▸ Gaz Maskesi ve A Sınıfı Solvent Filtresi

• A sınıfı kartuş filtreleri, organik buharlara karşı özel olarak tasarlanmıştır. Tersanelerde yaygın kullanılan toluen, ksilen, MEK (metil etil keton) gibi uçucu çözücüler için uygundur.
• Maskenin tipi yarım yüz mü tam yüz mü olacak, bu solventin yoğunluğuna ve işlemin kapalı/yarı açık alanda olup olmamasına göre belirlenmelidir.
• Filtre doygunluğu dolduğunda, koruyucu etki ortadan kalkar. Üretici talimatına göre süre veya gaz dedektörüyle doygunluk takibi yapılmalıdır.

▸ Eldiven Kullanımı

• Solvent geçirmez nitril, butil kauçuk veya viton eldivenler tercih edilmelidir. Lateks, birçok solvente karşı geçirgendir; bu nedenle yanlış seçim koruma sağlamaz.
• Eldivenlerin kalınlığı, çift katmanlı oluşu ve manşet yüksekliği, yapılan işe göre optimize edilmelidir.

▸ Gözlük ve Yüz Koruyucu

• Uçucu solventlerin gözle teması ciddi irritasyon, kornea hasarı ve sistemik emilim riski yaratır.
• Kapalı tip gözlükler veya buhar geçirmez yüz siperi kullanılmalıdır.

▸ Lokal Egzoz Sistemleri (LEV)

• Kaynağa yakın konumlandırılmış egzoz sistemleri, buharın ortam havasına yayılmasını önler.
• Özellikle boya kabinleri, temizlik alanları ve solventle çözme işlemlerinin yapıldığı noktalarda zorunludur.
• Egzoz çıkışlarının filtreli, yangına karşı emniyetli ve atık yönetimiyle uyumlu olması gerekir.

▸ Sirkülasyon ve Ortam Kontrolü

• Ortam havasının sabit bir yönde hareketi sağlanmalı ve solvent buharı birikiminin önüne geçilmelidir.
• Tersaneler genellikle açık veya yarı açık ortamlardır, ancak konteyner içi, kapalı depo, tünel, tank içi çalışma gibi alanlarda sirkülasyon zorunludur.
• CO₂ ve VOC (uçucu organik bileşik) dedektörleriyle desteklenen sistemler önerilir.

▸ Ortam Ölçümleri (Havadaki Solvent Seviyesi)

• İş Hijyeni ölçümleri, kişisel maruziyet seviyelerinin belirlenmesi için düzenli yapılmalıdır.
• Tersanelerde kullanılan solventlere özgü TWA (Zaman Ağırlıklı Ortalama) ve STEL (Kısa Süreli Maruziyet Sınırı) değerleri referans alınır (örneğin, toluen için TWA: 50 ppm – STEL: 100 ppm).
• Aktif hava örnekleyiciler, solvent buharı filtrelerini toplar ve laboratuvarda analiz edilir.

▸ Biyolojik İzlem (BEM)

• Solventlerin vücuda alınmasından sonra metabolitleri idrarda veya kanda tespit edilir.
• Toluene maruziyette idrarda hippurik asit, ksilen maruziyetinde metilhippurik asit ölçümü yapılır.
• Bu izlem, fiziksel ortam ölçümlerinin yanı sıra biyolojik etkilenimi de ortaya koyar.

▸ MSDS Eğitimi (Malzeme Güvenlik Bilgi Formları)

• Tersanede kullanılan her solventin MSDS’leri işyeri panosunda erişilebilir olmalı; çalışanlar MSDS’in H (tehlike) ve P (önlem) kodlarını okuyabilmeli.
• Her solventin parlama noktası, buhar basıncı, LD50 değeri ve akut/kr. etkileri anlatılmalıdır.

▸ Erken Belirti Tanıma

• Solvent etkileniminde ilk belirtiler: baş ağrısı, baş dönmesi, bulantı, deride kızarma, gözde yanma, halsizlik gibi bulgulardır.
• Eğitimlerde bu belirtilerin maruziyet dozu ile ilişkisi, alarm niteliği taşıdığı durumlar vurgulanmalıdır.

▸ Kişisel Hijyen Uygulamaları

• Solvent bulaşan ellerle yemek yenmemeli, göz veya yüz teması yapılmamalı.
• Her vardiya sonrası eller, dirsekler ve yüz sabunla yıkanmalı, solventli eller kolonya veya alkolle temizlenmemelidir.

▸ Periyodik Muayene

• Tersane personelinin maruz kaldığı solvent tipi ve süresine göre yıllık ya da 6 aylık periyodik muayeneler yapılmalı.
• Göz, cilt, nörolojik refleks, akciğer dinleme ve laboratuvar testleri içermelidir.

▸ Karaciğer ve Böbrek Fonksiyon Testleri

• Solventlerin çoğu karaciğerde metabolize edilir (özellikle toluen, ksilen); bu nedenle ALT, AST, GGT, ALP gibi enzimler izlenir.
• Kronik solvent etkilenimi renal tübüler hasara neden olabilir. Kreatinin, üre ve GFR ölçümleri yapılmalıdır.

▸ Nörolojik İzlem

• Uzun süreli maruziyette nörotoksik etkiler görülebilir (örneğin, “kronik solvent ensefalopatisi”).
• Refleks testi, denge kontrolü, dikkat ve bellek testleri nörolojik tabanlı izlemde değerlidir.

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.