Bir yaz daha geldi… Sevenler için deniz mevsimi…
Deniz kıyıları özellikle tatil günleri yoğunlaşmaya başladı… Bir süredir denize giren erkenciler de var.
Pek tabi ki suyun üstünde – altında, eğlence – spor aktivitelerin yapmaya başlayanların sayısı arttıkça en basiti yüzücü kulağı’ndan boğulmaya kadar riskler de artıyor.
2002’de Amsterdam’da toplanan ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından desteklenen Dünya Boğulma Kongresi tarafından kabul edilen tanım,
Suda Boğulma, “sıvıya daldırma/daldırma nedeniyle solunum bozukluğu yaşama süreci “ olarak tanımlar
Suda Boğulmanın daha da bilimsel tarifini isteyenler için:
Vücuda yabancı sıvıların tıkamasıyla oluşan laringeal sinirlerin aktivasyonu, koruyucu bir mekanizma olan laringospazmı tetiklemesi ile devam eden uzun süreli tıkanıklık düşük veya hiç organ/doku oksijen seviyelerine (hipoksi veya anoksi) ve düşük arteriyel kan oksijen seviyelerine (hipoksemi) yol açması sonucu gelişen asfiksi nihayetinde geri döndürülemez nöronal hücre hasarı ve kardiyorespiratuvar arrest meydana gelmesi durumudur.
Farklı kaynaklardan farklı rakamlar elde etmek mümkün…
Lakin sıralamaya bakıldığında; istem dışı yaralanmaya bağlı üçüncü sırda ölüm nedeni suda boğulma.
Suda Boğulma sonucu ölüm yaralanmayla ilgili tüm ölümlerin yaklaşık %7’sini oluşturuyor.
İstatistiksel sıralamadaki yeri pek de hoş değil… O sebeple önemli ve bir kısmı önlenebilir bir konu.
Ölümle Sonuçlanmamış Boğulma Kurbanlarına Ne Yapmalısınız
Evet doğru okudunuz… Talihsiz bir süreç yaşamış ve kurtulmuş insanlar var..
DİKKAT
Boğulma sürecinden bir şekilde kurtulmuş ve hemen sonrasında gayet iyi görünen kazazede – kurban halen risk altındadır. O sebeple fazla hareket etmesine müsaade etmeyin. Genel durumu iyi sorunu yokmuş gibi görünüyor ise, oturur pozisyonda en yakın hastaneye hekim değerlendirmesi için götürün yada gitmesini sağlayın.
Unutmayın – Ölümcül olmayan boğulmalar ciddi komplikasyonlara neden olabilir.
Su Bizim Dünyamız Değil
Çok keyif aldığınız su aktivitelerini yapmadan önce ”Ait olmadığım bir dünyaya misafir olacağım” cümlesini hatırınızdan çıkarmayan.
Siz suyun içinde nefes alamazsınız. Siz suyun içinde yabancısınız.
Tekne gezisi mi? Jet ski ille tur mu? Scuba dalış mı? Sadece suda serinlemek mi?
Niyetiniz her ne ise öncelike yüzme bilmelisiniz. Yeterli mi? Tabi ki yetmez iyi dercede ilk yardım (kurtarma ve canlandırma teknikleri) bilgisine sahip olmalısınız.
Bu cümlelerdeki maksat sizlere korku vermek değil…
Lakin bir düşünün
Suya düşmüş ve yüzme bilmeyen bir kişi olduğunuzu…!!
Aynı teknede seyahat edenlerden birinin boğulduğunu ve diğer hiç kimsenin ilk yardım bilmediğini..!!
Başınıza geldiğinde geç olmasındansa bugün biraz korkun hatta titreyin ve kendinize gelin…
Yüzme öğrenin – ilk yardım öğrenin….
Belgeniz değil bilginiz olsun..
Boğulurken Neler Oluyor
O gün tekne turu için heyecanlıydı. Yüzme bilmese de denizde arkadaşları ile birlikte hem gezecekler hem de eğleneceklerdi.
Gün.ortası olmasına rağmen hava hafiften serindi.. Sıkı giyindiğine sevindi..
Durgun suda kendini görmek görmek için biraz eğildi.
İlk an… Yüzme bilmiyordu ve kıyafetleri ile denize düştü..!!
Sonrasını genel olarak anlatayım..
Duygusal ilk tepki korku olur…
Adrenalin yükselir ve kalbi hızla atmaya, eller ve kolları ile çırpınmaya başlar.
İlk dakika içindeyiz halen;
Genellikle yardım amacı ile bağırma hemen akabinde eşlik eder… Bu sırada elbiseleri su çektiği içn ağırlaşmıştır kişiyi aşağı doğru çekmeye başlar suyun kaldırma kuvvetini yavaş yavaş geçer.
Mağdur su üstünde kalma mücadelesi ile çırpınırken hiperventile (gerekenden daha hızlı ve/veya daha derin nefes alma durumudur) olur. Negatif yüzdürme ve dolayısı ile suya batma sebebidir.
İlk dakika bittiğinde;
Elbiselerinin kalınlığı ile orantılı (suyu çekerek ağırlaşırlar) yükün etkisi ve hiperventile olması sebebi ile akciğerlerinden fazla hava vermesi ile vücudun kütlesinin suya batması fazlalaşır.
Mağdur artık suyun altına daha fazla battığından, refleks olarak (istemsizce) nefesini tutar.
Paniğin ve hiperventilasyonun etkisi ile daralan kan damarlarının da etkisi ile kalp atım hızı çok yükselir. Çırpınma ile birlikte kaslarını hızlı ve çok kullanmasının yanı sıra metabolizması maksimum düzeyde çalışmaya başlaması ile kalp, kaslar ve organların oksijen ihtiyacı artar.
Bu sırada kalp çok hızlı artmaya başlar. (Sinüs taşikardisi)
Oksijeni tükendikçe nefes alma isteği giderek güçlenir.
İkinci dakika bittiğinde;
Kandaki oksijen miktarı azalmış (hipoksi), karbondioksit yükselmiş (hiperkapni) ve asidoz (kan pH’sının 7,4’ün altına inmesi) başlamıştır. Bu andan itibaren kontrol edilemeyen bir nefes alma isteği ortaya çıkar. Ki bu suyun altında dahi olsa gerçekleşir ve kurbanın ciğerleri su dolar. Lakin bu boğulmalar içerisinde çok az görülür.
Bu sırada kalp çok yavaş artmaya başlar. (Sinüs bradikardi)
Bu aşamada kurban bilincini yitirmiş olsa da refleks olarak (istemsizce) yutkunurlar ve su yutarlar. Bu sebeple boğulma kurbanlarının mideleri suyla doludur.
Son aşamada karbondioksit birikimi en üst seviyeye gelmiştir. Refleks olarak (istemsizce) yutkunma yerini derin ve belki de son nefese bırakır.
Bu sırada kalpte önce nabız alınamayan elektriksel aktivite glişir ve ardından kalp atımı durur. (Asistoli)
Devamında akciğerlerde tüm hava boşalır ve suyun kaldırmasına katkı sağlayan son dayanak da tükendiği için bedenin ve elbiselerin ağırlığı ile suyun dibine doğru inmeye başlar.
Her şey birkaç dakikada oldu bitti.
Biraz önce teknede eğlenenlerin arasından bir beden suyun içerisinde kaybolurken denizden insan kurtarma eğitimi almamış ve hatta yüzme bile öğrenmemiş olanlar teknede bir yaşamın sonuna tanıklık ettiler.
Eveeettt… Gerçekler maalesef acı olabiliyor.
Aynı olaya bir daha bakalım
İlk an… Yüzme bilmiyor ve kıyafetleri ile denize düştü..!!
Duygusal ilk tepki korku…
Adrenalin yükselir ve kalbi hızla atmaya, eller ve kolları ile çırpınmaya başlar. Buraya kadar her şey aynı…
Yakındaki teknelerden birinde cankurtaran eğitimli biri var ve suya atladı… Boğulmanın bir kısmı oluşsa da dibe sürüklenmeye başlamadan kurtardı. Tekneye kadar getirdi. Mağduru tekneye aldınız..
Ne yapacaksınız?
İlkyardım eğitimi almış biri var mı?
Siz niye almamıştınız ki?…… Haaa evet işler güçler tabii..
Neyse biri var şanslıyız ki tecrübeli de…
Mağduru kontrol etti.
- Airway – Hava Yolu Kontrol
- Breathing – Nefes Kontrol
- Circulation – Dolaşım (Kalp) Kontrol
Sonuç havayolu açık. Lakin solunum yok kalp atışı yok.
İdeal olanı – Resüsitasyon, Havayolunun açık tutulması ve Yüksek Konsantrasyonda Oksijen sağlanmasıdır.
Şartlara baktığımızda gezi teknesindeyiz ve tabi ki hiçbir sağlık donanımı yok…
İş ilk yardımcıya kaldı…
Bundan sonrasını ilk yardımcının ne yapması gerektiğini yazarak ilerleyelim..
Havayoluna ve solunumuna öncelik vermesi gerekir. Çünkü beynine oksijen sağlanması – havayoluna yapılacak erken müdahale mağdurun hayatta kalma şansını artırır, Pek tabi ki kurtarıcı soluğun yanlış uygulanması gecikmelere ve olumsuz sonuçlara yol açabilir.
Lakin bu yazıdaki şartlar düşünüldüğünde ağızdan ağıza da olsa mağdura hava verilmelidir.
İdeali – Pek tabi ki hastane şartında ve hekim kontrolünde pozitif basınçlı ventilasyon uygulamasıdır.
ilk yardımcı göğüs baskısı (CPR) ie kalbi çalıştırmaya ve bu süreç içerisinde dolaşımı sağlamaya çalışmalıdır.
Pek tabii ki bu ilk yardım devam ederken, tekne kıyıya doğru hareket etmeli eş zamanlı olarak sahil güvenliğe haber verilmeli verecekleri talimatlara göre hareket edillmelidir.
Boğulma madurunun bilinci yerine gelmezse sağlık ekibine (112 ekibi vb gibi) devir edilene kadar ilk yardıma devam edilmelidir.
Boğulma madurunun bilinci yerine gelirse, ısı kaybını önlemek için ısıtılmalı, hareket etmesine ayağa kalkmasına müsade edilmemeli, sınırlı miktrada su haricinde yiyecek ve içecek verilmemelidir. En yakın hastaneye ulaştırılmalıdır.
İlk Yardım Geç Başlarsa..!
Beyindeki nöronlarda geri döndürülemez değişiklikler genellikle boğulmanını (hipoksinin) 4-10’uncu dakikasında başlar.
Kalp hücresi ise hipoksiye, geri döndürülemez değişiklikler oluşmadan, 30 dakika kadar dayanabilir.
Bu sebeple CPR ie kalbi çalıştırsanız bile mağdurun beyni ölmüş olabilir.
Eğer boğulma sonrası derhal resüsitasyon yapılmadan uzun süre (dört ila altı dakikayı aşarsa) geçerse, geri döndürülemez nöronal hücre hasarı ve hipoksik-iskemik ensefalopatinin gelişimi klinik olarak nihayetinde kardiyorespiratuvar arrest ve ölüme yol açar.
Boğulma sonrası resüsitasyona kadar geçen zaman dilimi ne kadar kısa olursa, iyileşme o kadar eksiksiz olur.
Özellikle çocuklarda veya komplike olmayan çevresel veya klinik hipotermisi olanlarda sınırlı nörolojik sekeller ve daha eksiksiz iyileşme bildirilmiştir.
Peki teknede OED cihazı olsaydı…!!!
Suda Boğulmalarda Otomatik Eksternal Defibrilatör (OED) Uygulanmalı mı?
