Pentan Tankı – İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda 45 (Kırk Beş) yazıdan oluşan serinin kırk dördüncüsü Pentan Tankı Üzerinde Statik Elektrik Kaynaklı Yangın Başlangıcı Tatbikatı ve Yangın Söndürme Uygulama Senaryosunu…
Pentan gibi yüksek uçuculuğa sahip, düşük parlama noktası olan maddelerin depolandığı tanklarda statik elektrik birikimi ciddi bir yangın ve patlama riskidir. Bu nedenle, statik elektrik kaynaklı yangın başlangıcı senaryoları üzerine tatbikat yapılması, personelin doğru müdahale becerileri geliştirmesi açısından kritik öneme sahiptir.
Tatbikatın Amacı
- Statik yükten kaynaklı yangın riskinin anlaşılması,
- Doğru topraklama ve potansiyel dengeleme yöntemlerinin öğretilmesi,
- Yangın anında ilk müdahale ve söndürme prosedürlerinin uygulanması,
- Personelin panik yapmadan sistemli müdahale becerilerinin geliştirilmesi,
- Alan güvenliğinin sağlanması ve tahliye organizasyonunun test edilmesi.
Tatbikatın Kapsamı
- Tatbikat sadece tank üstü statik kaynaklı kıvılcım ve yangın başlangıcı senaryosunu kapsar.
- İlgili alanlar: Pentan tank sahası, dolum-boşaltım bağlantıları, tank üstü platform, yangın söndürme ekipmanı odası.
- Tatbikata tüm dolum, bakım, güvenlik ve acil müdahale ekipleri katılacaktır.
Tatbikatın Temel Senaryosu
Senaryo adımları:
- Tank üstünde dolum hortumunun bağlantısı sırasında topraklama ihlali oluşur.
- Statik yük birikimi sonucu tank üstü flanş civarında kıvılcım meydana gelir.
- Kıvılcım, tank üstü buhar fazındaki pentan gazını tutuşturur.
- Küçük çaplı bir alevlenme başlar.
- Görevli personel yangını fark eder ve alarm verir.
- Yangın ilk müdahale ekipleri çağrılır.
- Yangın tüpleriyle ilk müdahale yapılır, köpük sistemleri devreye alınır.
- Alan kontrollü şekilde boşaltılır, soğutma ve gaz izleme işlemleri başlatılır.
- Alan güvenli hale getirilir.
Tatbikat Hazırlıkları
Malzemeler ve Ekipmanlar
- Statik yük simülasyon cihazı,
- Kontrollü ateşleme sistemleri (emniyetli kıvılcım üreticisi),
- Yangın tüpleri (Köpüklü ve kuru kimyevi tozlu),
- Sabit köpük sistemleri,
- El tipi gaz dedektörleri,
- Kişisel koruyucu donanımlar (KKD),
- Topraklama ve potansiyel dengeleme sistemleri.
Personel Görev Dağılımı
- Tatbikat Yöneticisi
- Yangın Müdahale Ekip Lideri
- Dolum Operatörleri
- Bakım Personeli
- Güvenlik ve Tahliye Koordinatörü
- İlkyardım Ekibi
Tatbikat Akışı
Başlangıç Hazırlıkları
- Tüm ekip alanın güvenliğini sağlar.
- Topraklama sistemleri ve yangın ekipmanları hazır bekletilir.
- Tatbikatın “gerçek yangınmış gibi” yapılacağı hatırlatılır.
Olayın Başlangıcı
- Simülasyon ekibi kontrollü kıvılcım çıkarır.
- Tank üstü bağlantı flanşı çevresinde küçük bir alevlenme görülür.
Alarm Verilmesi
- Yangını ilk fark eden operatör “Yangın, Yangın, Yangın!” diyerek sesli alarmı başlatır.
- Yakın alarm butonuna basılarak ana alarm sistemi aktive edilir.
İlk Müdahale
- Yangın söndürme eğitimi almış olan personel, 10-20 saniye içinde uygun tipte yangın söndürme tüpü ile müdahaleye başlar.
- Yangın büyümeden köpüklü tüplerle üstten bastırılır.
İkinci Aşama Müdahale
- Tank çevresindeki sabit köpük sistemleri devreye alınır.
- Köpük başlıklarından tank üstüne sürekli köpük akışı sağlanır.
- Bu aşamada, köpüğün yangın bölgesine tam temas ettiğinden emin olunur.
Alanın Boşaltılması
- Dolum hattı otomatik vana sistemi ile kapatılır.
- Tüm personel kontrollü bir şekilde toplanma noktasına tahliye edilir.
- Alanın girişleri kapatılır.
Soğutma ve Gaz İzleme
- Yangın tamamen söndürüldükten sonra tank üstü ve çevresi soğutma işlemleri yapılır.
- Portatif gaz ölçüm cihazları ile patlayıcı gaz konsantrasyonu ölçülür.
Tatbikat Sonu Değerlendirme
- Tüm süreç adım adım gözden geçirilir.
- Eksikler ve iyileştirme alanları kaydedilir.
- Katılımcı ekiplerle brifing yapılır.
Özel Uygulama Detayları
Statik Elektrik Önleme Önlemleri
- Her dolum ve boşaltım öncesi topraklama kontrolü yapılmalı.
- Tüm bağlantılar potansiyel dengeleme sistemine dahil edilmeli.
- İletken hortumlar kullanılmalı.
Yangın Söndürme Teknikleri
- Küçük kıvılcımlarda doğrudan köpüklü tüple müdahale edilir.
- Gelişen yangınlarda sabit köpük sistemleri kullanılır.
- Soğutma aşamasında tank cidarlarının sıcaklığı sürekli izlenir.
Tahliye ve Toplanma
- Tank çevresi riskli alan ilan edilerek 30 metre çapında güvenlik perdesi oluşturulmalıdır.
- Toplanma noktaları rüzgar yönü göz önünde bulundurularak seçilmelidir.
Riskler ve Önlemler
| Risk | Önlem |
|---|---|
| Statik Elektrik Kıvılcımı | Topraklama ve potansiyel dengeleme sistemlerinin kontrolü |
| Yangının Büyümesi | Hızlı ilk müdahale, sabit köpük sistemlerinin kullanımı |
| Personel Yaralanması | KKD kullanımı, hızlı tahliye |
| Patlayıcı Gaz Birikimi | Sürekli gaz izleme, havalandırma sağlanması |
Tatbikat Sonu Değerlendirme Soruları
- Alarm verme süresi ne kadar sürdü?
- İlk müdahale doğru ekipmanla ve uygun teknikle yapıldı mı?
- Alan zamanında ve güvenli şekilde boşaltıldı mı?
- Köpük sistemi yeterli etki sağladı mı?
- Tüm personel tahliye prosedürüne uygun davrandı mı?
Sonuç
Pentan gibi yüksek yanıcılık özelliğine sahip kimyasalların depolandığı alanlarda, statik elektrik sadece bir kıvılcım değil, potansiyel bir felaketin tetikleyicisidir. Bu nedenle, olası bir yangın anında panik değil, hazırlık ve refleks hâkim olmalıdır.
Senaryoya dayalı tatbikatlar, olayı kağıt üzerinde değil, gerçek yaşam koşullarında prova etmektir. Tatbikat yapılmayan her gün, riskin fark edilmediği gündür. Bu çalışmalarla sadece yangın söndürme becerisi değil, hayat kurtarma refleksi, sistem güvenliği ve ekip koordinasyonu da pekiştirilir.
Unutmayın: Tatbikat yapılmayan sistemde güvenlik varsayımdır. Tatbikat yapılan sistemde ise güvenlik, kontrol altına alınmış bir gerçekliktir.
Hazırlıklı olan kurumlar sadece iş süreçlerini değil, çalışanlarını da korur.
Pentan Tankı Üzerinde Statik Elektrik Kaynaklı Yangın Başlangıcı Tatbikatı ve Yangın Söndürme Uygulama Senaryosu – Değerlendirme Formu
| Başlık | Bilgi |
|---|---|
| Tatbikat Adı | Pentan Tankı Üzerinde Statik Elektrik Kaynaklı Yangın Başlangıcı Tatbikatı ve Yangın Söndürme Uygulama Senaryosu |
| Tatbikat Tarihi | …/…/202…. |
| Tatbikat Yeri | …………………………… ……..Firması Dolum Alanı / Pentan Depolama Tesisi |
| Tatbikat Yöneticisi / İSG Koordinatörü | [Ad Soyad] |
| Gözlemciler | [Ad Soyad – Unvan] |
| Tatbikata Katılan Birimler | Operatörler, Acil Durum Müdahale Ekibi, Güvenlik, İlk Yardım, İletişim |
| Tatbikata Katılan Personel Sayısı | ……. |
| Tatbikat Başlangıç Saati | …:… |
| Tatbikat Bitiş Saati | …:… |
Yangınla Mücadele ve Kontrol
| Değerlendirme Başlığı | Puan (0-10) | Açıklamalar |
|---|---|---|
| Yangın söndürme tekniklerinin uygunluğu | ……… | Köpük tekniği, püskürtme mesafesi, yaklaşım taktiği |
| Sabit söndürme sistemlerinin devreye alınması | ……… | Köpük sisteminin zamanında ve doğru kullanımı |
| Yangının kontrol altına alınma süresi | ……… | Ne kadar sürede yangın kontrol altına alındı? |
| Değerlendirme Başlığı | Puan (0-10) | Açıklamalar |
|---|---|---|
| Soğutma işlemleri yeterliliği | ……… | Tank ve çevrenin uygun şekilde soğutulması |
| Gaz dedektörleri ile patlayıcı atmosfer ölçümleri | ……… | Hava kalitesi kontrolü, güvenlik teyidi |
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Doğal Yaşayın
Doğal Beslenin
Aklınıza Mukayet Olun
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Sayın okuyucu,
Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.
Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler
⭐️⭐️ Pentane dış depolama tankının yangın etkisine ilişkin bir çalışma https://koreascience.kr/article/JAKO202430540257020.page
⭐️⭐️ Depolama tankı kazalarına ilişkin bir çalışma https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0950423005000641?via%3Dihub
⭐️⭐️ Kaza Sonucu ve Risk Analizine Dayalı Kimyasal Depolama Tanklarının Güvenlik Aralıklarının Araştırılması https://www.researchgate.net/publication/346406356_Research_on_Safety_Spacing_of_Chemical_Storage_Tanks_Based_on_Accident_Consequence_and_Risk_Analysis
⭐️⭐️ IOC terminalindeki büyük yakıt depolama tankının yangın tehlikesi ve risk analizi https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/09544089231207419
⭐️⭐️ Propan depolama tanklarının dinamik risk değerlendirmesi için tahmini bir kaza modelinin geliştirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0957582021000896
⭐️⭐️ Pentan https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Pentane
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Dr Mustafa KEBAT
Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü