Tırnak Mantarı (Onikomikoz)
Daha sıklıkla ayak tırnaklarında olmak üzere el tırnaklarında da görülen yaygın bir mantar enfeksiyonudur. Genelde onikomikoz olarak adlandırılsa da tıbbi teşhis adı olan tinea unguium, halk arasında tırnak mantarı olarak da bilinir. Tırnağın ve tırnak yatağının mantar enfeksiyonudur.
Tırnak Mantarı Bulguları Nelerdir?
Tırnakta;
- Renk değişikliği – Tırnaklar beyaz, sarı, kahverengi veya hatta siyaha dönebilir
- Kalınlaşma – Enfekte tırnaklar genellikle kalınlaşır ve kesilmesi zorlaşır.
- Kırılgan hale gelmesi – Tırnaklar kırılgan, ufalanan veya yırtık hale gelebilir.
- Deformasyon – şekil bozukluğu – Tırnaklar şekilsizleşebilir ve tırnak yatağından ayrılabilir (onikoliz).
- Koku – Enfekte tırnaktan kötü bir koku yayılabilir.
- Çevresindeki ciltte kızarıklık – Tırnağın enfekte olan kısımlarının deriye teması arttıkça bölgesel kızarıklık oluşur.
- Ağrı – Şiddetli vakalarda tırnak ağrılı hale gelebilir ve yürümede veya elleri kullanmada zorluklara yol açabilir.
Gibi görünümü ile diğer tırnaklardan kolayca ayrılır.
Mantar Hastalıkları Neden Daha Çok Ayaklarda Olur?
Çünkü genelikle ayaklar mantar oluşumu için ideal ortamdadır Yani sıcak ve nemlidir.
Gün içerisinde genellikle giyilen çorap ve ayakkabıların hava geçirmez ve nem tutucu özellikte olmaları mantar üremesi için ideal bir ortam oluşturur.
Günün devamında ayakkabı çıkarıldıktan sonraki dönemde ayak temizliği ve bakımının yeterli olmaması yanı sıra ayakların hava almasının sağlanmaması ayaklarda mantar gelişimi için ortam koşullarını idealize eder.
Tırnak Mantarı (Onikomikoz) Risk Faktörleri
Tırnak Mantarı (Onikomikoz) Mantar Enfeksiyonları
- Dermatofitler – Tırnağı oluşturan ana protein olan keratinde gelişir. En yaygın nedendir.
- Mayalar ve Küfler – Tırnakları nadir olarak enfekte ederler.
Tırnak Mantarı (Onikomikoz) Mantar Enfeksiyonlarının Gelişmesini Etkileyen Etkenler
- Yaş – Yaş arttıkça kan dolaşımı yavaşladığında yada azaldığında dokuların beslenmesi ve dış etkenlere karşı koruması azalır. Ayı zamanda yaş arttıkça mantarlara maruz kalınan zaman arttıkça onikomikoza daha yatkın hale gelinir.
- Aşırı terleme – Kişisel farklılıklar sebebi ile terleme de değişkenlik gösterir. Yapılan bedensel aktiviteler de terlemeyi arttırır. Terlemiş (nemli) deri mantarın üremesi için ortam oluşturur.
- Kıyafet – Ayakkabı – Dar ve kapalı ayakkabılar aynı zamanda hava geçirmeyi önleyen malzemeden yapılmış kıyafet ve ayakkabılar sıcak nemi ve oksijensiz ortam oluşturarak mantarın gelişimi için ortam yaratır.
- Kronik Hatalıklar – En önemlisi şeker (Diyabet) hastalığı olmak üzere dolaşım sistemini ve HIV veya bağışıklık sistemini zayıflatan tüm hastalık ve durumlar mantar gelişimi için ortam yaratırlar.
- Yaralanmalar – Deri ve Tırnağın bütünlüğünü bozacak yaralanmalar (Tırnak veya tırnak yatağındaki) mantarın doku içine girerek gelişimi için ortam elde eder.
- Sosyal ortamlar – Çıplak ayakla başka kişilerin de temas ettiği ortak kullanım alanlarında çıplak ayakla (özellikle ayakta hasarlı – yaralı alan var ise) aynı mantar enfeksiyonu olan kişilerle aynı yerlere temas etmek bulaşmaya – mantarın kişiden kişiye geçmesine neden olur. Spor salonları – saunalar – havuzlar gibi yerler en çok bullaşma olasılığı olan yerlerdir.
Tırnak Mantarı (Onikomikoz) Nasıl Teşhis Edilir
Aslında hastaların çoğu oldukça geç başvurduğu için Tırnak Mantarı (Onikomikoz) teşhisi koymak oldukça kolaydır. Görüntüsü çok tipiktir.
Başlangıç seviyesinde olan Tırnak Mantarı (Onikomikoz) u deneyimli bir göz rahatlıkla ayırt edebilirken kesin tanı koymak için laboratuvar testi destek olacaktır.
Laboratuvar Testi: Test için tırnaktan veya tırnak altındaki döküntülerden dikkatlice kazıntı – örnek alınır. Mantar olup olmadığının yanı sıra mantarın türünü belirlemek için de etkilidir.
Tırnak Mantarı (Onikomikoz) Hangi Hastalıklardan Ayırt Etmeliyiz
- Sarı tırnak sendromu
- İlaç reaksiyonu
- Hipotiroidizm
- Tırnak malignitesi
- Sedef hastalığı olan tırnak
- Kontakt dermatit
Tırnak Mantarı (Onikomikoz) Nasıl Tedavi Edilir?
Biraz araştırdığınız zaman merhemler, spreyler, haplar, cerrahi hatta lazer tedavisi gibi pek çok tedavi usulleri göreceksiniz.
Bilmeniz gereken tırnağı yani keratin dokuyu iyileştiremeyiz.
Tırnak Mantarı (Onikomikoz) da tedavinin hedefi tırnağın kök kısmının iyileştirilmesini ve yeni çıkacak tırnağın iyileşmiş olarak çıkmasını sağlamaktır.
Tırnaklar ayda 2 ila 3 mm, ayak tırnakları ise ayda 1 mm oranında uzar. Bu nedenle, bir el tırnağının yenilenmesi yaklaşık 6 ay, bir ayak tırnağının yenilenmesi ise 12 ila 18 ay sürer.
Tırnağın uzamasının uzun sürmesi sebebi ile verilen tedavi de uzun sürmelidir. Tabi ki sonuç almak için de sabırlı olmak gerekir.
Tedavi başarısızlığının ana sebebi uzun süren iyileşme dönemine hasta uyumsuzluğudur.
Gelelim tedaviye
Hekim tarafından yapılan muayene sonrası reçetelediği oral (hap) tedavi en idealidir.
Tırnak Mantarı (Onikomikoz) için kullanılacak oral antifungallar karaciğer görme bozuklukları, ateş, döküntü,kusma, ishal, baş ağrısı. Karaciğer fonksiyon testleri bozukluğu gibi yan etkiler ortaya çıkarabilir. Bu. sebeple hekim kontrolünde tedavi başlanmalı ve sürecin tamamı hekimin kontrolü – takibinde olmalıdır.
Tırnağın fazla deforme olduğu, yan dokulara battığı durumlarda cerrahi yolla çekilmesi gerekebilir.
Tırnak Anatomisi
Tırnak ünitesinin anatomisinin ve tırnak büyüme sürecinin gözden geçirilmesi, tırnak ünitesindeki dermatofitik mantarların patogenezini anlamakta yardımcı olabilir.
Proksimal ve lateral kıvrımlar, kütikül, matris, tırnak plakası (genellikle tırnak olarak adlandırılır), tırnak yatağı ve hiponikyum. Kütikül, proksimal tırnak kıvrımının boynuzsu tabakasıdır; modifiye stratum korneumdan oluşur ve tırnak matrisini enfeksiyondan korur.
Tırnak matrisi, tırnağın büyüme merkezidir.
Tırnak büyüdükçe, tırnak matrisinin hücreleri bölünür, farklılaşır, keratinize olur ve tırnak plağına dahil olur. Matrisin distal, görünen kısmı “yarım ay” gibi görünür ve lunula olarak adlandırılır. Matris, proksimal tırnak kıvrımının yaklaşık 5 mm altında proksimal olarak uzanır.
Tırnak plağı tırnak ünitesinin en büyük yapısıdır ve tırnak yatağı üzerinde öne doğru kayarak büyür, bunun üzerine distal uç tırnak yatağından kurtulur.
Tırnak yatağının en distal bileşeni olan hiponişyum, plantar ve volar yüzeylerde görülenlere benzer granüler bir tabaka içeren epidermisten oluşur.
Bu büyüme hızı genellikle periferik vasküler hastalık ve onikomikoz varlığında ve yaşlılarda azalır.
Önemli olan Tırnak Mantarı (Onikomikoz) oluşmasını önleyici kontrollü yaşamak – ayak hijyenini sağlamaktır. Bunun için;
- Ayak Hijyeni – Ayaklar temiz ve kuru tutulmalıdır. Çoraplar günlük değiştirilmeli, ayakkabılar hava alabilen türden seçilmelidir.
- Bulaş riskinden kaçınılmalıdır – Mantar bulaşma riskli ortak kullanım olan yerlerde terlik giyilmelidir.
- Tırnak Bakımı – Tırnak kesiminde kişisel tırnak makası kullanılmalıdır. Tırnak kesimi düz ve kısa olacak şekilde yapılmalıdır.
- Tırnak Aletleri Dezenfeksiyonu – Kişisel de kullanılsa tırnak makasları, törpüler ve benzeri diğer tırnak bakım aletleri düzenli olarak dezenfekte edilmelidir. Dış ortamlarda tırnak bakımı yaptırılacaksa hijyenik salonlardan hizmet alındığından emin olunmalıdır.
Doğal Yaşayın
Doğal Beslenin
Aklınıza Mukayet Olun
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Sayın okuyucu,
Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.
Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler
⭐️⭐️ Onikomikozis https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK441853/
⭐️⭐️ Onikomikoz: Patogenez, Tanı ve Tedavi https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC88888/
⭐️⭐️ Onikomikoz: patogenez, tanı ve tedavi https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9665975/
⭐️⭐️ Tırnak organının anatomisi, biyolojisi, fizyolojisi ve temel patolojisi https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24718505/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24718505/
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Dr Mustafa KEBAT
Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü