Dünya genelinde saniyede 50 – 100 arası yıldırım düşmesi olduğu tahmin edilmekte. Bu kadar sık meydana gelen – düşen yıldırımların insanlara denk gelmesi de gayet normal.

Bir yıldırım, 10 milyon voltu aşan bir voltaj ve genellikle 30 bin ila 110 bin amper arasında büyük bir akım taşımaktadır.

Dünya çapında yıldırım düşmesinden kaynaklanan ölümlerin tahminleri yılda 6.000 ila 24.000 vaka arasında değişmektedir. 

Bir bireyin yıldırım düşmesinden ölme olasılığı yaklaşık 15.300’de 1’dir.  

Elektrik çarpması veya yıldırım düşmesi yaşayan hastalar akımın doğrudan etkilerine bağlı olarak kalp ve solunum durması yaşayabilir. Ancak kurbanların çoğunda nörolojik komplikasyonlar, cilt yanıkları ve ilişkili künt travma gibi ilişkili çoklu sistem tutulumu vardır. 

Elektrik akımına ek olarak, hastalar yıldırımın aşırı sıcaklığı veya bir patlama dalgası yoluyla yaralanabilir. Çarpma sıcaklıklarının 30.000 °C’ye kadar yükseldiği bildirilmiştir.

Yıldırım Gerçekleri – Yıldırım Güvenliği İpuçları

• Yıldırım aynı yere iki kez düşebilir. 
• Yıldırım yağışın 15-20 kilometre uzağına kadar düşebilir.
• Şimşek , başınızın üstünde mavi gökyüzü varken de düşebilir. Buna ‘maviden gelen bir şimşek‘ de denir.
• Yıldırım, gök gürültüsü olmadan meydana gelemez.
• Yıldırım her zaman en yüksek nesneye çarpmaz.
• Güvenlik için “30–30″ kuralı önerilir. Bir yıldırım düşmesini gördükten sonraki 30 saniye içinde gök gürültüsü duyulduğunda sığınak aramanız gerekir. Son gök gürültüsü duyulduktan veya son yıldırım görüldükten sonra 30 dakika boyunca açık hava faaliyetinin yeniden başlamaması gerekir.
• Yıldırım mağduruna dokunmak tehlikeli değildir. Çünkü mağdurlar elektrik yüklü kalmazlar.
• Yıldırım hasarına dair dışarıdan bir belirti olmasa bile hasar/yaralanma yine de ciddi olabilir.

Yıldırım Mağdurlarında Neler Olabilir?

• Sıklıkla, kalp ve solunum durması, hipertansiyon, taşikardi ve spesifik olmayan EKG değişiklikleri (QT uzaması, T dalgası inversiyonu ve ST değişikliği)
• Seyrek olarak kalp krizi (miyokard enfarktüsü), kalp kasında bölgesel ölüm (nekroz), kalpteki kanın vücuda pompalanma oranında (ejeksiyon fraksiyonlarında) azalma ve kalp kasında morluk (miyokard kontüzyon) görülür.
• Birincil ve ikincil oksijensiz (hipoksik) kalp durması başlıca ölüm nedenidir ve genellikle kalbin durmasıdır (asistolidir).
• Dolaşımın kendiliğinden geri dönmesi istisna olmaktan çok kuraldır, ancak solunum durması kalp durmasından daha uzun sürer. Bu, apnenin ölüm oranındaki kritik faktör olduğunu belirtir.
• EKG değişiklikleri 1 haftaya kadar gecikebilir. Çoğu EKG değişikliği birkaç gün içinde çözülür, ancak bazıları aylarca sürebilir.
• Kendi kendine sınırlı damar kasılması (vazospazm), nörolojik, kardiyak ve gastrointestinal oksijensiz kalma (iskemiyi) ve ayrıca kompartıman sendromunu taklit edebilir.
• Hemen ve geçici olarak
  • Bilinç kaybı (%75),
  • Amnezi ve baş ağrısı (%86)
  • Paresteziler (%67)
  • Kas güçsüzlüğü (%80)
  • Keraunoparalizi (%67). (Keraunoparalizi, mavi, benekli, soğuk ve nabızsız olan ekstremitelerin (üstten daha yaygın olan alt ekstremiteler) geçici (1-2 saat süren) felcidir.)
• Hemen ve uzun süreli veya kalıcı olarak
  • Hipoksik iskemik yaralanma ensefalopatisi
  • İntrakraniyal kanama
  • Sonrası serebral enfarktüs
  • Ödem
  • Serebellar sendromlar.
  • Spinal ve periferik sinir yaralanmaları nadirdir
• Gecikmiş süreçte Motor nöron hastalıkları ve hareket bozuklukları
• Düşme veya patlamadan kaynaklanan travma sonrası beyin kanaması (epidural, subdural veya subaraknoid kanamalar)
• Hastaların %85’inde nörolojik hasar görülmektedir
• Tüm hastaların %70-75’inde uzun vadeli sakatlık görülmektedir
• Yanıklar çoğunlukla yüzeyseldir ve sadece %5-10’u tam kalınlıkta yanıklardır. Yanıklar şu şekilde sınıflandırılır
  • Doğrusal: Terin, ışık cilt üzerinde hareket ederken buharlaşmasıyla oluşur ve genellikle kısmi kalınlıkta yanıklara neden olur.
  • Noktasal: Derin dokulardan çıkan akımın vücuttan çıkması sonucu oluşan kümelenmiş dairesel yanıklar olarak görülür.
  • Termal: Metal veya sentetik kumaş ısıtılabilir ve cildi yakabilir.
• Kafatası yanıklarında ölüm oranında 3-4 kat artış ve kalp krizi geçirme oranında 2 kat artışla ilişkilidir
• Bacak yanıkları da artan ölüm oranlarıyla ilişkilidir
• Ter yoğunluğunun fazla olması nedeniyle yanıklar deri kıvrımlarında, kırışıklıklarda ve eklemlerde daha sık görülür
• Rabdomiyoliz/miyoglobinüri ve kas yıkımına bağlı akut böbrek yetmezliği nadirdir
• Hastaların %50’sinden fazlasında işitme ve/veya denge organı hasarı ve ayrıca %50’sinden fazlasında çift taraflı kulak zarı (bilateral timpanik membran) yırtılması vardır 
• Geçici vertigo en sık görülen denge (vestibüler semptomdur) bulgusudur.
• İç kulak hasarı daha nadirdir, ancak işitme kaybına (sensörinöral tip) neden olabilir
• Hastaların %50’sinde en sık görülen yaralanma türü (bilateral) katarakt olan göz yaralanmalarıdır
• Gecikmiş göz yaralanmalarının 2 gün ile 4 yıl arasındadır
• Kırıklar ve iç organ hasarları nadirdir 
• Kalıcı hipotansiyon, göğüs, kalp, akciğerler, bağırsaklar veya omurgadaki altta yatan künt yaralanmalara işarettir.

Yıldırım Çarpmasından Korunma

• Açık hava etkinlikleri öncesi hava durumunu kontrol etmelisiniz
• Açık arazide eğer saçın dikleşmeye başlıyorsa, derin sızlıyorsa ve çatırdama gibi bir ses duyuyorsan, DİKKAT! Sizi her an yıldırım çarpabilir.
• Gök gürültüsü duyarsanız, kapalı bir binaya veya camları kapalı sert tavanlı bir araca sığının. Evlerin girişlerinde – verandalarında, camları açık arabada, açık yapılarda veya araçlarda bulunmayın.
• Dağ veya tepelerin üst bölümlerinde – zirvelerinde ve tek duran ağaçlarda veya elektrik direkleri gibi diğer yer düzleminden daha yüksek nesnelerin yakınında durmayın. Ağaçların arasında kaldıysanız daha kısa ağaçların yakınında kalın.
• Yüzme havuzu, gölet, nehir ve hatta su birikintileri gibi su kaynaklarından uzak durun
• Yıldırım düşmesi esnasında suda olmak tehlikelidir. Bu nedenle fırtına esnasında banyo yapmayın. Elde bulaşık ya da çamaşır yıkamayın.
• Herhangi bir metalle temastan kaçının. Beton bir yapıdaysanız, duvarlara yaslanmaktan kaçının çünkü yıldırım betondaki metal takviyeden geçebilir.
• Elektrikli cihazlarınızı şarj etmeyin.
• Cihazlarınızı kablolu olarak kullanmayın.
• Üzerinizde metal hiçbir şey bulunmamasına dikkat edin
• Toplu bir grup halindeyseniz birbirinizden en az 1,5 metre uzaklaşın

Eğer yıldırım size veya yanınızdaki birine çarparsa, derhal acil tıbbi yardım çağırın ve ardından aşağıdaki adımları izleyin:

• Unutmayın yıldırım aynı yere bir daha düşebilir. Bu sebeple tekrar riskini en aza indirmek için çarpılan kişiyi daha güvenli bir yere taşıyın.
• Çarpılan kişiyi nefes alıp almadığını ve kalp atışının olup olmadığını kontrol edin. Eğer yoksa, hemen göğüs kompresyonlarına başlayın. Grubunuzda CPR eğitimi almış biri varsa kurtarma solunumunu başlatın.
• Tıbbi personel gelene kadar göğüs kompresyonlarına ve CPR’ye devam edin.
• Mağdurda yanık veya künt travma gibi diğer yaralanmaları değerlendirin ve mümkün ve uygun şekilde ilk yardım uygulayın.
• Hipotermi riski varsa, kazazede ile zemin arasına yalıtım malzemesi koyun.

Aşağıda yıldırım çarpması sonrası gelişen Lichtenberg Figürü adı verilen bir cilt bulgusu görüyorsunuz.

16 yaşında bir çocuğun göğüs ön duvarında Lichtenberg figürleri. Eğrelti otu benzeri bir desene sahip tipik yüzeysel eritematöz dallanma görülüyor.

28 yaşında bir çoban kızı, sol kalçada yukarıya doğru uzanan Lichtenberg figürleri görülüyor. Yüzeysel kırmızımsı dallanma.

Genç erkek ön uyluklardaki Lichtenberg figürleri. Eğrelti otu benzeri bir desene sahip yüzeysel eritematöz dallanma görülüyor.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Yıldırım, bulutlardaki buz kristalleri nedeniyle oluşan statik elektrikten oluşur ve bulut ile yer gibi başka bir nesne arasında diferansiyel bir yük oluşturur.

Yaklaşık olarak her beş yıldırım düşmesinden biri, yaralanmaya veya ölüme neden olabilen buluttan yere düşmedir.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ Yağmur, doğrudan yıldırım düşmesi sonucu insan kafasına gelen darbelerden kurtulma şansını artırabilir https://www.nature.com/articles/s41598-023-50563-w

⭐️⭐️ Şok edici bir yaralanma: Yıldırım yaralanmalarının klinik incelemesi, tuzakları ve tedavi protokolünü vurgulamaktadır https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0020138322005861

⭐️⭐️ Yıldırım hasarının fiziksel etkileri https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2671249/

⭐️⭐️ CDC’nin Kapalı Alan Yıldırım Güvenliği Yönergelerinin Arkasındaki Kanıtların Sistematik Bir İncelemesi https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2023.10.05.23296621v1.full

⭐️⭐️ Yıldırım çarpması yaralanmasından sonra kardiyovasküler komplikasyonlar https://www.openaccessjournals.com/articles/cardiovascular-complications-after-lightning-strike-injury-17109.html

⭐️⭐️ Yıldırım Düştüğünde: Spor ve Eğlence Aktivitelerinin Güvenliği https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37036461/

⭐️⭐️ Elektrik çarpması ve yıldırım düşmesi https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8434837/

⭐️⭐️ Yıldırım Yaralanmaları https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK441920/

⭐️⭐️ Yıldırım çarpması mağdurunda fiziksel yaralanma https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11521028/

⭐️⭐️ Aynı Anda Yıldırım Çarpmasıyla Ölen Bir Çiftte Yıldırım Yanıkları ve Elektrik Travması https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5965181/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.