1. Neden İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Prosedürü olmalı?

Günümüzde işyerleri yalnızca üretim ve hizmet merkezleri değil, aynı zamanda çalışanların fiziksel, ruhsal ve sosyal güvenliğinin sağlandığı mekânlar olmalıdır.

“Hedefli bireysel şiddet” ve “grup çatışması riski” gibi tehditler, yalnızca bireyleri değil tüm işyeri ortamını etkileyen, kimi zaman ciddi yaralanmalara ve hatta ölümlere varan sonuçlar doğurabilen gerçek ve göz ardı edilemez tehlikelerdir.

Risklerin kaynağında genellikle fark edilmeyen veya bildirilmeyen tehdit unsurları yer almaktadır. Bu nedenle, çalışanların maruz kalabileceği veya tanıklık edebileceği şiddet potansiyelinin sistematik biçimde raporlanması, değerlendirilmesi ve önlenmesi amacıyla her işyerinde uygulanabilir, şeffaf ve erişilebilir bir “Şiddet Riski Bildirimi Prosedürü“nün oluşturulması, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında bir zorunluluk olduğu kadar, işverenin özen yükümlülüğünün de asli parçasıdır.

2. İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Prosedürünün Hukuki Dayanakları

İşyerlerinde şiddet riskine karşı önlemler alınması yükümlülüğü, aşağıdaki mevzuat hükümlerine dayanmaktadır:

  • 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
    • Madde 4: İşverenin genel yükümlülüğü
    • Madde 10: Risk değerlendirmesi, kontrol, ölçüm ve araştırma
    • Madde 11: Acil durum planları, yangınla mücadele ve ilk yardım
  • 4857 sayılı İş Kanunu
    • Madde 77: İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin yükümlülük
    • Madde 24 ve 25: Derhal fesih halleri (şiddet davranışları gerekçe olabilir)
  • Türk Ceza Kanunu
    • Madde 96: Eziyet
    • Madde 106: Tehdit
    • Madde 117: İş ve çalışma hürriyetinin ihlali
  • İşyerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi Genelgesi (2011)

3. İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Prosedüründeki Tanımlar

İşyeri şiddeti: Çalışanlara yönelik olarak gerçekleşen, fiziksel saldırı, tehdit, hakaret, yıldırma (mobbing), sözlü taciz, psikolojik baskı, grup içi çatışma ve benzeri davranışların tümünü ifade eder.

Şiddet riski: Henüz gerçekleşmemiş, ancak ihmal edildiğinde potansiyel olarak çalışanlara zarar verebilecek şiddet eğilimli olayların ihtimali.

Şiddet riski bildirimi: Bir çalışanın, kendisine ya da diğer çalışanlara yönelik oluşabilecek bir şiddet tehdidini işverene veya yetkili birime yazılı ya da sözlü olarak iletmesi.

4. İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Prosedürü Temel Aşamaları

4.1. Riskin Fark Edilmesi

Çalışan ya da gözlemci kişi aşağıdaki örnek durumlarla karşılaştığında şiddet riski algısı oluşabilir:

  • Sürekli olarak tehdit, hakaret veya fiziksel sataşmaya maruz kalmak
  • Aile bireylerinden, eski eşlerden, grup üyelerinden tehdit almak
  • Kan davası, husumet gibi nedenlerle kişisel güvenliğin tehdit altında olması
  • Mesai arkadaşları arasında artan gerilim, sosyal dışlama, sözlü saldırılar
  • Müşteri ya da ziyaretçiden gelen tehdit içerikli mesajlar

4.2. İlk Bildirim

Bildirim şekilleri:

  • Yazılı bildirim (Dilekçe, elektronik form, mail)
  • Sözlü bildirim (İK’ya, amire, İG uzmanına)
  • Anonim kutular veya mobil uygulamalar üzerinden

İçerik:

  • Şiddet riski algısının kim tarafından, ne zaman, nasıl fark edildiği
  • İlgili kişilerin kimlik bilgileri
  • Şiddet tehdidinin içeriği (fiziksel, sözlü, psikolojik vb.)
  • Önceki benzer olaylar varsa bunların özeti

4.3. Değerlendirme Süreci

Bildirim üzerine görevlendirilen birim (İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu, İK birimi, Rehberlik servisi veya Şiddet Önleme Komisyonu) aşağıdaki adımları izler:

  1. Bildirimi kayda alır (KVKK kapsamında gizlilik sağlanarak)
  2. Şiddet riskinin seviyesini belirler:
    • Düşük: Anlık öfke, sözlü gerginlik
    • Orta: Sürekli tehdit, husumet geçmişi
    • Yüksek: Silahlı tehdit, fiili saldırı ihtimali
  3. Taraflar ayrı ayrı dinlenir
  4. Tanık ifadeleri toplanabilir
  5. Gerekirse kolluk kuvvetlerine ön bildirimde bulunulur

5. İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Sonrası Müdahale ve Önlem Planı

Riskin seviyesi tespit edildikten sonra işveren aşağıdaki önlemleri almalıdır:

5.1. Fiziksel Önlemler

  • Kamera sistemlerinin etkinliği artırılır
  • Giriş-çıkışlar kontrol altına alınır
  • Tehlike altındaki çalışan geçici süreyle başka birime alınabilir
  • Gerekirse özel güvenlik desteği sağlanır

5.2. Organizasyonel Önlemler

  • Husumet tarafları fiziksel olarak ayrı birimlerde konumlandırılır
  • Vardiya planlaması yapılır (aynı anda bulunmamaları sağlanır)
  • Şiddet tehdidi olan kişi hakkında disiplin süreci başlatılır
  • Gerekirse iş akdi sona erdirilir (4857/25. madde gereği)

5.3. Psikososyal Destek

  • Taraflara işyeri rehberlik birimi ya da dış destekle psikolojik danışmanlık sağlanır
  • Mobbing veya tehdit sonrası travma etkileri için psikolog/psikiyatrist yönlendirmesi yapılabilir

6. İşyerinde Şiddet Riski Bildirim Gizliliği ve Koruma İlkeleri

Şiddet riski bildiriminde bulunan kişi:

  • Kesinlikle işten çıkarılamaz veya cezalandırılamaz
  • Diğer çalışanlarca dışlanamaz
  • Bildirimi değerlendiren tüm yetkililer gizlilik kuralına uymakla yükümlüdür

Aksi uygulamalar 4857 sayılı Kanun’un 5. maddesi kapsamında “eşit davranma ilkesine aykırılık” teşkil eder.

7. İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Prosedürü İzleme ve Raporlama

Şiddet vakalarıyla ilgili olarak:

  • Olay sonrası raporlar tutulur
  • Risk değerlendirmesi güncellenir
  • Yılda en az bir kez “şiddet olayları değerlendirme toplantısı” yapılır
  • Eğitim ve farkındalık çalışmaları planlanır

8. İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Hakkında Eğitim ve Farkındalık

İşyerinde şiddetin önlenmesine dair yılda en az bir defa şu içerikte eğitimler düzenlenmelidir:

  • Şiddet türleri ve belirtileri
  • Bildirim süreci ve haklar
  • Kriz anında doğru tepki
  • Şiddet mağdurlarının korunması
  • Kurumsal destek mekanizmaları

9. İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Prosedürü Sonuç ve Sorumlulukları

Şiddet riski bildirimi prosedürü;

  • Çalışanların kendilerini güvende hissetmelerini sağlar
  • İşverenin hukuki sorumluluklarını yerine getirmesine yardımcı olur
  • Şiddet olaylarını önceden tespit ederek, zararların önlenmesini mümkün kılar

10. İşyerinde Şiddet Riski Bildirimi Prosedürü Oluşumu Sonrası

İşyerlerinde hedefli bireysel şiddet ve grup çatışması gibi öngörülebilir şiddet riskleri karşısında sessiz kalmak veya bu tehditleri “olağan” kabul ederek görmezden gelmek, yalnızca çalışan güvenliğini değil, işverenin hukuki sorumluluğunu da doğrudan etkileyen ciddi bir ihmaldir.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 4. maddesi uyarınca işveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür.

Bu kapsamda risk değerlendirmesine tüm olası tehditlerin –şiddet dahil– açıkça ve somut biçimde dâhil edilmesi, irdelenmesi ve sonuçlarının önlenmesine yönelik tedbirlerin alınması esastır.

Birçok Yargıtay kararında da görüldüğü üzere, işverenin çalışanının maruz kalacağı saldırı riskini önceden bildiği ya da bilebilecek durumda olduğu hâllerde, gerekli önlemleri almaması doğrudan sorumluluğuna neden olmaktadır.

Bu bağlamda, “Şiddet Riski Bildirimi Prosedürü” yalnızca bir evrak düzeni değil; çalışanların maruz kalabileceği tehditlerin erken tanılanması, risklerin kontrol altına alınması ve toplu güvenliğin sağlanması adına hayati bir iş sağlığı ve güvenliği mekanizmasıdır.

Etkin bir bildirim kültürü oluşturmak, hem çalışan haklarına duyulan saygının hem de işverenin özen yükümlülüğünün en somut göstergelerindendir.

Her işyerinde bu prosedür; İSG Kurulu kararı ile yazılı hale getirilmeli, tüm çalışanlara duyurulmalı ve uygulanması titizlikle izlenmelidir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Değerli İş Güvenliği Camiası üyesi,

İş Sağlığı ve Güvenliği konusundaki makalelerimiz ve teknik yazılarımızda eksiklerimiz olabilir. Bizlere her zaman ulaşılabilirsiniz.

Bizlerle nilgi ve tecrübelerinizi paylaşmanız, vereceğiniz katkılar ile web sitemizi ve içindeki yazıları iş güvenliği camiasının daima yararlanacağı büyük ve ayrıntılı bir veri bankası haline getirebiliriz.

Dr. Mustafa KEBAT – 0 530 568 42 75

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️