Tasarruflu ampulü paketli veya serbest halde bulunduran elektrik malzemesi depoları, perakende satıcıları ve uygulayıcıları, ampullerin muhtemel toplu kırılma yaşanabileceği riskli yer – alanlardır.
Toplu ampul kırılması ile oluşan en büyük riskleri nedir?
İşletmelerde özellikle kapalı alanlarda çalışma alanının aydınlatmalara (tasarruflu ampullere) yakın olması ve sıkça kırılmaları durumunda çalışanların maruz kalabileceği ciddi bir risk var….!!
Nedir o risk?
Ve ne yapılmalıdır?
Günümüzde kullanılan enerji tasarruflu ampuller olarak bilinen kompakt floresan lambanın mucidi Amerikalı Peter Cooper Hewitt, 1901 yılında ilk düşük basınçlı cıva buharlı lambanın patentini aldı.
Ve günümüzde akkor ampullerden 10 kat daha uzun ömürlü ve yaklaşık %75 daha fazla enerji tasarruflu hale gelmişlerdir.
Lakin
Endüstriyel aydınlatma harici rutinde kullanılan tasarruflu ampuller 3 – 5 miligram cıva içermektedir. (Environmental Health Perspectives Dergisi’nde 2008 yılında yayınlanan ”Cıva: Kırık CFL’lerin Temizliği” adlı makaleden)
Kullanımı yasaklanmış olan eski tip beden termometrelerinde 500 miligram cıva bulunmaktaydı. Karşılaştırınca aradaki fark aşikardır.
Tasarruflu ampul – Compact Fluorescent Light Bulbs (CFL)
Elektrik akımıyla uyarıldığında fosforu floresan eden ultraviyole ışık yayar. ortaya çıkan ışık görünür ışık emisyonuna neden olur. Lamba çalışması sırasında elementel civa (Hg 0) oksitlenir ve lambanın camına, fosfor tozuna ve metal bileşenine adsorbe olur ve onları kirletir. Floresan lambadaki civa miktarı lamba türüne, watt değerine, markaya ve üreticiye göre değişir.
Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların (AEEE) Kontrolü Yönetmeliği kapsamında yer alan floresan atıklarının, geri dönüşüm ve geri kazanım hedefleri doğrultusunda, çevre lisanslı tesislerde işleme tabi tutulması gerekmektedir.
Bu nedenle floresan lambalar ve tasarruflu ampullerin kullanım ömrünü tamamladıklarında evlerde ve ofislerde bekletilmemesi, taşınması esnasında kırılmaması için gerekli önlemlerin alınması ve 50 kilogram altındaki miktarlardaki lambalar tüketici tarafından en yakın Atık Getirme Merkezlerine bırakılması gerekir.
CİVA
Kısa süreli maruz kalmalarda bulantı, kusma, ishal, akciğer zedelenmesi, kan basıncının veya kalp atış hızının artması ve gözlerde tahrişe sebep olur.
Uzun süreli maruz kalmalarda ise beyin hasarı, böbreklerde zedelenme ve anne karnındaki bebeğe zararlı yapmaktadır.
CİVA Maruziyet Sınırları
Ülkemizde Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik kapsamında;
8 saatlik bir iş günü boyunca 0,02 mg/m3olarak belirtilmektedir.
OSHA tarafından izin verilen maruz kalma sınırı,
8 saatlik bir zaman ağırlıklı ortalama olarak uygulanmakta olan metreküp hava başına (mg / m³) 0.1 miligramlık bir tavan sınırıdır.
Ulusal Mesleki Güvenlik ve Sağlık Enstitüsü (NIOSH),
cıva metaline maruz kalma oranlarının, 0.1 mg/m3 tavan sınırına ek olarak 10 saatlik bir iş günü boyunca ortalama 0,05 mg/m3 ile sınırlandırılmasını önermektedir.
Amerikan Devlet Endüstriyel Hijyen Uzmanları Konferansı (ACGIH),
metalik cıva maruz kalmalarının 8 saatlik bir iş günü boyunca ortalama 0,025 mg/m3 ile sınırlandırılmasını önermektedir.
2011 yılında Jackson State Üniversitesi araştırmacıları Yadong Li ve Li Jin’in yaptığı çalışmada;
Kırılan bir tasarruflu ampul 24 saat hiç dokunulmadan bırakıldığında 0.04 ila 0.7 miligram cıva saldığını ve yine araştırmacılar kırık bir ampulün örneğin bir çocuk için sağlık riski oluşturması için haftalarca dokunulmadan bırakılması gerektiğini tespit ettiler.
ABD Gıda, Çevre ve Kırsal İşler Bakanlığı DEFRA ( Department for Environment Food and Rural Affairs) Enerji tasarruflu kullanılan ampuller kırıldığında yapılması gerekenler;
- Oda ivedilikle terk edilmeli, en az 15 dakika süre ile oda havalandırılmalı,
- Temizlerken havaya bulaşma ve solunma riskine karşın elektrikli süpürge kullanılmamalı, kırıkların yalıtkan elastik eldiven kullanılarak temizlenmeli,
- Civarında kontamine olabilecek ya da geri dönüşümlü maddeler için güvenli olan alanların oluşturulması için birikintinin iyice temizlenmesine dikkat edilmeli
Uyarısını yapmaktadır.
ABD Çevre Koruma Ajansı (EPA) Hangi ampullerin civa içerir:
- Floresan ampuller:
- Doğrusal, U-tüp ve dairesel floresan tüpler
- Böcek öldürücüler
- Bronzlaştırıcı ampuller
- Siyah ışıklar
- Mikrop öldürücü ampuller
- Yüksek çıkışlı ampuller
- Soğuk katotlu floresan ampuller
- Yüksek yoğunluklu deşarj ampulleri:
- Metal halid
- Seramik metal halide
- Yüksek basınçlı sodyum
- Cıva buharı
- Civa kısa ark ampulleri
- Neon ampuller
ABD Çevre Koruma Ajansına göre (EPA) enerji tasarruflu kullanılan ampuller kırıldığında yapılması gerekenler;
Evlerde Hızlı Temizlik Talimatları
Temizlik Öncesi
- İnsanların ve evcil hayvanların odadan çıkmasını sağlayın.
- Pencere veya kapıyı açarak odayı 5-10 dakika havalandırın.
- Eğer varsa, merkezi ısıtma/klima sisteminizi kapatın.
- Kırık ampulü temizlemek için gerekli malzemeleri toplayın:
- Sert kağıt veya karton;
- Yapışkan bant;
- Nemli kağıt havlular veya tek kullanımlık ıslak mendiller (sert yüzeyler için); ve
- Metal kapaklı cam kavanoz veya kapatılabilir plastik torba.
Temizlik sırasında
- SÜPÜRME YAPMAYIN. Tüm diğer temizlik adımları atıldıktan sonra kırık cam kalmadığı sürece süpürme önerilmez. Süpürme, cıva içeren toz veya cıva buharı yayabilir.
- Kırık camları ve görünür tozları toplama konusunda titiz olun. Sert kağıt veya karton kullanarak cam parçalarını ve tozları toplayın. Kalan küçük cam parçalarını ve tozları toplamak için koli bandı gibi yapışkan bant kullanın. Kullanılmış bandı cam kavanoza veya plastik torbaya koyun. Daha fazla bilgi ve sert yüzeyleri temizlemek ile halı veya kilimleri temizlemek arasındaki farklar için ayrıntılı temizlik talimatlarına bakın.
- Temizlik malzemelerini ağzı kapatılabilen bir kaba koyun.
Temizlik Sonrası
- Tüm ampul artıklarını ve temizlik malzemelerini, elektrikli süpürge torbaları dahil, derhal çöp kutusuna veya korumalı bir alana, malzemeler atılana kadar dışarıya koyun. Ampul parçalarını veya temizlik malzemelerini içeride bırakmaktan kaçının.
- Daha sonra, bölgenizdeki bertaraf gereklilikleri hakkında yerel yönetiminize danışın, çünkü bazı bölgeler floresan ampullerin (kırık veya kırık olmayan) yerel bir geri dönüşüm merkezine götürülmesini gerektirir. Bölgenizde böyle bir gereklilik yoksa, malzemeleri evsel çöplerinizle birlikte bertaraf edebilirsiniz.
- Mümkünse ampulün kırıldığı odayı havalandırmaya devam edin ve ısıtma/klima sistemini birkaç saat kapalı tutun.
İşletmelerde Ayrıntılı Temizleme Talimatları
Temizlik Öncesi
- Odadaki insanları ve evcil hayvanları uzaklaştırın ve çıkışta kırılma alanından uzak durun.
- Dışarıya açılan bir pencere veya kapıyı açın ve 5-10 dakika odadan çıkın.
- Eğer varsa, merkezi ısıtma/klima (HVAC) sisteminizi kapatın.
- Kırık ampulü temizlemek için ihtiyaç duyacağınız malzemeleri toplayın:
- Sert kağıt veya karton
- Yapışkan bant (örneğin, koli bandı)
- Nemli kağıt havlular veya tek kullanımlık ıslak mendiller (sert yüzeyler için)
- Metal kapaklı cam kavanoz (konserve kavanozu gibi) veya kapatılabilir plastik torba(lar)
Sert Yüzeyler İçin Temizleme Adımları
- Sert kağıt veya karton kullanarak cam parçalarını ve tozu dikkatlice toplayın ve döküntüleri ve kağıt/kartonu metal kapaklı bir cam kavanoza koyun. Cam kavanoz yoksa, kapatılabilir bir plastik torba kullanın. ( NOT: Plastik torba cıva buharının kaçmasını engellemeyeceğinden, temizlikten sonra plastik torbayı/torbaları evden çıkarın)
- Kalan küçük cam parçalarını ve tozları toplamak için koli bandı gibi yapışkan bant kullanın. Kullanılmış bandı cam kavanoza veya plastik torbaya koyun.
- Bölgeyi nemli kağıt havlu veya tek kullanımlık ıslak mendillerle temizleyin. Havluları cam kavanoza veya plastik torbaya koyun.
- Temizlik sırasında sert yüzeylerin vakumlanması, diğer tüm temizlik adımları uygulandıktan sonra kırık cam kalmadığı sürece önerilmez. ( NOT: Vakumlamanın cıva içeren toz veya cıva buharı yayması mümkündür, ancak bu sorunla ilgili mevcut bilgiler sınırlıdır)
- Tüm kırık camların temizlenmesini sağlamak için vakumlama yapılması gerekiyorsa, aşağıdaki ipuçlarını aklınızda bulundurun:
- Dışarıya açılan bir pencere veya kapıyı açık tutun;
- Eğer varsa, ampulün kırıldığı alanı vakum hortumunu kullanarak vakumlayın; ve
- Vakum torbasını çıkarın (veya hazneyi boşaltın ve silin) ve torbayı/vakum artıklarını ve vakumu temizlemek için kullanılan tüm malzemeleri plastik bir torbaya koyun.
- Tüm ampul artıklarını ve temizlik malzemelerini, elektrikli süpürge torbaları dahil, derhal dışarıya, bir çöp konteynerine veya korunaklı bir alana koyun, malzemeler atılana kadar. Ampul parçalarını veya temizlik malzemelerini içeride bırakmaktan kaçının.
- Daha sonra, bölgenizdeki bertaraf gereklilikleri hakkında yerel yönetiminize danışın, çünkü bazı bölgeler floresan ampullerin (kırık veya kırık olmayan) yerel bir geri dönüşüm merkezine götürülmesini gerektirir. Bölgenizde böyle bir gereklilik yoksa, malzemeleri evsel çöplerinizle birlikte bertaraf edebilirsiniz.
- Ampul artıkları ve temizlik malzemelerinin bulunduğu kavanozları veya plastik torbaları attıktan sonra ellerinizi sabunlu suyla yıkayın.
- Ampulün kırıldığı odayı havalandırmaya devam edin ve mümkünse HVAC sistemini birkaç saat kapalı tutun.
Halı veya Kilimler İçin Temizleme Adımları
- Sert kağıt veya karton kullanarak cam parçalarını ve tozu dikkatlice toplayın ve döküntüleri ve kağıt/kartonu metal kapaklı bir cam kavanoza koyun. Cam kavanoz yoksa, kapatılabilir bir plastik torba kullanın. (NOT: Plastik torba cıva buharının kaçmasını engellemeyeceğinden, temizlikten sonra plastik torbayı/torbaları evden çıkarın)
- Kalan küçük cam parçalarını ve tozları toplamak için koli bandı gibi yapışkan bant kullanın. Kullanılmış bandı cam kavanoza veya plastik torbaya koyun.
- Temizlik sırasında halı veya kilimlerin vakumlanması, diğer tüm temizlik adımları uygulandıktan sonra kırık cam kalmadığı sürece önerilmez. ( NOT: Vakumlamanın cıva içeren toz veya cıva buharı yayması mümkündür, ancak bu sorunla ilgili mevcut bilgiler sınırlıdır)
- Tüm kırık camların temizlenmesini sağlamak için vakumlama yapılması gerekiyorsa, aşağıdaki ipuçlarını aklınızda bulundurun:
- Dışarıya açılan bir pencere veya kapıyı açık tutun;
- Eğer varsa, ampulün kırıldığı alanı vakum hortumunu kullanarak vakumlayın; ve
- Vakum torbasını çıkarın (veya hazneyi boşaltın ve silin) ve torbayı/vakum artıklarını ve vakumu temizlemek için kullanılan tüm malzemeleri plastik bir torbaya koyun.
- Tüm ampul artıklarını ve temizlik malzemelerini, elektrikli süpürge torbaları dahil, derhal çöp kutusuna veya korumalı bir alana, malzemeler atılana kadar dışarıya koyun. Ampul parçalarını veya temizlik malzemelerini içeride bırakmaktan kaçının.
- Daha sonra, bölgenizdeki bertaraf gereklilikleri hakkında yerel yönetiminize danışın, çünkü bazı bölgeler floresan ampullerin (kırık veya kırık olmayan) yerel bir geri dönüşüm merkezine götürülmesini gerektirir. Bölgenizde böyle bir gereklilik yoksa, malzemeleri evsel çöplerinizle birlikte bertaraf edebilirsiniz.
- Ampul artıkları ve temizlik malzemelerinin bulunduğu kavanozları veya plastik torbaları attıktan sonra ellerinizi sabunlu suyla yıkayın.
- Ampulün kırıldığı odayı havalandırmaya devam edin ve mümkünse HVAC sistemini birkaç saat kapalı tutun.
Halı veya Kilimlerin Gelecekteki Temizliği: Vakumlama Sırasında ve Sonrasında Odayı Havalandırın
- Halıyı veya kiliminizi süpürdüğünüz sonraki birkaç seferde, varsa HVAC sisteminizi kapatın, diğer odalara açılan kapıları kapatın ve süpürmeden önce dışarıya açılan bir pencere veya kapı açın. Bu alanda her kullanımdan sonra vakum torbasını değiştirin.
- Vakumlama işlemi tamamlandıktan sonra, HVAC sistemini kapatın ve mümkünse dışarıya açılan pencere veya kapıyı birkaç saat açık tutun.
Elektrikli ve elektronik atıklar “e-atık” olarak da adlandırılmaktadır. Avrupa Birliği elektronik atığın tanımını yaparken, kullanıcısı tarafından atılmış, atılmak istenen veya atılması gereken madde veya nesne (EU, 2003a) ifadelerini kullanmıştır.
E-atık; endüstriyel veya evsel kaynaklı, hasar görmüş, kırılmış, modası geçmiş olan veya kullanım ömrünü tamamlamış, ağır metalleri ve organik kirleticilerin en büyük kaynaklarından biri olan elektrikli ve elektronik eşyaların genel bir ifadesidir.
Türkiye’de 1999 yılında meydana gelen büyük deprem ile birlikte floresan lamba üretimi sona ermiştir. Halen tüm kapalı mekânların vazgeçilmez aydınlatma ürünü olan floresan lambalar yurtdışında üretilip, ithal edilerek, Türkiye’de satışa sunulmaktadır.
Tüm bu bilgiler ışığında işletmelerde yapılması gereken
İş Sağlığı ve Güvenliği uygulamaları
- İlgili yönetmeliklerdeki değişiklikler düzenli olarak kontrol edimeli – takip edilmelidir.
- Enerji tasarruflu ampullerinin kırılma riskini en aza indirecek şekilde monte edilmesi sağlanmalı ve/veya çalışma alanının yerleşimi düzenlenmelidir.
- Kırılma sıklığına bağlı olarak önlemler risk analizi ekibi tarafından düzenli olarak revize edilmelidir.
- Acil durum planına risklere göre olay sonrası senaryo ve tedbirler belirlenmelidir.
- Çalışanların eğitimlerine, kırılmaların önlenmesi ve kırılma sonrası yapmaları gerekenler dahil edilmelidir. Her vaka sonrası eğitim içeriğinde revizyon gerekip gerekmediği kontrol edilmelidir. Gereken düzenlemeler yapılmalıdır.
- Her kırılma sonrası maruziyeti olanlara ”bulantı, kusma, ishal, nefes almada değişiklik, kan basıncının veya kalp atış hızının artması ve gözlerde tahriş” gibi şikayetleri olması durumunda acile başvurmaları gerektiği bilgilendirilmesi yapılmalıdır.
- Maruziyeti olan her çalışanın olay sonrası en yakın zamanda işyeri hekimi tarafından görülmesi sağlanmalıdır.
- Kırılma sonrası parçaların toplanması ve geri dönüşüme teslimi prosederü oluşturulmalı ve her vaka sonrası revizyon gerekip gerekmediği kontrol edilmelidir. Gereken düzenlemeler yapılmalıdır.
- Kırılan ampul sayısı ve riskler değerlendirilerek temizleme sonrası gerekli görülürse iş hijyeni ölçümleri yapılmalı ve sonuçlarına göre eylem planı oluşturulmalıdır.
- İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi işletmenin risklerine göre yukarıdaki maddelere muhakkak ilaveler yaparak çalışanların sağlık ve güvenliklerinin korunmasını daha da ileriye götüreceklerdir.
Floresan Lambalar Hakkında Ek Bilgi
Poliklorlu bifeniller (PCB)
Floresan lamba balastları başta olmak üzere özellikle alev geciktiriciler, plastikleştiriciler, boyalar, kalafatlama bileşikleri, sızdırmazlık maddeleri vb yapı ürünlerinin içerisinde bulunmaktadır.
İnsanların PCB’lere maruziyeti, diyet alımı, solunum, toz yutma ve deri teması gibi farklı yollardan kaynaklanabilir.
PCB’ler çekirge etkisi olarak tanımlanabilecek biriktirme ve yeniden süspanse etme prosesleri (yani kuru serpinti ve buhar biriktirme) yoluyla uzun mesafeler boyunca taşınabilir.
Kalıcı Organik Kirleticilere İlişkin Stockholm Sözleşmesi kapsamında Poliklorlu bifeniller (PCB) diğer kalıcı organik kirletici maddeler ile birlikte listelenmiştir.
1970’lerde kullanımı yasaklanmış olsa da kimyasal ve termal bozunmaya karşı dirençleri deniz organizmalarında ve insanlarda biyolojik birikime neden olmaktadır. Bu nedenle PCB’ler çevresel ve insan sağlığı açısından endişe verici olmaya devam etmektedir
WHO Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC) 1987 yılından günümüze PCB’lerin insanlarda karsinojenik etkili olduğunu varsaymakta ve PCB bileşiklerini 2A ‘İnsanlarda Karsinojenik Etki Olasılığı Bulunanlar’ grubunda değerlendirmektedir. Diğer yandan EPA (Çevre Koruma Ajansı) (1996) PCB’lerin ‘Muhtemel İnsan Karsinojenleri’ olduklarından şüphelenmektedir”
Tasarruflu Ampullerin (Bertarafı) Atık Yönetimi Konusunda Yönetmelik – Yayın ve Duyurular
⭐️Resmî Gazete Tarihi: 02.04.2015 Resmî Gazete Sayısı: 29314 Atık Yönetimi Yönetmeliği
ve
⭐️Resmî Gazete Tarihi: 26.12.2022 Resmî Gazete Sayısı 32055: Elektrikli Ve Elektronik Eşyalarda Bazı Zararlı Maddelerin Kullanımının Kısıtlanmasına İlişkin Yönetmelik hükümleri uyarınca, atık floresan lambaları geri kazanmak zorunluluğu vardır. Floresan lambaların geri kazanımında amaç hem tehlikeli atıkların uygun şekilde uzaklaştırılması hem de kaynakların (cam, metal, fosfor tozu vb.) geri kazanımıdır.
⭐️ T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı açıklaması ”Bakanlık Ampullerdeki Civaya Karşı Uyardı’‘
⭐️ TUBİTAK Yayınlarında Tasarruflu Ampuller
⭐️ Gazi Üniversitesi İyonlaştırıcı Olmayan Radyasyondan Korunma, Uygulama Ve Araştırma Merkezi (Girkum) yayını ”Tasarruflu Lambalar Zararlı mı?”
⭐️ Dünya Sağlık Örgütü (WHO) de websitesinde ” tasarruflu ampullerin enerji tasarrufu için kullanışlı olmakla birlikte içerdiği cıva nedeniyle kırıldığı zaman tehlikeli olabileceği ” uyarısında bulunuyor.
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler
⭐️⭐️ Çin’deki floresan lambalardan kaynaklanan cıva riski: mevcut durum ve gelecek perspektifi https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22321538/
⭐️⭐️ Kullanılmış kompakt floresan lambalardaki (CFL) ağır metallerin belirlenmesi ve atık yönetimi zorlukları: Mevcut koşulları iyileştirmek için bazı stratejiler https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24726659/
⭐️⭐️ Kırık kompakt floresan lambalardan (CFL) kaynaklanan cıva maruziyetinin insan sağlığı üzerindeki riskleri https://www.researchgate.net/publication/51853754_Human_health_risks_from_mercury_exposure_from_broken_compact_fluorescent_lamps_CFLs
⭐️⭐️ Kırık Kompakt Floresan Lambalardan Kaynaklanan Cıvanın Çevreye Salınımı https://www.liebertpub.com/doi/abs/10.1089/ees.2011.0027
⭐️⭐️ Metal Kaynaklı Toksisitede Kurkuminin Rolünün İncelenmesi (Bitkisel preparatlar metale bağlanabilir, bağırsaklardaki emilimini azaltabilir ve vücuttan atılımını kolaylaştırabilir. Zerdeçalda bulunan biyoaktif bir madde olan kurkumin, yaygın olarak bir diyet takviyesi olarak kullanılır. Çoğu çalışma, kurkuminin metal kaynaklı lipid peroksidasyonuna karşı koruma sağladığını ve antioksidan sistem üzerindeki olumsuz etkileri hafiflettiğini göstermiştir.) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36829803/
⭐️⭐️ Kullanılmış floresan lambalardan cıva karakterizasyonu ve geri kazanımı https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24726659/
⭐️⭐️ Cıva: Kırık CFL’lerin Temizliği https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2535642/
⭐️⭐️ Kompakt floresan lambalardan (CFL) kazara cıva salınımının maruziyet analizi https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0048969712009710
⭐️⭐️ Maine Kompakt Floresan Lamba Kırılması Çalışma Raporu Şubat 2008 https://www.maine.gov/dep/homeowner/cflreport.html
⭐️⭐️ Environmental Release of Mercury from Broken Compact Fluorescent Lamps https://web.archive.org/web/20140224092756/http://bmb.lcd.lu:80/science/environmental_release%20_of_mercury_LI_2011.pdf
⭐️⭐️ Scientific Committee on Health and Environmental Risks http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://ec.europa.eu/health/scientific_committees/environmental_risks/docs/scher_o_124.pdf
⭐️⭐️ Civa – sağlık https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mercury-and-health
⭐️⭐️ Cıvaya Maruz Kalmanın Sağlık Üzerindeki Etkileri https://www.epa.gov/mercury/health-effects-exposures-mercury
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Dr Mustafa KEBAT
Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü
Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.