Sanayi, inşaat, ulaşım ve enerji gibi pek çok sektörde, her gün binlerce civata ve somun sıkılıyor; ama bu basit gibi görünen işlemin ardında çoğu zaman kritik bir güvenlik detayı gözden kaçıyor: Torklama.
Bir bağlantı elemanının ne kadar sıkıldığı, sadece sağlamlığı değil, aynı zamanda insan hayatını, ekipman ömrünü ve çevre güvenliğini de doğrudan etkileyen bir faktördür. Yetersiz sıkılmış bir bijonun seyir hâlindeki bir aracın tekerleğini yerinden çıkarmasıyla, aşırı tork uygulanmış bir flanşın çatlayarak kimyasal sızdırması arasında tek bir ortak payda vardır: Öngörülebilir ama önlenmeyen bir ihmal.
İş güvenliği açısından torklama işlemi (vida/somunların belirli bir sıkma kuvvetiyle sabitlenmesi) birçok sektörde hayati öneme sahiptir.
İş güvenliği profesyonelleri ve uygulayıcılar, torklamanın neden sadece bir teknik işlem değil, aynı zamanda sistem güvenliğinin mihenk taşlarından biri olduğunu bilmelidirler.
Aşağıda torklama yapılması gereken kritik uygulamaları, neden gerekli olduğunu ve yapılmadığında oluşabilecek uygunsuzlukları kapsamlı bir şekilde listeledim:
🔩 🔩 🔩
TORKLAMA GEREKEN KRİTİK ALANLAR VE İŞ GÜVENLİĞİ AÇISINDAN GEREKÇELERİ
| Uygulama Alanı | Torklama Gerekliliği Nedeni | Yapılmadığında Ortaya Çıkabilecek Uygunsuzluklar |
|---|---|---|
| Araç Bijonları (tekerlek vidaları) | Tekerleğin yerinden çıkmasını önlemek | Tekerleğin seyir sırasında çıkması → ölümcül trafik kazaları |
| Kaldırma makineleri (vinç, forklift) | Mekanik parçaların gevşemesini engellemek, yük taşıma güvenliğini sağlamak | Yük düşmesi, mekanik arıza, personel yaralanmaları |
| Basınçlı kaplar (hidrolik, pnömatik sistemler) | Basınç altında bağlantı noktalarının sızdırmazlığını sağlamak | Patlama, sıvı/gaz sızıntısı, yanma/boğulma riskleri |
| İnşaat iskele bağlantı cıvataları | Yapısal stabilite sağlamak | İskele devrilmesi, yüksekten düşme kazaları |
| İş makineleri süspansiyon ve yürür aksamı | Mekanik bütünlüğü ve dengeyi sağlamak | Titreşim artışı, ekipman devrilmesi |
| Elektrik panosu – bara bağlantı vidaları | Isınmayı ve elektrik arkını engellemek | Yangın riski, elektrik çarpması, sistem arızası |
| Çelik konstrüksiyonlar (bina bağlantı civataları) | Taşıyıcı sistem bütünlüğünü korumak | Yapısal çökme, devrilme, uzun vadede gevşeyip büyük kazalara yol açma |
| Merdiven, korkuluk ve platform sabitlemeleri | Kullanıcı güvenliği için sağlamlık sağlamak | Düşme, yaralanma, iş kazası |
| Basamaklı sabit merdiven montajı (ör. silo, tanklar) | Statik yükün taşınması ve montaj güvenliği | Kullanım sırasında basamak kırılması veya kopması |
| Makine muhafazaları ve döner parça kapakları | Operatör güvenliğini sağlamak, hareketli parçalara müdahale riskini azaltmak | Kol-bacak sıkışması, ölümcül yaralanmalar |
| Taşlama makinesi – disk sabitleme civataları | Diskin yerinde sabit kalması ve balans kaybı yaşamaması | Diskin fırlaması, göz/kafa travması, ölümcül kazalar |
| Yangın merdiveni bağlantı vidaları | Acil tahliyede güvenli kullanımı sağlamak | Merdiven çökmesi, tahliye sırasında yaralanma veya can kaybı |
| Raylı sistem (vagon, travers civataları) | Dinamik yüklerde gevşeme riskini ortadan kaldırmak | Raydan çıkma, çarpışma, toplu kaza riski |
| Endüstriyel fan ve pervane bağlantıları | Dönme esnasında balans ve güvenli çalışma sağlamak | Pervanenin fırlaması, kafa ve göz yaralanmaları, ekipman hasarı |
| Yüksekte asılı aparatların sabitleme noktaları | Düşme önleyici ekipman güvenliği | Halat kopması, düşme sonucu ölüm veya ciddi yaralanma |
| Tank ve borulama flanş bağlantı cıvataları | Sızıntı önlemek ve basınç dengesini sağlamak | Yanıcı-maddelerin sızması, yangın, patlama |
| Titreşimli makinelerin montaj bağlantıları | Zamanla gevşemeyi önlemek | Parçaların düşmesi, dengesiz çalışma, personel yaralanması |
| Pres makinesi, enjeksiyon sistemleri civataları | Operasyon sırasında sabit kalmalarını sağlamak | Civata fırlaması, parça ezilmesi, operatör kazası |
| Yük taşıma aparatları – zincir/kanca bağlantı noktaları | Çekme sırasında açılmaların engellenmesi | Yük düşmesi, kırılma, iş kazası |
| Rüzgar türbini bağlantı civataları | Dinamik yükler karşısında çözülmenin önlenmesi | Türbin kanadının kopması, devrilme, çevre güvenliği riski |
Örnekleri çoğaltmak mümkün. Teknik dokümanlara ve sahadaki gözlemlerinize göre gerekliliklere karar verebilirsiniz.
🔧 🔧 🔧
Torklama; ne fazla, ne eksik…
Her bağlantı noktası, üreticisinin belirlediği ölçüde sıkılmak zorundadır. Bu sınır aşılırsa ekipman zarar görür, yetersiz kalırsa insan hayatı tehlikeye girer. İşte bu yüzden torklama, yalnızca bir cıvata sıkma işlemi değil; bir sorumluluk, bir hassasiyet ve bir önleyici güvenlik kültürüdür.
İş güvenliğini bütünsel bir yaklaşımla ele alan her işletme, bu küçük gibi görünen ama büyük etkiler yaratan detaylara gereken özeni göstermekle yükümlüdür.
Unutmayalım: Hayatı, çoğu zaman bir civata kadar sıkan ya da gevşeten detaylar belirler.
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Doğal Yaşayın
Doğal Beslenin
Aklınıza Mukayet Olun
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Sayın okuyucu,
Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.
Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Dr Mustafa KEBAT
Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü