Yüksekte çalışma faaliyetleri, iş sağlığı ve güvenliği disiplini içerisinde yüksek risk grubuna giren çalışma türlerinden biridir. Bu bağlamda, düşmeye karşı koruyucu ekipmanlar arasında yer alan paraşüt tipi emniyet kemerleri, sadece yasal bir zorunluluk değil, aynı zamanda yaşamsal bir gerekliliktir. Ancak bu tür kişisel koruyucu donanımların sağladığı güvenlik, sadece varlıklarıyla değil; doğru seçilmeleri, uygun şekilde kullanılmaları, düzenli bakım ve kontrollerinin yapılmasıyla mümkündür.

Bu eğitim dosyası ile, paraşüt tipi emniyet kemeri kullanımında karşılaşılan teknik sorunlar, bu sorunların olası sonuçları ve bunlara yönelik çözüm önerilerini sunuyorum.

Sahada gözlemlenen gerçek vakalardan, uluslararası standartlardan (EN 361, EN 365 vb.) ve iş güvenliği uygulama rehberlerinden yararlanarak oluşturduğum yazının sizlere faydalı olmasını temenni ediyorum. Saygılarımla…

Dr. Mustafa KEBAT

Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri Ana Parçalar ve Muhtemel Sorunlar

1. Omuz Askıları

Tanım: Kullanıcının gövde ve bacak bölgesini kemere bağlayan, düşüş yükünü omuzlar üzerinden vücuda dağıtan ana taşıyıcı kemer bileşenleridir.

Muhtemel Teknik Sorunlar, Sonuçlar ve Çözümler:

  • Aşınma, yırtık veya kopma
    • Sonuç: Düşüş anında kemer yükü taşıyamaz → ölümcül yaralanma veya ölüm
    • Çözüm: Günlük ön kontrol listesinde fiziksel hasar aranmalı, her türlü deformasyon durumunda kemer derhal hizmet dışı bırakılmalı.
  • Dikiş noktalarında açılma veya gevşeme
    • Sonuç: Askının yük taşıma kapasitesi düşer → ani kopma riski
    • Çözüm: Dikiş yerleri renkli iplikle kontrol edilmeli, tüylenme, açılma veya iplik kopması varsa kemer değiştirilmelidir.
  • Askının vücuda gevşek takılması
    • Sonuç: Vücut kemer içinde kayabilir, düşüş sırasında iç organlara veya omurgaya zarar verebilir
    • Çözüm: Kemer giyildikten sonra askılar kullanıcının vücut ölçüsüne göre sıkı fakat kan dolaşımını engellemeyecek şekilde ayarlanmalı.
  • Metal ayar tokalarının paslı, eğilmiş veya gevşek olması
    • Sonuç: Askı ayarı sabit kalmaz → düşüş anında askı kayabilir veya açılabilir
    • Çözüm: Tüm metal aksam pas, çatlak ve deformasyon açısından günlük kontrol edilmeli; bozuksa üreticiye danışılmalı ya da değiştirilmelidir.
  • Yanlış takma veya çapraz takma
    • Sonuç: Düşüş sırasında kemer vücudu tam olarak sarmadığı için yük dağılımı bozulur → yaralanma riski artar
    • Çözüm: Giyme talimatları dikkate alınmalı, omuz askıları paralel ve vücut ortasında hizalanmalıdır.
  • Yanıcı kimyasallara veya UV’ye maruz kalma
    • Sonuç: Malzeme yapısı zayıflar, askının mukavemeti düşer
    • Çözüm: Kemerler direkt güneş ışığına veya solvent, asit gibi kimyasallara maruz kalmayacak şekilde saklanmalı; koruyucu çanta içinde muhafaza edilmelidir.

2. Bacak Askıları

Tanım: Kemerin kullanıcının bacaklarını sararak düşüş yükünü alt gövdeye aktaran önemli emniyet unsurlarıdır.

