Kimyasal Maruziyetin Evrensel Dili – TLV, TWA, STEL

Kimyasal maddelere maruziyet, modern endüstriyel üretim süreçlerinin kaçınılmaz bir parçasıdır. Solunan bir buhar, ciltle temas eden bir çözücü ya da gözle fark edilmeyen bir toz tanesi; eğer doğru sınırlar içinde denetlenmezse, çalışan sağlığı üzerinde kalıcı hasarlar bırakabilir. Bu nedenle ülkeler, bilimsel veriler ışığında “ne kadarına, ne kadar süreyle ve hangi sıklıkla maruz kalınabileceğini” belirlemek amacıyla mesleki maruziyet limitleri geliştirmiştir.

Bu bağlamda, TLV (Threshold Limit Value), TWA (Time-Weighted Average) ve STEL (Short-Term Exposure Limit) gibi kavramlar, yalnızca birer teknik terim değil; aynı zamanda insan hayatını güvence altına alan bilimsel eşik değerlerdir. Ancak bu değerlerin yorumlanışı, hesaplanışı ve uygulama biçimi her ülkenin mevzuatına, teknolojik alt yapısına ve iş sağlığı kültürüne göre farklılık gösterebilir.

Mesleki Maruziyet Limitlerinin Üçlü Kıyaslaması: Türkiye – AB – ABD

KriterTürkiyeAvrupa Birliği (AB)Amerika Birleşik Devletleri (ABD)
Yasal Dayanak28733 sayılı “Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik”Direktif 98/24/EC (Kimyasal Ajanlar Direktifi) ve 2000/39/EC (İlk Limitler Direktifi)OSHA (Occupational Safety and Health Administration) – 29 CFR 1910.1000
Uygulanan Limit TürleriTWA (zorunlu), STEL (bazı maddeler için), TLV değerleri ACGIH referanslıdır ama bağlayıcı değildir.TWA ve STEL kullanılır, “Binding” ve “Indicative” değerler ayrımı yapılır.PEL (Permissible Exposure Limit), REL (Recommended Exposure Limit – NIOSH), TLV (ACGIH önerisi olarak).
Yasal BağlayıcılıkYönetmelikte verilen değerler bağlayıcıdır. TLV, tavsiye niteliğindedir.Binding (zorunlu) değerler tüm üye devletlerde uygulanmak zorundadır.OSHA PEL değerleri yasal zorunluluktur; TLV ve REL yalnızca öneri niteliğindedir.
Referans KurumlarİSGÜM (İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü), Çalışma ve Sosyal Güvenlik BakanlığıSCOEL (bilimsel komite), Avrupa KomisyonuOSHA (yasal), NIOSH (araştırma), ACGIH. (bilimsel referans)
TWA Süresi8 saatlik zaman ağırlıklı ortalama.8 saatlik zaman ağırlıklı ortalama.8 saat (PEL-TWA), ayrıca bazı maddeler için 10 saatlik REL-TWA tanımları da mevcuttur.
STEL Süresi ve Kullanımı15 dakikalık sınır, sadece bazı maddelerde belirtilmiştir.Genellikle 15 dakika olarak uygulanır, sıkça kullanılır.15 dakikalık kısa süreli limit (STEL) OSHA ’da az yer alır, NIOSH ve ACGIH daha kapsamlı kullanır.
TLV KullanımıYasal değil, ancak İSG uzmanları tarafından teknik referans olarak yaygınca kullanılır.SCOEL değerleri TLV benzeri bilimsel verilerden etkilenir; ACGIH verileri dolaylı etki yapar.ACGIHTLV listesi teknik dünyada çok yaygın; OSHA yalnızca bazı TLV’leri yasal PEL olarak benimser.
Güncelleme SıklığıÇok yavaş – Türkiye’deki maruziyet limitleri 2013 yılında yayımlandı ve az sayıda güncellendi.Periyodik olarak gözden geçirilir, bilimselliği yüksek sistemdir.OSHA limitleri genellikle eskidir (1970’lerden kalma birçok değer hâlâ geçerli). ACGIH her yıl günceller.
Denetim MekanizmasıİSG denetçileri ve müfettişler aracılığıyla uygulanır.AB ülkeleri kendi ulusal otoriteleri ve iş müfettişleriyle kontrol eder.OSHA aracılığıyla doğrudan yaptırım uygulanır.
Uygulama AlanıTüm sektörlerde geçerli. Örnek: boya, solvent, metalurji, petrokimya, laboratuvarlar.Sanayi, sağlık sektörü, gıda üretimi, atık yönetimi vb.Madencilik, sanayi, enerji, tarım ve hatta ofis ortamlarına kadar geniş bir kapsama sahiptir.
Eğitim ve Uygulama BilinciİSG uzmanları ve işyeri hekimlerine yönelik eğitimlerde vurgulanır; ancak sahada uygulama kalitesi değişkendir.Teknik personel genellikle yüksek farkındalığa sahiptir, mevzuat detaylı açıklanır.Mühendisler, teknisyenler ve İSG profesyonelleri için zengin dokümantasyon ve uygulamalı rehberler mevcuttur.
Maruziyet Limitlerinin Etki AlanıTürkiye’de limitler genel sağlık koruması için belirlenir; hassas gruplara özel limitler nadiren tanımlanmıştır.AB limitleri, genetik yatkınlıklar, gebe çalışanlar ve kronik hastalıklar gibi özel durumları da dikkate alabilir.ABD’de hassas popülasyonlara yönelik araştırmalar vardır ancak limitler genelde “ortalama işçi” için belirlenir.
🎯 🎯 🎯

Öne Çıkan Farklılıklar

ÖzellikTürkiyeABABD
Güncelleme sıklığıYavaş (2013 sonrası büyük değişiklik yok)Orta – Bilimsel kurul önerisiyle güncellenirACGIH: Yıllık, OSHA: Çok yavaş
Yasal geçerlilikTWA: Bağlayıcı
STEL: Sınırlı		TWA & STEL: Bağlayıcı veya öneri (duruma göre)PEL: Bağlayıcı
REL & TLV: Öneri
Risk kontrol zinciriKKD ve havalandırma ön plandaİş organizasyonu ve mühendislik önlemleri öncelikliRisk hiyerarşisi katı: Eliminasyon > Substitüsyon > Mühendislik
💡 💡 💡

Sınır Güvence Değil – Maruziyet Limitlerinin Evrensel Sorumluluğu Var

Maruziyet limitleri, yalnızca rakamsal değerler olarak görülmemelidir. Her TLV, TWA ya da STEL; ardında yüzlerce toksikoloji çalışmasının, binlerce iş kazası kaydının, on binlerce işçinin yaşanmış deneyimlerinin damıtılmış halidir. Bu nedenle bu limitlere uymak, sadece yasal bir zorunluluk değil; aynı zamanda etik ve insani bir sorumluluktur.

Türkiye’nin mevcut sistemi, Avrupa Birliği ile büyük ölçüde uyumlu olmakla birlikte, güncelleme sıklığı, bazı maddelerdeki eksik limitler ve uygulama pratiklerinin zayıflığı gibi sorunlarla mücadele etmektedir.

Ülkemiz, genellikle AB mevzuatıyla uyumlu olarak TWA ve STEL değerlerini baz almaktadır. Ancak AB’ye kıyasla güncelleme sıklığı daha düşük ve belirli maddelerde STEL eksikliği gözlenmektedir.

TLV değerleri, İSG profesyonellerinin teknik değerlendirmelerinde sıkça başvurulan kaynaklar arasında yer alır lakin yasal geçerliliği yoktur.

Türkiye’de kimyasal güvenlik eğitimi, sahada uygulama kalitesini artıracak şekilde yeniden yapılandırılmalı; ölçüm ve izleme altyapısı güncellenmelidir.

Öte yandan, Amerika Birleşik Devletleri örneği, bilimsel üretim kapasitesi ile mevzuat arasında ciddi bir zaman farkı olduğunu, OSHA limitlerinin yıllarca güncellenmeden kaldığını söyleyebiliriz

Bu tablo, bize şunu öğretmektedir: Mesleki maruziyet sınırları, statik ve sabit değil, sürekli yeniden yorumlanması gereken canlı bilgiler bütünüdür. Bu sınırları sadece belgelemek değil, aynı zamanda anlamak, uygulatmak ve denetlemek, yaşamı korumanın bilimsel adımıdır.

İş güvenliği kültürünün derinleştiği bir gelecekte, bu limitlerin yalnızca “kaç ppm tehlikelidir” sorusuna değil; aynı zamanda “bir insanın sağlığı, hangi eşikte bozulur?” sorusuna da yanıt verdiği bilinciyle hareket etmek gerekir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️