Boğulmalarda her ne kadar temel neden serebral hipoksi olsa da uzayan hipoksi ile birlikte kalbin miyokard tabakası (kalp krizlerinin de etkilediği yer – Miyokard İnfarktüs) oksijensizliğe bağlı olarak işlevini kaybetmeye başlar.
Boğulma madurlarının kalbi titrer gibi ve çok hızlı çırpınması ventriküler fibrilasyon (VF) nadir görülür (Boğulma madurlarının %10’dan azında görülür)
Bu sebeple, boğulma mağdurunun oksijensiz (hipoksemi) kalmasını engellemek için ağızdan solunum desteği (ventilasyon) verirken ve kalbini canlandırmak – dolaşımın devamını sağlamak için göğsüne bası uygulamak yerine Otomatik Eksternal Defibrilatör (OED) uygulaması yapılmamalıdır.
Lakin, boğulma mağduruna canlandırma başladıktan ve suni solunum – göğüs baskısı (CPR) düzeni hale geldikten kısa süre sonra Otomatik Eksternal Defibrilatör (OED) uygulaması (ortamın ıslaklığına dikkat edilerek) yapılabilir. Çünkü ihtimal küçük de olsa boğulmanın nedeni veya sonucu olarak ventriküler fibrilasyon (VF) gelişebilir.
Yine de unutulmaması gereken ana husus boğulma madurunun oksijensiz kalması (Hipoksi) durumunda suni solunum ve göğüs baskısı (CPR) başarılı olmayacaktır.
Boğulan Mağdurun Karnına (Abdominal) Bası Uygulanmalı mı?
Bilinci yerinde olan mağdurlar için karın darbeleri / sırt darbeleri uygulanabilir. Bilinci yerinde olmayanlarda Heimlich manevrası veya yatay konumda (filmlerde gördüğünüz) karınına bastırarak su çıkarmaya çalışmak doğru değildir. Aksine doğru müdahaleyi yani solunum desteği verilmesini (Ventilasyonu) hava yolundaki sıvının temizlenememesi ve kusmanın kötüleşmesi olasılığı nedeniyle geciktirir..
Bazı durumlarda kazazedenin ağzında köpük görülebilir. Köpüğü çıkarmak için girişimlerde bulunulmamalıdır.
Boğulmalarda müdahale esnasında mide içeriğinin ve yutulan suyun kusulması durumu sık görülür. Havayolundaki sıvıyı temizlemeye gerek yoktur. Eğer kusulan materyal suni solunuma engel oluyorsa kazazede kendi tarafına çevrilerek materyal temizlenmelidir.
Unutmayın
Boğulma mağduru iyileşmiş gibi görünse bile, gecikmiş pulmoner ödem (akciğerlerde aşırı sıvı birikmesi) sık görülen bir komplikasyon olduğundan tıbbi değerlendirme için hastaneye gitmesi sağlanmalıdır.
Boğulma için risk faktörleri arasında yüzme bilmeme, su yakınında veya su içinde alkol kullanımı, epilepsi ve benzeri tıbbi durumlar, suyun kıyısındaki ve içindeki tehlikeler (Canlılar vb gibi) karşı dikkat edilmelidir.
Boğulma mağduru olmamak için suyla ilgili aktivitelere katılan veya küçük teknelerde seyahat eden herkesin can yeleği giymesi, alkolden kaçınması, denizden insan kurtarmayı – CPR’ı öğrenmesi ve asla eşliksiz yüzmemesi gerekir
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Doğal Yaşayın
Doğal Beslenin
Aklınıza Mukayet Olun
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Sayın okuyucu,
Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.
Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler
⭐️⭐️ Boğulma Ölümlerinin Araştırılması: Pratik Bir İnceleme https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6474464/
⭐️⭐️. Boğulma deneyimi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8928428/
⭐️⭐️ Otopsi ve Adli Tıp Yaralanma türleri Boğulma https://www.pathologyoutlines.com/topic/forensicsdrowning.html
⭐️⭐️ Ölümcül boğulmaların teşhisi: Otopsi bulgularının gözden geçirilmesi https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0379073824003335
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Dr Mustafa KEBAT
Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü