sağlamış ve belgelenmemiş uyarılar nedeniyle sorumlu tutulabilir.
- Mahkeme, kusur ve hafifletici etkenleri değerlendirerek, ertelenmiş hapis cezası uygulanabilir.
- Bu örnek, iş güvenliği uzmanının görevlerini eksiksiz ve belgelendirilmiş şekilde yürütmesinin, ceza sorumluluğunu doğrudan etkilediğini gösterir.
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Doğal Yaşayın
Doğal Beslenin
Aklınıza Mukayet Olun
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Sayın okuyucu,
Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.
Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Dr Mustafa KEBAT
Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü