Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri Teknik Eğitim Dosyası
Yüksekte çalışma faaliyetleri, iş sağlığı ve güvenliği disiplini içerisinde yüksek risk grubuna giren çalışma türlerinden biridir. Bu bağlamda, düşmeye karşı koruyucu ekipmanlar arasında yer alan paraşüt tipi emniyet kemerleri, sadece yasal bir zorunluluk değil, aynı zamanda yaşamsal bir gerekliliktir. Ancak bu tür kişisel koruyucu donanımların sağladığı güvenlik, sadece varlıklarıyla değil; doğru seçilmeleri, uygun şekilde kullanılmaları, düzenli bakım ve kontrollerinin yapılmasıyla mümkündür.
Bu eğitim dosyası ile, paraşüt tipi emniyet kemeri kullanımında karşılaşılan teknik sorunlar, bu sorunların olası sonuçları ve bunlara yönelik çözüm önerilerini sunuyorum.
Sahada gözlemlenen gerçek vakalardan, uluslararası standartlardan (EN 361, EN 365 vb.) ve iş güvenliği uygulama rehberlerinden yararlanarak oluşturduğum yazının sizlere faydalı olmasını temenni ediyorum. Saygılarımla…
Dr. Mustafa KEBAT
Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri Ana Parçalar ve Muhtemel Sorunlar
1. Omuz Askıları
Tanım: Kullanıcının gövde ve bacak bölgesini kemere bağlayan, düşüş yükünü omuzlar üzerinden vücuda dağıtan ana taşıyıcı kemer bileşenleridir.
Muhtemel Teknik Sorunlar, Sonuçlar ve Çözümler:
- Aşınma, yırtık veya kopma
- Sonuç: Düşüş anında kemer yükü taşıyamaz → ölümcül yaralanma veya ölüm
- Çözüm: Günlük ön kontrol listesinde fiziksel hasar aranmalı, her türlü deformasyon durumunda kemer derhal hizmet dışı bırakılmalı.
- Dikiş noktalarında açılma veya gevşeme
- Sonuç: Askının yük taşıma kapasitesi düşer → ani kopma riski
- Çözüm: Dikiş yerleri renkli iplikle kontrol edilmeli, tüylenme, açılma veya iplik kopması varsa kemer değiştirilmelidir.
- Askının vücuda gevşek takılması
- Sonuç: Vücut kemer içinde kayabilir, düşüş sırasında iç organlara veya omurgaya zarar verebilir
- Çözüm: Kemer giyildikten sonra askılar kullanıcının vücut ölçüsüne göre sıkı fakat kan dolaşımını engellemeyecek şekilde ayarlanmalı.
- Metal ayar tokalarının paslı, eğilmiş veya gevşek olması
- Sonuç: Askı ayarı sabit kalmaz → düşüş anında askı kayabilir veya açılabilir
- Çözüm: Tüm metal aksam pas, çatlak ve deformasyon açısından günlük kontrol edilmeli; bozuksa üreticiye danışılmalı ya da değiştirilmelidir.
- Yanlış takma veya çapraz takma
- Sonuç: Düşüş sırasında kemer vücudu tam olarak sarmadığı için yük dağılımı bozulur → yaralanma riski artar
- Çözüm: Giyme talimatları dikkate alınmalı, omuz askıları paralel ve vücut ortasında hizalanmalıdır.
- Yanıcı kimyasallara veya UV’ye maruz kalma
- Sonuç: Malzeme yapısı zayıflar, askının mukavemeti düşer
- Çözüm: Kemerler direkt güneş ışığına veya solvent, asit gibi kimyasallara maruz kalmayacak şekilde saklanmalı; koruyucu çanta içinde muhafaza edilmelidir.
2. Bacak Askıları
Tanım: Kemerin kullanıcının bacaklarını sararak düşüş yükünü alt gövdeye aktaran önemli emniyet unsurlarıdır.
Muhtemel Teknik Sorunlar, Sonuçlar ve Çözümler
- Aşınma, yırtılma veya kumaş deformasyonu
- Sonuç: Düşüş sırasında askı kopabilir → kullanıcı kemerden ayrılabilir, ölümcül risk
- Çözüm: Her kullanımdan önce bacak askıları tüm yüzeyleriyle kontrol edilmeli, deformasyon tespit edilirse kemer yenilenmelidir.
- Tokaların kırık, eğik veya sıkma gücünün yetersiz olması
- Sonuç: Askı düşüş sırasında gevşeyebilir veya açılabilir → destek kaybı
- Çözüm: Tokalar düzenli olarak test edilmeli, paslı veya hasarlı olanlar teknik servise danışılarak değiştirilmelidir.
- Bacak çevresine çok gevşek veya çok sıkı takılması
- Sonuç: Gevşek askı vücuttan kayabilir; sıkı askı ise kan dolaşımını engelleyebilir, düşüş sonrası travmatik yaralanmalar oluşabilir
- Çözüm: Kullanıcının vücut ölçülerine uygun ayar yapılmalı, bir parmak geçecek kadar boşluk bırakılarak ayarlanmalıdır.
- Dikiş bölgelerinde açılma, tüylenme veya kopuk iplik
- Sonuç: Taşıma kapasitesi zayıflar → kopma riski artar
- Çözüm: Dikişler görsel olarak kontrol edilmeli, en küçük iplik kopmasında dahi kemer kullanım dışı bırakılmalıdır.
- Yanlış giyilme (bacak askılarının çapraz geçirilmesi veya karışık takılması)
- Sonuç: Düşüş yükü uygun dağılmaz → kas-iskelet yaralanmaları meydana gelebilir
- Çözüm: Giyme eğitimi verilmeli; kullanıcılar birbirini kontrol ederek doğru giyimi sağlamalıdır.
- Kimyasallara maruz kalma, UV nedeniyle sertleşme veya esnekliğin azalması
- Sonuç: Askı kopma riski taşır veya beklenmedik şekilde davranabilir
- Çözüm: Saklama koşulları iyileştirilmeli; kullanım sonrası temizlik ve bakım yapılmalıdır.
3. Göğüs Askısı
Tanım: Omuz askılarını birleştirerek kemerin vücuttan ayrılmasını önleyen, düşüş anında kemerin formunu korumasına yardımcı olan yatay bağlantı parçasıdır.
Muhtemel Teknik Sorunlar, Sonuçlar ve Çözümler
- Askının kopması, yırtılması veya dikişlerinin açılması
- Sonuç: Düşüş sırasında omuz askıları ayrılabilir → kullanıcı kemerden kurtulabilir, ölümcül sonuçlar doğabilir
- Çözüm: Her kullanımdan önce fiziksel kontrol yapılmalı, deformasyon tespit edilirse ekipman derhal değiştirilmelidir.
- Toka veya klipsin gevşek, paslı, kırık veya tam kapanmaması
- Sonuç: Göğüs askısı bağlantısı açılabilir → kemer düzgün oturmaz ve düşüşte kullanıcı kayabilir
- Çözüm: Tokalar sağlamlık açısından elle kontrol edilmeli, çalışmayan veya paslanan parçalar derhal değiştirilmelidir.
- Yanlış takma (çok yukarıda ya da çok aşağıda kullanma)
- Sonuç: Düşüş sırasında yük vücuda dengesiz dağılır → iç yaralanmalar ve spinal zedelenme riski artar
- Çözüm: Göğüs askısı sternum (iman tahtası kemiği) hizasında olacak şekilde ayarlanmalı, eğitimli personelce kontrol edilmelidir.
- Askının aşırı sıkı veya gevşek olması
- Sonuç: Sıkı askı solunumu zorlaştırabilir; gevşek askı işlevini yitirir → kullanıcı güvenliği tehlikeye girer
- Çözüm: Askı sıkılığı kullanıcı tarafından ayarlanmalı; bir parmak boşluk bırakılarak vücuda tam oturmalıdır.
- UV ışınları ve kimyasallara maruz kalma
- Sonuç: Malzeme zayıflar, mukavemet kaybı yaşanır
- Çözüm: Kullanım sonrası temizlik ve doğru saklama koşulları sağlanmalı; kimyasallardan uzak tutulmalıdır.
4. Sırt Bağlantı Noktası (D-Ring)
Tanım: Paraşüt tipi emniyet kemerinin sırt bölgesinde yer alan ve düşüş durdurucu sistemin bağlandığı metal halkadır.
Muhtemel Teknik Sorunlar, Sonuçlar ve Çözümler
- D-ring’in çatlaması, kırılması veya aşırı paslanması
- Sonuç: Düşüş esnasında kopma riski → düşüş durdurulamaz, ölümle sonuçlanabilir
- Çözüm: Metal yüzeyler düzenli kontrol edilmeli, deformasyon görüldüğünde derhal değiştirilmelidir.
- Bağlantı dikişlerinin sökülmesi veya yıpranması
- Sonuç: D-ring bağlantısı zayıflar → kullanıcı düşebilir
- Çözüm: Her kullanımdan önce bağlantı noktaları görsel ve elle kontrol edilmelidir.
- Yanlış konumda bulunması (bel hizasında veya çok yukarıda)
- Sonuç: Yük dağılımı bozulur → vücut travmaları ve omurga hasarı oluşabilir
- Çözüm: D-ring, iki kürek kemiği arasına hizalanmalıdır.
5. Yan D-Halkaları (Opsiyonel)
Tanım: Kemerin bel bölgesinin yan taraflarında bulunan, konumlandırma ve destekleme amacıyla kullanılan opsiyonel metal bağlantı halkalarıdır. Genellikle bel tipi iş pozisyonlandırma sistemlerinde tercih edilir.
Muhtemel Teknik Sorunlar, Sonuçlar ve Çözümler
- Metal halkaların kırılması, çatlaması veya deformasyonu
- Sonuç: Kullanıcı yan destekle güvenli çalışamaz, yük kaybı oluşabilir → dengesizlik ve düşme riski artar
- Çözüm: D-halkaları günlük kullanım öncesi gözle ve elle kontrol edilmeli; deformasyon varsa ekipman değiştirilmelidir.
- Bağlantı dikişlerinin sökülmesi veya gevşemesi
- Sonuç: D-halkası kopabilir → iş pozisyonlandırma desteği kaybolur
- Çözüm: Dikiş noktaları görsel ve dokunsal testle incelenmeli; gevşeklik varsa kullanım dışı bırakılmalıdır.
- Yanlış kullanım amacı (düşüş durdurma yerine kullanma)
- Sonuç: Yüksekten düşüşte ana bağlantı noktası olarak kullanılırsa sistem çökebilir → ölümcül sonuçlar doğar
- Çözüm: Kullanıcılar eğitilmeli, bu halkaların yalnızca iş pozisyonlandırma için kullanılacağı hatırlatılmalıdır.
- Paslanma ve kimyasal madde teması
- Sonuç: Metal yorulması → bağlantı kopabilir
- Çözüm: Temizlik ve bakım sonrası kuru ortamda saklanmalı, kimyasallardan korunmalıdır.
6. Bel Desteği (Karın Destek Bandı)
Tanım: Emniyet kemerinin bel bölgesinde yer alan, kullanıcıya çalışma sırasında konfor sağlamak ve yük dağılımına destek olmak amacıyla tasarlanmış dolgu veya destek bandıdır.
Muhtemel Teknik Sorunlar, Sonuçlar ve Çözümler
- Dolgu malzemesinin ezilmesi, formunun bozulması
- Sonuç: Bel desteği işlevini yitirir → uzun süreli kullanımda bel ağrısı, konforsuzluk oluşabilir
- Çözüm: Desteğin elastikiyeti düzenli kontrol edilmeli, ezilmişse değiştirilmelidir.
- Kumaş yırtıkları, ter ve kimyasallarla deformasyon
- Sonuç: Dolgu dışarı çıkar veya bandın ömrü kısalır
- Çözüm: Kimyasal temastan kaçınılmalı, terle temas sonrası kurutularak saklanmalıdır.
- Dikiş yerlerinde sökülme veya gevşeme
- Sonuç: Destek yerinden kayabilir veya kemerden ayrılabilir
- Çözüm: Dikiş yerleri her kullanımdan önce kontrol edilmelidir. Gerekiyorsa teknik servisle onarılmalı ya da yenilenmelidir.
- Yanlış pozisyonda ayarlanması
- Sonuç: Destek görevini yapamaz, baskı yapabilir veya faydasız olur
- Çözüm: Bel desteği bel boşluğunu tam sarmalı, ne yukarıda ne aşağıda kalmalıdır.
7. Dikişler ve Bağlantılar
Tanım: Kemerin tüm parçalarını birleştiren, taşıma kapasitesi ve bütünlüğü sağlayan özel teknik dikişler ve bağlantı noktalarıdır. Emniyet kemerinin mukavemeti büyük ölçüde bu alanlara bağlıdır.
Muhtemel Teknik Sorunlar, Sonuçlar ve Çözümler
- Dikişlerin sökülmesi, gevşemesi veya kopması
- Sonuç: Ana bağlantılar bozulur → yük taşıma kapasitesi düşer, düşüş durumunda kopma riski oluşur
- Çözüm: Dikişlerin renk, bütünlük ve simetrisi günlük olarak kontrol edilmeli, bozulmuşsa kemer derhal kullanımdan kaldırılmalıdır.
- Yanlış renkli dikiş ipliği (imalat hatası veya sahte ürün)
- Sonuç: Kalitesiz ürün kullanımı → güvenlik ihlali
- Çözüm: Ürün standardına uygun iplik ve desen kontrolü yapılmalı, üretici belgeleri sorgulanmalıdır.
- Aşırı yüklenme sonucu mikro hasarlar (iplikte incelme)
- Sonuç: Görünürde sağlam olsa da ani kopma riski taşır
- Çözüm: Periyodik teknik muayenede UV ışıkla veya büyüteçle detaylı inceleme yapılmalıdır.
- Bağlantı bölgelerinde aşırı sürtünme, keskin kenarlara temas
- Sonuç: Dikişler zamanla aşınır, kopabilir
- Çözüm: Tüm kemer sistemi aşındırıcı yüzeylerden korunmalı, köşe temasları engellenmelidir.
8. Enerji Emici Bağlantılar
Tanım: Paraşüt tipi emniyet kemerinde, kullanıcının düşüş anındaki enerjisini emerek darbe etkisini azaltan bağlantı noktalarıdır. Çoğunlukla sırt bağlantı noktalarıyla birleşen bu sistem, düşüş durumunda kemeri takan kişinin vücut üzerinde oluşan zorlanmayı en aza indirir.
Muhtemel Teknik Sorunlar, Sonuçlar ve Çözümler
- Enerji emici kısmının kopması veya yırtılması
- Sonuç: Kullanıcının düşüş sırasında darbe etkisi artar, kemer etkili bir şekilde darbeyi ememez
- Çözüm: Enerji emici bağlantı her kullanımdan önce incelenmeli; yırtılma veya deformasyon varsa ekipman değiştirilmelidir.
- Bağlantı noktalarında gevşeme veya aşırı esneme
- Sonuç: Bağlantılar işlevini yitirir, kullanıcıyı yeterince desteklemez
- Çözüm: Bağlantı noktaları sıkı bir şekilde kontrol edilmeli, gevşemişse sıkılaştırılmalı veya bağlantı elemanları değiştirilmelidir.
- Sistemdeki elastikiyet kaybı
- Sonuç: Bağlantı yeterince enerji ememez, düşüş sırasında darbe daha güçlü hissedilir
- Çözüm: Elastikiyeti kaybetmiş enerji emici sistemler değiştirilmeli, periyodik olarak elastikiyet kontrolü yapılmalıdır.
- Dış yüzeyde aşınma veya yıpranma
- Sonuç: Yıpranmış enerji emici, darbe anında yeterince etkili olamayabilir
- Çözüm: Sistem dış yüzeyi düzenli olarak kontrol edilmeli, aşınmış alanlar varsa yedek parça ile değiştirilmelidir.
Teknik Sorun Tanımı | Olası Sonuçlar | Çözüm ve Önleyici Faaliyetler |
---|---|---|
Aşınmış Ana Kuşaklar (Göğüs, omuz, bacak kuşakları) | Düşme anında kopma riski → ciddi yaralanma veya ölüm | Her kullanımdan önce görsel kontrol, 6 ayda bir uzman denetimi, kullanım sıklığına göre değiştirme takvimi |
Paslanmış veya sertleşmiş bağlantı tokaları | Bağlantı tam sağlanamaz → düşme durumunda açılma | Nemli ortamlarda kullanım sonrası kurutma, düzenli yağlama, paslı parçaların derhal değişimi |
Yanlış beden kullanımı (uygun olmayan vücut yapısına göre seçim) | Düşme anında kayma → iç organ zedelenmesi, omurga hasarı | Personel için uygun beden ölçüm tablosu ile seçim, eğitilmiş gözetmen onayıyla teslimat |
Omuz ve bacak ayarlarının gevşek veya aşırı sıkı olması | Vücut dengesiz yük taşır → düşme sonrası kemerin zarar verici etkisi artar | Eğitici broşür ve video ile kullanıcı bilgilendirmesi, süpervizör onayıyla sahaya çıkış |
Dikiş yerlerinde açılma, iplik çözülmeleri | Zayıf nokta oluşur → kritik yük anında dikişler açılır | Üretici etiketindeki dikiş planına göre kıyaslı denetim, gözle tespit sonrası derhal hurdaya ayırma |
Kancalarda deformasyon (eğilme, sürtünme izleri, kilit arızası) | Düşüş esnasında bağlantıdan kurtulma riski | Her gün sahaya çıkışta elle kontrol, yılda bir çekme testi veya yük testi |
Yağ, gres, boya veya kimyasal madde teması | Kayganlık yaratır – kumaşı zayıflatır → yapısal bütünlük bozulur | Belirli periyotlarda temizlik, kimyasallardan uzak özel saklama alanı |
Kemerin tarihinin geçmiş olması (kullanım ömrü dolmuş) | Malzeme yaşlanmıştır → görünürde sağlam olsa da mikroskobik kırılmalar oluşur | Her kemerde üretim ve kullanım başlangıç tarihi kayıt altına alınmalı, 5 yılda bir değişim zorunlu |
Etiketin silinmiş, kopmuş veya okunamaz durumda olması | İzlenebilirlik kaybolur → periyodik bakımlar yapılamaz, sorumluluk belirsizleşir | Etiketsiz kemerler kullanılamaz; yeni etiketleme mümkün değilse hurdaya çıkarılmalı |
Yetersiz askı/bağlantı halkası genişliği veya şekli | Karabina uyumsuzluğu → bağlantı düşme anında açılabilir | Tüm ekipmanla uyumlu CE sertifikalı bağlantı halkaları tercih edilmeli |
Teknik Sorun Tanımı | Olası Sonuçlar | Çözüm ve Önleyici Faaliyetler |
---|---|---|
Kemerde UV ışınına maruz kalma nedeniyle malzeme zayıflaması | Malzeme elastikiyetini yitirir → düşme anında yırtılma | UV korumalı saklama, doğrudan güneş ışığından uzak raflama |
Sahte/sertifikasız emniyet kemeri kullanımı | Standart dışı üretim → düşüşte koruma sağlamaz | Tüm kemerler CE ve EN 361 belgeli olmalı, tedarikçi onayı OSGB veya İSG uzmanı tarafından verilmeli |
Kemerin kullanıcı tarafından kişisel olarak modifiye edilmesi (delik açmak, kesmek, bantlamak) | Yapı bütünlüğü bozulur → bağlantı noktaları kritik anlarda açılabilir | Kemer üzerinde değişiklik yapılması kesinlikle yasaklanmalı, eğitimlerde bu vurgulanmalı |
Omuz bölgesindeki tokaların birbirine ters yönlü monte edilmesi | Giyme sırasında karışıklık → kemer tam oturmaz, düşme anında dönme ve savrulma olur | Kullanıcı dostu etiketleme ve numaralandırma, fabrika çıkışlı montaj kontrolü |
Gizli lif hasarları (iç katmanda tel/elyaf kopmaları) | Dış yüzey sağlam görünür ama iç yapısı zayıftır → düşüşte yırtılma | Periyodik yük testi yapılmalı, üreticinin önerdiği özel dedektörlü testlerle denetlenmeli |
Takma sırasında bacak kemerlerinin çapraz geçirilmesi | Kan dolaşımını bozar → bayılma, düşüş sırasında yetersiz destek | Doğru takma şeması kullanıcı göz hizasında gösterilmeli (etiket, dolap içi, video) |
Farklı üreticilere ait ekipmanlarla uyumsuz bağlantı | Kanca tam oturmaz → düşüşte ayrılma | Aynı marka ekipman kombinasyonları tercih edilmeli veya uyumluluk sertifikası aranmalı |
Emniyet kemerinin asılma, çekme, taşıma amaçlı kullanılması | Yük taşıma gerilimi → liflerde mikrozarar | Kemer yalnızca düşüş durdurucu olarak kullanılmalı, saha kontrol listesinde denetlenmeli |
Darbeye maruz kalmış kemer (ezilme, sıkışma, palet altı kalma vb.) | Malzeme özelliğini kaybeder → yapısal yetersizlik | Sıkışma ve darbe sonrası etiketlenip incelemeye alınmalı, şüpheli ise hurdaya ayrılmalı |
Kemerin dolaba ıslak asılması (yağmur, ter, yıkama sonrası kurutulmadan) | Küf, mantar, lif bozulması → zayıf yapı | Kurutma alanı oluşturulmalı, günlük kontrol listesine “nemli ekipman kullanımı yasaktır” maddesi eklenmeli |
Yetersiz bilgiyle yapılan kullanıcı değişimi (beden uyumsuzluğu, ayar eksikliği) | Giyen kişide uyumsuzluk → ani yüklenmede travma | Kişisel zimmetli kullanım önerilmeli veya her kullanımda sorumlu onayı alınmalı |
Sahada yetkisiz kişilerin deneme amaçlı kemer kullanımı | Eğitim almamış kullanım → ölümcül sonuç | Kemer odaları kilitli olmalı, giriş çıkış kayıtlı, zimmetle verilmeli |
Bel destekli kemerlerde destek bölümünün kopmuş ya da eksik olması | Sırt desteği olmadan düşüş → omurga travması | Desteksiz kemerler yalnızca düşme durdurma için kullanılmalı, destekli işler için uygun kemer alınmalı |
Omuz askısının kemer altına kayması (kıyafet üzerinde sabitlenmemesi) | Acil durumda çıkma veya kayma → düşüşte düzgün pozisyon alınamaz | Omuz askıları için yönlendirici toka veya lastik destek takılmalı |
Arızalı geri sarma mekanizması (fall arrest cihazı entegre sistemlerde) | Düşüşte durdurma mesafesi uzar → yüzeyle temas olur | Geri sarma cihazları haftalık çekiş testine tabi tutulmalı |
Kemerle birlikte düşüş sonrası askıda uzun süre kalınması (suspension trauma riski) | Kan dolaşımı bozulur → bayılma, ölüm | Kurtarma planı oluşturulmalı, kemerle birlikte askı azaltıcı pedler/koltuklar zorunlu hale getirilmeli |
Düşme sonrası kemerin yüz ve boyun bölgesine yönelmesi (çene altına baskı yapması) | Solunum engellenir, boğulma riski | Uygun vücut ayarları ve omuz bağlantı dengesi ayarlanmalı |
Çok katmanlı iş kıyafeti üzerinde kemerin içte kalması | Görsel kontrol engellenir → hatalı takma anlaşılmaz | Kemer, iş kıyafetinin dışında olacak şekilde zorunlu hale getirilmeli |
Kemerin sıvı temasına (deniz suyu, asit, solvent) maruz kalması | Malzeme yumuşar veya sertleşir → işlev bozulur | Kimyasala maruz kalan alanlarda özel tip (kimyasal dirençli) kemerler kullanılmalı |
Kemerin takılı halde araç kullanılması, sıkışması | Tokalar kırılabilir → sistem güvenliği azalır | İş sahası dışı kullanımlarda kemer çıkarılmalı, araç kullanımına özel prosedür yazılmalı |
Teknik Sorun Tanımı | Olası Sonuçlar | Çözüm ve Önleyici Faaliyetler |
---|---|---|
Kemerin üretim tarihinin okunamaması veya silinmiş olması | Kullanım ömrü aşımı belirlenemez → zayıf ekipmanla çalışma | Etiket koruma prosedürü geliştirilmeli, okunmayan kemer hurdaya ayrılmalı |
Göz hizasında uyarı etiketi veya giyme şeması olmaması | Hatalı takma riski artar | Her kemerde görsel şema bulunmalı, kullanıcı eğitimleri buna göre güncellenmeli |
Kışın soğuk havada kemer tokalarının donması veya kilitlenmesi | Takıp çıkarma zorlaşır → panik anında çözülmez | Soğuğa dayanıklı toka sistemleri kullanılmalı, sahada kuru eldivenle müdahale eğitimi verilmeli |
Kullanıcı kemerin sadece omuz bölümünü takıp bacak bağlantılarını ihmal etmesi | Düşüşte vücut alt kısımdan desteklenmez → ağır iç organ hasarı | Eğitimlerde en sık yapılan bu hata özellikle vurgulanmalı, denetimlerde işaretli kontrol noktaları oluşturulmalı |
Kemerin sürekli ayar kaybetmesi (tokaların gevşemesi) | Kullanım sırasında kemer gevşer → düşüş koruması azalır | Otomatik kilitli veya çift mandallı tokalar tercih edilmeli |
Kemerin yanlış pozisyonda saklanması (sıkışık kutular, üzerine ağırlık konması) | Malzeme formunu kaybeder, kıvrım noktalarında zayıflar | Asılı ve serbest konumda saklama zorunluluğu getirilmeli |
Kullanıcılar arasında ortak kullanımda hijyen kurallarına uyulmaması | Deri hastalıkları, mantar, kaşıntı vb. sağlık sorunları | Her kullanıcıya kişisel kemer verilmesi veya dezenfekte prosedürü oluşturulmalı |
Tırnak, pense, tel vb. metal cisimlerle kemerin delinmesi | Lif bütünlüğü bozulur → yırtılma | Kemer bütünlüğü ihlal edilen ürünler doğrudan kullanım dışına alınmalı |
Kemerin yıkanırken yüksek sıcaklıkta kurutulması (fön, soba, ısıtıcı) | Malzeme sertleşir veya çekebilir → dayanım düşer | Kemer yıkama-kurutma prosedürü oluşturulmalı, sadece oda sıcaklığında kurutulmalı |
Dikey yaşam hattı sistemine uyumsuz kemer kullanımı | Bağlantı noktaları uyumlu değilse → düşüşte bağlantı kopar | Yaşam hattı ile uyumlu EN 361 standardına uygun kemer kullanılmalı |
Çift emniyet kemeri kullanan çalışanlarda karışık bağlama (karmaşık sistem) | Acil durumda çözülme gecikir → kurtarma süresi uzar | Renk kodlu ve görev bazlı kemer kullanım rehberi hazırlanmalı |
Görünürde sağlam olan fakat üretimden kaynaklı dokuma hataları (mikro defektler) | Normal kullanımda değil ama ani yükte yırtılma olur | Rutin mikroskobik ve UV ışıklı tarama ile kalite denetimi yapılmalı |
Kemerin boy ve kilo sınırlarına uygun olmaması (ekstra kilolu kullanıcılar) | Aşırı yük → sistem kapasitesi aşılır, dikişler kopar | 140 kg üzeri çalışanlar için özel sertifikalı kemer kullanılmalı |
Emniyet kemeriyle çalışırken yukarıya düşme (ters asılma pozisyonu) | Başa kan gitmesi → bilinç kaybı | Ters pozisyon engelleyici bacak kayışı sistemi entegre edilmeli |
Takılı halde uzun süreli oturma (örneğin iskele üzerinde mola) | Kemer bacak damarlarını sıkar → tromboz riski | Uzun süreli çalışmalarda emniyet kemeri gevşetilmeli, oturma pedleri kullanılmalı |
Tokaların çevresinde paslanma, oksitlenme | Kilitlenme fonksiyonu bozulur → açılıp kapanmaz | Paslanmaz çelik veya kaplamalı malzemeden toka seçimi yapılmalı |
Emniyet kemeriyle birlikte taşınan el aletlerinin kemer sistemine bağlanması | Ağırlık dağılımı bozulur → düşüşte yük dengesizliği | Aletler ayrı taşıma kemeriyle taşınmalı, emniyet kemeri sadece düşüş korumaya ayrılmalı |
Yıpranmış veya sökülmüş dikiş yerlerinin tespiti zordur (renkle kamufle olabilir) | Kritik noktalar görünmez hale gelir → tehlike fark edilmez | Kontrast renkle dikilmiş uyarı dikişleri tercih edilmeli |
Kemerin metal aksamlarının kıvılcım çıkarma riski olan alanlarda kullanımı | Patlayıcı ortamda kıvılcım → yangın, patlama | ATEX uyumlu antistatik, kıvılcım önleyici emniyet kemeri kullanılmalı |
Kemerin takılıp çıkarılma süresinin uzun olması (acil durumda müdahale gecikmesi) | Kurtarma süreci uzar → hayati risk artar | Hızlı tak-çıkar sistemleri ve kurtarma dostu tasarımlar tercih edilmeli |
Teknik Sorun Tanımı | Olası Sonuçlar | Çözüm ve Önleyici Faaliyetler |
---|---|---|
Emniyet kemeri sahaya bireysel taşınıyor (çanta, elde vs.) | Taşıma esnasında deformasyon, toz, UV etkisi | Özel saklama dolapları, saha girişlerinde hijyen kontrolü |
Yanlış takılmış emniyet kemeri (ters, omuz dışı, tokasız) | Düşüşte hiçbir koruma sağlamaz → ölüm riski | Günlük denetim listesine “giyme şekli” eklensin, fotoğraflı panolarla doğru kullanım gösterilsin |
Yetersiz yükseklik bilgisi nedeniyle yanlış kemer kullanımı | Uygunsuz düşme durdurucu ile birlikte ölümcül düşüşler | Sahaya özel yükseklik/kot sınırları belirlenmeli ve bu sınırda onaylı ürün kullanılmalı |
Yüksekten düşme sonrası kemerin yeniden kullanımı | Mikroskobik hasar → ikinci düşmede sistem boşa çıkar | Her düşmeden sonra kemer kayıt altına alınarak hurdaya ayrılmalı |
Arızalı bağlantı noktası tespit edilememesi (kanca – yaşam hattı uyumsuzluğu) | Düşüşte kancanın sistemden ayrılması → ölümcül sonuç | Yaşam hattı sistemi ile tam uyumlu aksesuar kullanılmalı, renk kodlama yapılmalı |
Periyodik Kontrol ve Bakım
- Günlük kontrol: Gözle muayene
- Aylık/yıllık kontrol: Yetkili uzman tarafından detaylı inceleme
- Etiket kontrolü: Seri numarası, üretim tarihi, standart bilgileri okunur olmalı
- Periyodik Kontrol Aralığı: 6 ay (TS EN 365 standardına göre)
- Maksimum Kullanım Süresi: 5 yıl (üretici farklı belirtmediyse)
- Kullanıcı Eğitimi: Sahaya çıkmadan önce teorik + uygulamalı eğitim (TS EN 363 ve EN 364 çerçevesinde)
- Kemer Takılmadan Çıkış Yasak Alanlar: 1.8 metreden yüksek platformlar, vinç üstü, iskele üstü, şantiye çatısı vb.
- Hurdaya Ayırma Kriterleri: Dikiş açılması, kopuk toka, geçmiş etiket, düşme geçirmiş ekipman
⭐️⭐️
Paraşüt tipi emniyet kemeri; yaşam kurtarıcı bir donanımdır. Her bir parçasının sağlam, standartlara uygun ve kullanıma hazır olması hayati önem taşır. Bu nedenle, teknik kontrol ve eğitim eksiksiz uygulanmalıdır.
İş sağlığı ve güvenliğinde “önleme kültürü”, kazalar olduktan sonra değil, olmadan önce alınan tedbirlerle hayat bulur. Paraşüt tipi emniyet kemerleri, düşme sonucu oluşabilecek ölümleri ve ağır yaralanmaları önleyen son savunma hattıdır. Ancak bu hattın zayıflaması, göz ardı edilen teknik detaylar nedeniyle tüm güvenlik sisteminin çökmesine neden olabilir.
Bu çalışma ile sadece ekipmanın değil, insan davranışlarının, iş alışkanlıklarının ve sistem bütünlüğünün de değerlendirilmesi gerektiğini göstermeye çalıştım. Her bir maddede yer alan çözüm önerileri, yalnızca teknik iyileştirme değil, aynı zamanda kültürel bir dönüşüm çağrısıdır.
Unutulmamalıdır ki, bir kemerin sağlamlığı yalnızca malzemesiyle değil, onu doğru anlayan, doğru kullanan ve doğru kontrol eden insanlarla mümkündür. Bu tabloyu rehber alarak yürütülecek her uygulama, sadece mevzuata değil, aynı zamanda insan hayatına saygı anlamına gelecektir.