Muhtemel Teknik Sorunlar, Sonuçlar ve Çözümler

  • Aşınma, yırtılma veya kumaş deformasyonu
    • Sonuç: Düşüş sırasında askı kopabilir → kullanıcı kemerden ayrılabilir, ölümcül risk
    • Çözüm: Her kullanımdan önce bacak askıları tüm yüzeyleriyle kontrol edilmeli, deformasyon tespit edilirse kemer yenilenmelidir.
  • Tokaların kırık, eğik veya sıkma gücünün yetersiz olması
    • Sonuç: Askı düşüş sırasında gevşeyebilir veya açılabilir → destek kaybı
    • Çözüm: Tokalar düzenli olarak test edilmeli, paslı veya hasarlı olanlar teknik servise danışılarak değiştirilmelidir.
  • Bacak çevresine çok gevşek veya çok sıkı takılması
    • Sonuç: Gevşek askı vücuttan kayabilir; sıkı askı ise kan dolaşımını engelleyebilir, düşüş sonrası travmatik yaralanmalar oluşabilir
    • Çözüm: Kullanıcının vücut ölçülerine uygun ayar yapılmalı, bir parmak geçecek kadar boşluk bırakılarak ayarlanmalıdır.
  • Dikiş bölgelerinde açılma, tüylenme veya kopuk iplik
    • Sonuç: Taşıma kapasitesi zayıflar → kopma riski artar
    • Çözüm: Dikişler görsel olarak kontrol edilmeli, en küçük iplik kopmasında dahi kemer kullanım dışı bırakılmalıdır.
  • Yanlış giyilme (bacak askılarının çapraz geçirilmesi veya karışık takılması)
    • Sonuç: Düşüş yükü uygun dağılmaz → kas-iskelet yaralanmaları meydana gelebilir
    • Çözüm: Giyme eğitimi verilmeli; kullanıcılar birbirini kontrol ederek doğru giyimi sağlamalıdır.
  • Kimyasallara maruz kalma, UV nedeniyle sertleşme veya esnekliğin azalması
    • Sonuç: Askı kopma riski taşır veya beklenmedik şekilde davranabilir
    • Çözüm: Saklama koşulları iyileştirilmeli; kullanım sonrası temizlik ve bakım yapılmalıdır.

3. Göğüs Askısı

Tanım: Omuz askılarını birleştirerek kemerin vücuttan ayrılmasını önleyen, düşüş anında kemerin formunu korumasına yardımcı olan yatay bağlantı parçasıdır.

Muhtemel Teknik Sorunlar, Sonuçlar ve Çözümler

  • Askının kopması, yırtılması veya dikişlerinin açılması
    • Sonuç: Düşüş sırasında omuz askıları ayrılabilir → kullanıcı kemerden kurtulabilir, ölümcül sonuçlar doğabilir
    • Çözüm: Her kullanımdan önce fiziksel kontrol yapılmalı, deformasyon tespit edilirse ekipman derhal değiştirilmelidir.
  • Toka veya klipsin gevşek, paslı, kırık veya tam kapanmaması
    • Sonuç: Göğüs askısı bağlantısı açılabilir → kemer düzgün oturmaz ve düşüşte kullanıcı kayabilir
    • Çözüm: Tokalar sağlamlık açısından elle kontrol edilmeli, çalışmayan veya paslanan parçalar derhal değiştirilmelidir.
  • Yanlış takma (çok yukarıda ya da çok aşağıda kullanma)
    • Sonuç: Düşüş sırasında yük vücuda dengesiz dağılır → iç yaralanmalar ve spinal zedelenme riski artar
    • Çözüm: Göğüs askısı sternum (iman tahtası kemiği) hizasında olacak şekilde ayarlanmalı, eğitimli personelce kontrol edilmelidir.
  • Askının aşırı sıkı veya gevşek olması
    • Sonuç: Sıkı askı solunumu zorlaştırabilir; gevşek askı işlevini yitirir → kullanıcı güvenliği tehlikeye girer
    • Çözüm: Askı sıkılığı kullanıcı tarafından ayarlanmalı; bir parmak boşluk bırakılarak vücuda tam oturmalıdır.
  • UV ışınları ve kimyasallara maruz kalma
    • Sonuç: Malzeme zayıflar, mukavemet kaybı yaşanır
    • Çözüm: Kullanım sonrası temizlik ve doğru saklama koşulları sağlanmalı; kimyasallardan uzak tutulmalıdır.

4. Sırt Bağlantı Noktası (D-Ring)

Tanım: Paraşüt tipi emniyet kemerinin sırt bölgesinde yer alan ve düşüş durdurucu sistemin bağlandığı metal halkadır.

Muhtemel Teknik Sorunlar, Sonuçlar ve Çözümler

  • D-ring’in çatlaması, kırılması veya aşırı paslanması
    • Sonuç: Düşüş esnasında kopma riski → düşüş durdurulamaz, ölümle sonuçlanabilir
    • Çözüm: Metal yüzeyler düzenli kontrol edilmeli, deformasyon görüldüğünde derhal değiştirilmelidir.
  • Bağlantı dikişlerinin sökülmesi veya yıpranması
    • Sonuç: D-ring bağlantısı zayıflar → kullanıcı düşebilir
    • Çözüm: Her kullanımdan önce bağlantı noktaları görsel ve elle kontrol edilmelidir.
  • Yanlış konumda bulunması (bel hizasında veya çok yukarıda)
    • Sonuç: Yük dağılımı bozulur → vücut travmaları ve omurga hasarı oluşabilir
    • Çözüm: D-ring, iki kürek kemiği arasına hizalanmalıdır.

5. Yan D-Halkaları (Opsiyonel)

Tanım: Kemerin bel bölgesinin yan taraflarında bulunan, konumlandırma ve destekleme amacıyla kullanılan opsiyonel metal bağlantı halkalarıdır. Genellikle bel tipi iş pozisyonlandırma sistemlerinde tercih edilir.

Muhtemel Teknik Sorunlar, Sonuçlar ve Çözümler

  • Metal halkaların kırılması, çatlaması veya deformasyonu
    • Sonuç: Kullanıcı yan destekle güvenli çalışamaz, yük kaybı oluşabilir → dengesizlik ve düşme riski artar
    • Çözüm: D-halkaları günlük kullanım öncesi gözle ve elle kontrol edilmeli; deformasyon varsa ekipman değiştirilmelidir.
  • Bağlantı dikişlerinin sökülmesi veya gevşemesi
    • Sonuç: D-halkası kopabilir → iş pozisyonlandırma desteği kaybolur
    • Çözüm: Dikiş noktaları görsel ve dokunsal testle incelenmeli; gevşeklik varsa kullanım dışı bırakılmalıdır.
  • Yanlış kullanım amacı (düşüş durdurma yerine kullanma)
    • Sonuç: Yüksekten düşüşte ana bağlantı noktası olarak kullanılırsa sistem çökebilir → ölümcül sonuçlar doğar
    • Çözüm: Kullanıcılar eğitilmeli, bu halkaların yalnızca iş pozisyonlandırma için kullanılacağı hatırlatılmalıdır.
  • Paslanma ve kimyasal madde teması
    • Sonuç: Metal yorulması → bağlantı kopabilir
    • Çözüm: Temizlik ve bakım sonrası kuru ortamda saklanmalı, kimyasallardan korunmalıdır.

6. Bel Desteği (Karın Destek Bandı)

Tanım: Emniyet kemerinin bel bölgesinde yer alan, kullanıcıya çalışma sırasında konfor sağlamak ve yük dağılımına destek olmak amacıyla tasarlanmış dolgu veya destek bandıdır.

Muhtemel Teknik Sorunlar, Sonuçlar ve Çözümler

  • Dolgu malzemesinin ezilmesi, formunun bozulması
    • Sonuç: Bel desteği işlevini yitirir → uzun süreli kullanımda bel ağrısı, konforsuzluk oluşabilir
    • Çözüm: Desteğin elastikiyeti düzenli kontrol edilmeli, ezilmişse değiştirilmelidir.
  • Kumaş yırtıkları, ter ve kimyasallarla deformasyon
    • Sonuç: Dolgu dışarı çıkar veya bandın ömrü kısalır
    • Çözüm: Kimyasal temastan kaçınılmalı, terle temas sonrası kurutularak saklanmalıdır.
  • Dikiş yerlerinde sökülme veya gevşeme
    • Sonuç: Destek yerinden kayabilir veya kemerden ayrılabilir
    • Çözüm: Dikiş yerleri her kullanımdan önce kontrol edilmelidir. Gerekiyorsa teknik servisle onarılmalı ya da yenilenmelidir.
  • Yanlış pozisyonda ayarlanması
    • Sonuç: Destek görevini yapamaz, baskı yapabilir veya faydasız olur
    • Çözüm: Bel desteği bel boşluğunu tam sarmalı, ne yukarıda ne aşağıda kalmalıdır.

7. Dikişler ve Bağlantılar

Tanım: Kemerin tüm parçalarını birleştiren, taşıma kapasitesi ve bütünlüğü sağlayan özel teknik dikişler ve bağlantı noktalarıdır. Emniyet kemerinin mukavemeti büyük ölçüde bu alanlara bağlıdır.

Muhtemel Teknik Sorunlar, Sonuçlar ve Çözümler

  • Dikişlerin sökülmesi, gevşemesi veya kopması
    • Sonuç: Ana bağlantılar bozulur → yük taşıma kapasitesi düşer, düşüş durumunda kopma riski oluşur
    • Çözüm: Dikişlerin renk, bütünlük ve simetrisi günlük olarak kontrol edilmeli, bozulmuşsa kemer derhal kullanımdan kaldırılmalıdır.
  • Yanlış renkli dikiş ipliği (imalat hatası veya sahte ürün)
    • Sonuç: Kalitesiz ürün kullanımı → güvenlik ihlali
    • Çözüm: Ürün standardına uygun iplik ve desen kontrolü yapılmalı, üretici belgeleri sorgulanmalıdır.
  • Aşırı yüklenme sonucu mikro hasarlar (iplikte incelme)
    • Sonuç: Görünürde sağlam olsa da ani kopma riski taşır
    • Çözüm: Periyodik teknik muayenede UV ışıkla veya büyüteçle detaylı inceleme yapılmalıdır.
  • Bağlantı bölgelerinde aşırı sürtünme, keskin kenarlara temas
    • Sonuç: Dikişler zamanla aşınır, kopabilir
    • Çözüm: Tüm kemer sistemi aşındırıcı yüzeylerden korunmalı, köşe temasları engellenmelidir.

8. Enerji Emici Bağlantılar

Tanım: Paraşüt tipi emniyet kemerinde, kullanıcının düşüş anındaki enerjisini emerek darbe etkisini azaltan bağlantı noktalarıdır. Çoğunlukla sırt bağlantı noktalarıyla birleşen bu sistem, düşüş durumunda kemeri takan kişinin vücut üzerinde oluşan zorlanmayı en aza indirir.

Muhtemel Teknik Sorunlar, Sonuçlar ve Çözümler

  • Enerji emici kısmının kopması veya yırtılması
    • Sonuç: Kullanıcının düşüş sırasında darbe etkisi artar, kemer etkili bir şekilde darbeyi ememez
    • Çözüm: Enerji emici bağlantı her kullanımdan önce incelenmeli; yırtılma veya deformasyon varsa ekipman değiştirilmelidir.
  • Bağlantı noktalarında gevşeme veya aşırı esneme
    • Sonuç: Bağlantılar işlevini yitirir, kullanıcıyı yeterince desteklemez
    • Çözüm: Bağlantı noktaları sıkı bir şekilde kontrol edilmeli, gevşemişse sıkılaştırılmalı veya bağlantı elemanları değiştirilmelidir.
  • Sistemdeki elastikiyet kaybı
    • Sonuç: Bağlantı yeterince enerji ememez, düşüş sırasında darbe daha güçlü hissedilir
    • Çözüm: Elastikiyeti kaybetmiş enerji emici sistemler değiştirilmeli, periyodik olarak elastikiyet kontrolü yapılmalıdır.
  • Dış yüzeyde aşınma veya yıpranma
    • Sonuç: Yıpranmış enerji emici, darbe anında yeterince etkili olamayabilir
    • Çözüm: Sistem dış yüzeyi düzenli olarak kontrol edilmeli, aşınmış alanlar varsa yedek parça ile değiştirilmelidir.

Teknik Sorun TanımıOlası SonuçlarÇözüm ve Önleyici Faaliyetler
Aşınmış Ana Kuşaklar (Göğüs, omuz, bacak kuşakları)Düşme anında kopma riski → ciddi yaralanma veya ölümHer kullanımdan önce görsel kontrol, 6 ayda bir uzman denetimi, kullanım sıklığına göre değiştirme takvimi
Paslanmış veya sertleşmiş bağlantı tokalarıBağlantı tam sağlanamaz → düşme durumunda açılmaNemli ortamlarda kullanım sonrası kurutma, düzenli yağlama, paslı parçaların derhal değişimi
Yanlış beden kullanımı (uygun olmayan vücut yapısına göre seçim)Düşme anında kayma → iç organ zedelenmesi, omurga hasarıPersonel için uygun beden ölçüm tablosu ile seçim, eğitilmiş gözetmen onayıyla teslimat
Omuz ve bacak ayarlarının gevşek veya aşırı sıkı olmasıVücut dengesiz yük taşır → düşme sonrası kemerin zarar verici etkisi artarEğitici broşür ve video ile kullanıcı bilgilendirmesi, süpervizör onayıyla sahaya çıkış
Dikiş yerlerinde açılma, iplik çözülmeleriZayıf nokta oluşur → kritik yük anında dikişler açılırÜretici etiketindeki dikiş planına göre kıyaslı denetim, gözle tespit sonrası derhal hurdaya ayırma
Kancalarda deformasyon (eğilme, sürtünme izleri, kilit arızası)Düşüş esnasında bağlantıdan kurtulma riskiHer gün sahaya çıkışta elle kontrol, yılda bir çekme testi veya yük testi
Yağ, gres, boya veya kimyasal madde temasıKayganlık yaratır – kumaşı zayıflatır → yapısal bütünlük bozulurBelirli periyotlarda temizlik, kimyasallardan uzak özel saklama alanı
Kemerin tarihinin geçmiş olması (kullanım ömrü dolmuş)Malzeme yaşlanmıştır → görünürde sağlam olsa da mikroskobik kırılmalar oluşurHer kemerde üretim ve kullanım başlangıç tarihi kayıt altına alınmalı, 5 yılda bir değişim zorunlu
Etiketin silinmiş, kopmuş veya okunamaz durumda olmasıİzlenebilirlik kaybolur → periyodik bakımlar yapılamaz, sorumluluk belirsizleşirEtiketsiz kemerler kullanılamaz; yeni etiketleme mümkün değilse hurdaya çıkarılmalı
Yetersiz askı/bağlantı halkası genişliği veya şekliKarabina uyumsuzluğu → bağlantı düşme anında açılabilirTüm ekipmanla uyumlu CE sertifikalı bağlantı halkaları tercih edilmeli
Teknik Sorun TanımıOlası SonuçlarÇözüm ve Önleyici Faaliyetler
Kemerde UV ışınına maruz kalma nedeniyle malzeme zayıflamasıMalzeme elastikiyetini yitirir → düşme anında yırtılmaUV korumalı saklama, doğrudan güneş ışığından uzak raflama
Sahte/sertifikasız emniyet kemeri kullanımıStandart dışı üretim → düşüşte koruma sağlamazTüm kemerler CE ve EN 361 belgeli olmalı, tedarikçi onayı OSGB veya İSG uzmanı tarafından verilmeli
Kemerin kullanıcı tarafından kişisel olarak modifiye edilmesi (delik açmak, kesmek, bantlamak)Yapı bütünlüğü bozulur → bağlantı noktaları kritik anlarda açılabilirKemer üzerinde değişiklik yapılması kesinlikle yasaklanmalı, eğitimlerde bu vurgulanmalı
Omuz bölgesindeki tokaların birbirine ters yönlü monte edilmesiGiyme sırasında karışıklık → kemer tam oturmaz, düşme anında dönme ve savrulma olurKullanıcı dostu etiketleme ve numaralandırma, fabrika çıkışlı montaj kontrolü
Gizli lif hasarları (iç katmanda tel/elyaf kopmaları)Dış yüzey sağlam görünür ama iç yapısı zayıftır → düşüşte yırtılmaPeriyodik yük testi yapılmalı, üreticinin önerdiği özel dedektörlü testlerle denetlenmeli
Takma sırasında bacak kemerlerinin çapraz geçirilmesiKan dolaşımını bozar → bayılma, düşüş sırasında yetersiz destekDoğru takma şeması kullanıcı göz hizasında gösterilmeli (etiket, dolap içi, video)
Farklı üreticilere ait ekipmanlarla uyumsuz bağlantıKanca tam oturmaz → düşüşte ayrılmaAynı marka ekipman kombinasyonları tercih edilmeli veya uyumluluk sertifikası aranmalı
Emniyet kemerinin asılma, çekme, taşıma amaçlı kullanılmasıYük taşıma gerilimi → liflerde mikrozararKemer yalnızca düşüş durdurucu olarak kullanılmalı, saha kontrol listesinde denetlenmeli
Darbeye maruz kalmış kemer (ezilme, sıkışma, palet altı kalma vb.)Malzeme özelliğini kaybeder → yapısal yetersizlikSıkışma ve darbe sonrası etiketlenip incelemeye alınmalı, şüpheli ise hurdaya ayrılmalı
Kemerin dolaba ıslak asılması (yağmur, ter, yıkama sonrası kurutulmadan)Küf, mantar, lif bozulması → zayıf yapıKurutma alanı oluşturulmalı, günlük kontrol listesine “nemli ekipman kullanımı yasaktır” maddesi eklenmeli
Yetersiz bilgiyle yapılan kullanıcı değişimi (beden uyumsuzluğu, ayar eksikliği)Giyen kişide uyumsuzluk → ani yüklenmede travmaKişisel zimmetli kullanım önerilmeli veya her kullanımda sorumlu onayı alınmalı
Sahada yetkisiz kişilerin deneme amaçlı kemer kullanımıEğitim almamış kullanım → ölümcül sonuçKemer odaları kilitli olmalı, giriş çıkış kayıtlı, zimmetle verilmeli
Bel destekli kemerlerde destek bölümünün kopmuş ya da eksik olmasıSırt desteği olmadan düşüş → omurga travmasıDesteksiz kemerler yalnızca düşme durdurma için kullanılmalı, destekli işler için uygun kemer alınmalı
Omuz askısının kemer altına kayması (kıyafet üzerinde sabitlenmemesi)Acil durumda çıkma veya kayma → düşüşte düzgün pozisyon alınamazOmuz askıları için yönlendirici toka veya lastik destek takılmalı
Arızalı geri sarma mekanizması (fall arrest cihazı entegre sistemlerde)Düşüşte durdurma mesafesi uzar → yüzeyle temas olurGeri sarma cihazları haftalık çekiş testine tabi tutulmalı
Kemerle birlikte düşüş sonrası askıda uzun süre kalınması (suspension trauma riski)Kan dolaşımı bozulur → bayılma, ölümKurtarma planı oluşturulmalı, kemerle birlikte askı azaltıcı pedler/koltuklar zorunlu hale getirilmeli
Düşme sonrası kemerin yüz ve boyun bölgesine yönelmesi (çene altına baskı yapması)Solunum engellenir, boğulma riskiUygun vücut ayarları ve omuz bağlantı dengesi ayarlanmalı
Çok katmanlı iş kıyafeti üzerinde kemerin içte kalmasıGörsel kontrol engellenir → hatalı takma anlaşılmazKemer, iş kıyafetinin dışında olacak şekilde zorunlu hale getirilmeli
Kemerin sıvı temasına (deniz suyu, asit, solvent) maruz kalmasıMalzeme yumuşar veya sertleşir → işlev bozulurKimyasala maruz kalan alanlarda özel tip (kimyasal dirençli) kemerler kullanılmalı
Kemerin takılı halde araç kullanılması, sıkışmasıTokalar kırılabilir → sistem güvenliği azalırİş sahası dışı kullanımlarda kemer çıkarılmalı, araç kullanımına özel prosedür yazılmalı
Teknik Sorun TanımıOlası SonuçlarÇözüm ve Önleyici Faaliyetler
Kemerin üretim tarihinin okunamaması veya silinmiş olmasıKullanım ömrü aşımı belirlenemez → zayıf ekipmanla çalışmaEtiket koruma prosedürü geliştirilmeli, okunmayan kemer hurdaya ayrılmalı
Göz hizasında uyarı etiketi veya giyme şeması olmamasıHatalı takma riski artarHer kemerde görsel şema bulunmalı, kullanıcı eğitimleri buna göre güncellenmeli
Kışın soğuk havada kemer tokalarının donması veya kilitlenmesiTakıp çıkarma zorlaşır → panik anında çözülmezSoğuğa dayanıklı toka sistemleri kullanılmalı, sahada kuru eldivenle müdahale eğitimi verilmeli
Kullanıcı kemerin sadece omuz bölümünü takıp bacak bağlantılarını ihmal etmesiDüşüşte vücut alt kısımdan desteklenmez → ağır iç organ hasarıEğitimlerde en sık yapılan bu hata özellikle vurgulanmalı, denetimlerde işaretli kontrol noktaları oluşturulmalı
Kemerin sürekli ayar kaybetmesi (tokaların gevşemesi)Kullanım sırasında kemer gevşer → düşüş koruması azalırOtomatik kilitli veya çift mandallı tokalar tercih edilmeli
Kemerin yanlış pozisyonda saklanması (sıkışık kutular, üzerine ağırlık konması)Malzeme formunu kaybeder, kıvrım noktalarında zayıflarAsılı ve serbest konumda saklama zorunluluğu getirilmeli
Kullanıcılar arasında ortak kullanımda hijyen kurallarına uyulmamasıDeri hastalıkları, mantar, kaşıntı vb. sağlık sorunlarıHer kullanıcıya kişisel kemer verilmesi veya dezenfekte prosedürü oluşturulmalı
Tırnak, pense, tel vb. metal cisimlerle kemerin delinmesiLif bütünlüğü bozulur → yırtılmaKemer bütünlüğü ihlal edilen ürünler doğrudan kullanım dışına alınmalı
Kemerin yıkanırken yüksek sıcaklıkta kurutulması (fön, soba, ısıtıcı)Malzeme sertleşir veya çekebilir → dayanım düşerKemer yıkama-kurutma prosedürü oluşturulmalı, sadece oda sıcaklığında kurutulmalı
Dikey yaşam hattı sistemine uyumsuz kemer kullanımıBağlantı noktaları uyumlu değilse → düşüşte bağlantı koparYaşam hattı ile uyumlu EN 361 standardına uygun kemer kullanılmalı
Çift emniyet kemeri kullanan çalışanlarda karışık bağlama (karmaşık sistem)Acil durumda çözülme gecikir → kurtarma süresi uzarRenk kodlu ve görev bazlı kemer kullanım rehberi hazırlanmalı
Görünürde sağlam olan fakat üretimden kaynaklı dokuma hataları (mikro defektler)Normal kullanımda değil ama ani yükte yırtılma olurRutin mikroskobik ve UV ışıklı tarama ile kalite denetimi yapılmalı
Kemerin boy ve kilo sınırlarına uygun olmaması (ekstra kilolu kullanıcılar)Aşırı yük → sistem kapasitesi aşılır, dikişler kopar140 kg üzeri çalışanlar için özel sertifikalı kemer kullanılmalı
Emniyet kemeriyle çalışırken yukarıya düşme (ters asılma pozisyonu)Başa kan gitmesi → bilinç kaybıTers pozisyon engelleyici bacak kayışı sistemi entegre edilmeli
Takılı halde uzun süreli oturma (örneğin iskele üzerinde mola)Kemer bacak damarlarını sıkar → tromboz riskiUzun süreli çalışmalarda emniyet kemeri gevşetilmeli, oturma pedleri kullanılmalı
Tokaların çevresinde paslanma, oksitlenmeKilitlenme fonksiyonu bozulur → açılıp kapanmazPaslanmaz çelik veya kaplamalı malzemeden toka seçimi yapılmalı
Emniyet kemeriyle birlikte taşınan el aletlerinin kemer sistemine bağlanmasıAğırlık dağılımı bozulur → düşüşte yük dengesizliğiAletler ayrı taşıma kemeriyle taşınmalı, emniyet kemeri sadece düşüş korumaya ayrılmalı
Yıpranmış veya sökülmüş dikiş yerlerinin tespiti zordur (renkle kamufle olabilir)Kritik noktalar görünmez hale gelir → tehlike fark edilmezKontrast renkle dikilmiş uyarı dikişleri tercih edilmeli
Kemerin metal aksamlarının kıvılcım çıkarma riski olan alanlarda kullanımıPatlayıcı ortamda kıvılcım → yangın, patlamaATEX uyumlu antistatik, kıvılcım önleyici emniyet kemeri kullanılmalı
Kemerin takılıp çıkarılma süresinin uzun olması (acil durumda müdahale gecikmesi)Kurtarma süreci uzar → hayati risk artarHızlı tak-çıkar sistemleri ve kurtarma dostu tasarımlar tercih edilmeli
Teknik Sorun TanımıOlası SonuçlarÇözüm ve Önleyici Faaliyetler
Emniyet kemeri sahaya bireysel taşınıyor (çanta, elde vs.)Taşıma esnasında deformasyon, toz, UV etkisiÖzel saklama dolapları, saha girişlerinde hijyen kontrolü
Yanlış takılmış emniyet kemeri (ters, omuz dışı, tokasız)Düşüşte hiçbir koruma sağlamaz → ölüm riskiGünlük denetim listesine “giyme şekli” eklensin, fotoğraflı panolarla doğru kullanım gösterilsin
Yetersiz yükseklik bilgisi nedeniyle yanlış kemer kullanımıUygunsuz düşme durdurucu ile birlikte ölümcül düşüşlerSahaya özel yükseklik/kot sınırları belirlenmeli ve bu sınırda onaylı ürün kullanılmalı
Yüksekten düşme sonrası kemerin yeniden kullanımıMikroskobik hasar → ikinci düşmede sistem boşa çıkarHer düşmeden sonra kemer kayıt altına alınarak hurdaya ayrılmalı
Arızalı bağlantı noktası tespit edilememesi (kanca – yaşam hattı uyumsuzluğu)Düşüşte kancanın sistemden ayrılması → ölümcül sonuçYaşam hattı sistemi ile tam uyumlu aksesuar kullanılmalı, renk kodlama yapılmalı

Periyodik Kontrol ve Bakım

  • Günlük kontrol: Gözle muayene
  • Aylık/yıllık kontrol: Yetkili uzman tarafından detaylı inceleme
  • Etiket kontrolü: Seri numarası, üretim tarihi, standart bilgileri okunur olmalı
  • Periyodik Kontrol Aralığı: 6 ay (TS EN 365 standardına göre)
  • Maksimum Kullanım Süresi: 5 yıl (üretici farklı belirtmediyse)
  • Kullanıcı Eğitimi: Sahaya çıkmadan önce teorik + uygulamalı eğitim (TS EN 363 ve EN 364 çerçevesinde)
  • Kemer Takılmadan Çıkış Yasak Alanlar: 1.8 metreden yüksek platformlar, vinç üstü, iskele üstü, şantiye çatısı vb.
  • Hurdaya Ayırma Kriterleri: Dikiş açılması, kopuk toka, geçmiş etiket, düşme geçirmiş ekipman
⭐️⭐️

Paraşüt tipi emniyet kemeri; yaşam kurtarıcı bir donanımdır. Her bir parçasının sağlam, standartlara uygun ve kullanıma hazır olması hayati önem taşır. Bu nedenle, teknik kontrol ve eğitim eksiksiz uygulanmalıdır.

İş sağlığı ve güvenliğinde “önleme kültürü”, kazalar olduktan sonra değil, olmadan önce alınan tedbirlerle hayat bulur. Paraşüt tipi emniyet kemerleri, düşme sonucu oluşabilecek ölümleri ve ağır yaralanmaları önleyen son savunma hattıdır. Ancak bu hattın zayıflaması, göz ardı edilen teknik detaylar nedeniyle tüm güvenlik sisteminin çökmesine neden olabilir.

Bu çalışma ile sadece ekipmanın değil, insan davranışlarının, iş alışkanlıklarının ve sistem bütünlüğünün de değerlendirilmesi gerektiğini göstermeye çalıştım. Her bir maddede yer alan çözüm önerileri, yalnızca teknik iyileştirme değil, aynı zamanda kültürel bir dönüşüm çağrısıdır.

Unutulmamalıdır ki, bir kemerin sağlamlığı yalnızca malzemesiyle değil, onu doğru anlayan, doğru kullanan ve doğru kontrol eden insanlarla mümkündür. Bu tabloyu rehber alarak yürütülecek her uygulama, sadece mevzuata değil, aynı zamanda insan hayatına saygı anlamına gelecektir.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri ile İlgili Mevzuatımız

1. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (6331 Sayılı Kanun)

  • Madde 4 – İşverenin Yükümlülükleri:
    İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. Riskleri önlemek, risklerden kaçınmak, riskleri kaynağında yok etmek gibi temel ilkeler çerçevesinde, yüksekte çalışmalarda emniyet kemeri gibi uygun KKD (Kişisel Koruyucu Donanım) sağlamak zorundadır.
  • Madde 5 – Risklerden Korunma İlkeleri:
    Yüksekte çalışmalarda riskler mümkün olduğunca toplu koruma önlemleriyle bertaraf edilmeli, bu yeterli değilse kişisel koruyucu donanım kullanılmalıdır.

2. Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği (Resmî Gazete: 01.05.2019 / 30761)

Bu yönetmelik, 89/686/EEC sayılı AB Direktifi ile uyumludur.

Tanım:

Paraşüt tipi emniyet kemeri, çalışanı düşme tehlikesine karşı korumaya yönelik “düşmeye karşı koruyucu sistemler” kapsamında bir KKD olarak tanımlanır.

Madde 7 – Uygunluk:

Emniyet kemeri CE belgeli olmalı, TS EN 361 standardına uygun şekilde üretilmeli ve piyasaya arz edilmeden önce uygunluk değerlendirme işlemlerinden geçirilmelidir.

Madde 10 – Kullanım ve Bilgilendirme:

İşveren, çalışanlara KKD’yi doğru kullanabilmeleri için gerekli bilgileri ve eğitimi sağlamakla yükümlüdür. Bu eğitim dokümante edilmelidir.

3. TS EN 361 – Düşmeyi Önleyici Sistemler – Beden Tipi Emniyet Kemerleri Standardı

Bu standarda göre paraşüt tipi emniyet kemerlerinde bulunması gerekenler:

  • Omuz, bel ve bacak destek noktaları
  • Sırtta yer alan “D” tipi bağlantı halkası (düşme durumunda yükü dengelemek için)
  • Taşıyıcı bantlarda 15 kN çekme dayanımı
  • Kullanıcının ağırlığı ve düşme faktörüne göre sistem testleri
  • CE işareti ve üretici beyanı
  • Türkçe kullanım kılavuzu ve periyodik kontrol talimatı

4. Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik(Resmî Gazete: 02.07.2013 / 28695)

Madde 6 – KKD’nin Kullanımı:

  • KKD, kullanıcıya uygun ebatlarda olmalıdır.
  • Kullanım süresi, fiziki hasar, üretici talimatı ve periyodik kontrol sonuçlarına göre değerlendirilmelidir.
  • Emniyet kemerleri düşme yaşanmışsa kullanımdan çıkarılmalı ve üreticiye danışılmalıdır.

5. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği (Resmî Gazete: 25.04.2013 / 28628)

Ek-II Madde 4.3 – Yüksekte Kullanılan Ekipmanlar:

Paraşüt tipi emniyet kemerleri gibi kişisel koruyucuların periyodik kontrolleri, uzman kişilerce yapılmalı; kontrol sonuçları belgelenmeli ve arşivlenmelidir.

Periyodik Kontrol ve Muayene

6331 sayılı Kanun ve İş Ekipmanları Yönetmeliği uyarınca:

  • Emniyet kemerleri, yılda en az 1 kez yetkin kişi tarafından kontrol edilmelidir.
  • Bu kontroller kayıt altına alınmalı, herhangi bir deformasyon, esneme, dikiş bozulması tespit edilirse ürün derhal kullanımdan kaldırılmalıdır.
  • Düşme sonrası tek kullanımlık kabul edilir.
🧭 🧭 🧭

Türk mevzuatı, paraşüt tipi emniyet kemerinin yalnızca kullanılmasını değil; uygun şartlarda seçilmesini, uygun beden ölçülerine göre verilmesini, CE belgesine ve standartlara uygun olmasını, düzenli kontrol edilmesini ve doğru biçimde eğitilerek kullanılmasını zorunlu kılmaktadır.

Bu donanımın, düşme gibi ölümcül risklere karşı hayat kurtarıcı olabilmesi için sadece takılması değil, yukarıdaki tüm süreçlere uygun olarak sistemli kullanımı zorunludur.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ TS EN 361 – Kişisel koruyucu donanım – Belirli bir yükseklikten düşmeye karşı – Tam vücut kemer sistemleri https://intweb.tse.org.tr/standard/standard/Standard.aspx?081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073082083083075105069114047049121122

⭐️⭐️ ANSI/ASSP Z359.2-2023: Düşmeye Karşı Koruma Programı Gereksinimleri https://blog.ansi.org/ansi-assp-z359-2-2023-fall-protection-program/

⭐️⭐️ İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=18318&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️