⭐️⭐️⭐️⭐️
Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri ile İlgili Mevzuatımız
1. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (6331 Sayılı Kanun)
- Madde 4 – İşverenin Yükümlülükleri:
İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. Riskleri önlemek, risklerden kaçınmak, riskleri kaynağında yok etmek gibi temel ilkeler çerçevesinde, yüksekte çalışmalarda emniyet kemeri gibi uygun KKD (Kişisel Koruyucu Donanım) sağlamak zorundadır. - Madde 5 – Risklerden Korunma İlkeleri:
Yüksekte çalışmalarda riskler mümkün olduğunca toplu koruma önlemleriyle bertaraf edilmeli, bu yeterli değilse kişisel koruyucu donanım kullanılmalıdır.
2. Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği (Resmî Gazete: 01.05.2019 / 30761)
Bu yönetmelik, 89/686/EEC sayılı AB Direktifi ile uyumludur.
Tanım:
Paraşüt tipi emniyet kemeri, çalışanı düşme tehlikesine karşı korumaya yönelik “düşmeye karşı koruyucu sistemler” kapsamında bir KKD olarak tanımlanır.
Madde 7 – Uygunluk:
Emniyet kemeri CE belgeli olmalı, TS EN 361 standardına uygun şekilde üretilmeli ve piyasaya arz edilmeden önce uygunluk değerlendirme işlemlerinden geçirilmelidir.
Madde 10 – Kullanım ve Bilgilendirme:
İşveren, çalışanlara KKD’yi doğru kullanabilmeleri için gerekli bilgileri ve eğitimi sağlamakla yükümlüdür. Bu eğitim dokümante edilmelidir.
3. TS EN 361 – Düşmeyi Önleyici Sistemler – Beden Tipi Emniyet Kemerleri Standardı
Bu standarda göre paraşüt tipi emniyet kemerlerinde bulunması gerekenler:
- Omuz, bel ve bacak destek noktaları
- Sırtta yer alan “D” tipi bağlantı halkası (düşme durumunda yükü dengelemek için)
- Taşıyıcı bantlarda 15 kN çekme dayanımı
- Kullanıcının ağırlığı ve düşme faktörüne göre sistem testleri
- CE işareti ve üretici beyanı
- Türkçe kullanım kılavuzu ve periyodik kontrol talimatı
4. Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik(Resmî Gazete: 02.07.2013 / 28695)
Madde 6 – KKD’nin Kullanımı:
- KKD, kullanıcıya uygun ebatlarda olmalıdır.
- Kullanım süresi, fiziki hasar, üretici talimatı ve periyodik kontrol sonuçlarına göre değerlendirilmelidir.
- Emniyet kemerleri düşme yaşanmışsa kullanımdan çıkarılmalı ve üreticiye danışılmalıdır.
5. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği (Resmî Gazete: 25.04.2013 / 28628)
Ek-II Madde 4.3 – Yüksekte Kullanılan Ekipmanlar:
Paraşüt tipi emniyet kemerleri gibi kişisel koruyucuların periyodik kontrolleri, uzman kişilerce yapılmalı; kontrol sonuçları belgelenmeli ve arşivlenmelidir.
Periyodik Kontrol ve Muayene
6331 sayılı Kanun ve İş Ekipmanları Yönetmeliği uyarınca:
- Emniyet kemerleri, yılda en az 1 kez yetkin kişi tarafından kontrol edilmelidir.
- Bu kontroller kayıt altına alınmalı, herhangi bir deformasyon, esneme, dikiş bozulması tespit edilirse ürün derhal kullanımdan kaldırılmalıdır.
- Düşme sonrası tek kullanımlık kabul edilir.
🧭 🧭 🧭
Türk mevzuatı, paraşüt tipi emniyet kemerinin yalnızca kullanılmasını değil; uygun şartlarda seçilmesini, uygun beden ölçülerine göre verilmesini, CE belgesine ve standartlara uygun olmasını, düzenli kontrol edilmesini ve doğru biçimde eğitilerek kullanılmasını zorunlu kılmaktadır.
Bu donanımın, düşme gibi ölümcül risklere karşı hayat kurtarıcı olabilmesi için sadece takılması değil, yukarıdaki tüm süreçlere uygun olarak sistemli kullanımı zorunludur.
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Doğal Yaşayın
Doğal Beslenin
Aklınıza Mukayet Olun
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Sayın okuyucu,
Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.
Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler
⭐️⭐️ TS EN 361 – Kişisel koruyucu donanım – Belirli bir yükseklikten düşmeye karşı – Tam vücut kemer sistemleri https://intweb.tse.org.tr/standard/standard/Standard.aspx?081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073082083083075105069114047049121122
⭐️⭐️ ANSI/ASSP Z359.2-2023: Düşmeye Karşı Koruma Programı Gereksinimleri https://blog.ansi.org/ansi-assp-z359-2-2023-fall-protection-program/
⭐️⭐️ İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=18318&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Dr Mustafa KEBAT
Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü