8 Aralık 2025

İşletmelerin Deprem Riskine Karşı İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri – VI (Donanım ve Ekipman Tedbirleri)

Deprem Riskine Karşı Donanım ve Ekipman Tedbirler
ELEKTRİK, GAZ VE SU TESİSATI ÖNLEMLERİ
  1. Gaz Kaçak Önleme Donanımları
    • Ana giriş vanalarına otomatik sismik gaz kesici valfler (deprem sensörlü) monte edilmelidir.
    • Tüp gaz kullanılan bölümlerde devrilme önleyici sabitleyici kullanımı zorunlu olmalıdır.
  2. Elektrik Sistemleri İçin Deprem Güvenliği
    • Elektrik panoları sabitlenmeli, kablolar gevşek sallanmayacak şekilde kanallar içine alınmalıdır.
    • Jeneratör ve UPS sistemleri sismik bloklarla monte edilmelidir.
    • Tesisin “elektrik acil kesici sistemi” çalışanlar tarafından ulaşılabilir bir yerde olmalıdır.
  3. Su ve Yangın Tesisatı Güvenliği
    • Depreme dayanıklı boru bağlantı sistemi (esnek bağlantılar) kullanılmalıdır.
    • Yangın dolapları ve sprinkler sistemleri devrilmeyecek şekilde monte edilmelidir.

TAHLİYE VE ACİL DURUM DONANIMLARI
  1. Acil Tahliye Aydınlatmaları
    • Elektrik kesilmesi halinde çalışan, LED’li ve bataryalı acil çıkış lambaları kurulmalıdır.
    • Her 20 metrede bir yönlendirme levhaları ve acil çıkış ikaz işaretleri bulunmalıdır.
  2. Acil Durum Alarm ve Anons Sistemleri
    • Sesli ve ışıklı uyarı sistemleri kurulu olmalı, periyodik test edilmelidir.
    • Binada otomatik mesaj kaydıyla çalışan sesli uyarı sistemi bulunmalıdır.
  3. Toplanma Alanı Ekipmanları
    • Her toplanma alanında taşınabilir ilk yardım çantası, megafon, el feneri, reflektör yelek gibi malzemeler yer almalıdır.
    • Alanlara yönlendirme tabelaları (fosforlu ve gece görünür) konulmalıdır.

ARAMA-KURTARMA VE İLKYARDIM EKİPMANLARI
  1. Deprem Kiti ve Acil Durum Sandıkları
    • Her katta en az bir “deprem sandığı” içerisinde şu malzemeler yer almalıdır:
      • El feneri (şarjlı ve pilli)
      • Eldiven (nitril + iş tipi)
      • Koruyucu gözlük, toz maskesi (FFP2 veya FFP3)
      • Yedek piller, battaniye, düdük, not defteri, kalem
      • Çok amaçlı pense, bıçak ve çakı
  2. İlk Yardım Ekipmanları
    • Kanama durdurma setleri
    • Turnike, elastik bandaj, atel
    • Taşıma battaniyesi
    • Yanık örtüsü ve antiseptikler
  3. Arama Kurtarma İçin Gelişmiş Ekipmanlar (büyük tesislerde)
    • Termal kamera
    • Gönüllü arama kurtarma ekibine özel sırt çantaları
    • Sedye (katlanabilir), levye, balyoz, kesici aletler
    • Baret, dizlik, çelik burunlu ayakkabı

TEKNOLOJİK VE BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ İÇİN TEDBİRLER
  1. Veri Yedekleme ve Güvenlik Önlemleri
    • Sunucular deprem izolatörlü kabinetlere alınmalı
    • Günlük yedekleme ve bulut senkronizasyon sistemleri kurulmalıdır.
    • Deprem sonrası iletişim kopmaması için GSM modem destekli ağ sistemleri önerilir.
  2. Bilgi Güvenliği ve Cihaz Koruma
    • Bilgisayar monitörleri masaya sabitlenmeli.
    • Veri depolama cihazları korunaklı çekmecelerde muhafaza edilmeli.

KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM (KKD) VE KURUMSAL STOKLAMA
  1. Acil Durumda Kullanılacak KKD’ler
    • Toz maskesi (FFP2, FFP3)
    • Koruyucu gözlük
    • Kulak tıkacı (gürültü olasılığına karşı)
    • El ve ayak koruyucular (çalışan pozisyona göre)
  2. Kurumsal Acil Durum Stokları
    • Her 20 çalışan için 1 acil durum sırt çantası
    • Tüm personel için minimum 3 günlük su ve kuru gıda stoku (AFAD önerilerine uygun)
    • Acil iletişim cihazları (uydu telefonu, telsiz)

DİĞER DONANIM GÜNCELLEMELERİ
  1. Asansör ve Yürüyen Merdivenler
    • Deprem sensörlü kilitleme sistemi bulunmalı
    • Tüm asansörlerde “acil çağrı sistemi” çalışır durumda olmalıdır
  2. Engelli Çalışanlar için Donanım
    • Tekerlekli sandalye tahliyesi için acil kurtarma sandalyesi
    • Katlar arası acil taşıma sistemleri

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ İşyerinde Deprem Güvenliği https://www.acgov.org/cao/rmu/programs/safety/topics/earthquakes.htm

⭐️⭐️ OSHA İşyerleri için Acil Durum Hazırlığı ve Afet Güvenliği Rehberi https://www.oshaeducationcenter.com/emergency-disaster-safety-guide/

⭐️⭐️ OSHA Deprem Hazırlığı ve Müdahale. https://www.osha.gov/earthquakes/preparedness

⭐️⭐️ OSHA Deprem Rehberi. https://www.osha.gov/emergency-preparedness/guides/earthquakes#:~:text=What%20can%20I%20do%20to,likely%20you%20will%20be%20injured.

⭐️⭐️ Deprem Öncesinde, Sırasında ve Sonrasında Ne Yapmalıyım? https://www.mtu.edu/geo/community/seismology/learn/earthquake-take-action/

⭐️⭐️ OSHA’nın Acil Durum Hazırlığı ve Müdahalesindeki Rolü: Krizde Çalışanları Koruma https://udshealth.com/blog/osha-emergency-preparedness-response-guide/

⭐️⭐️ Deprem https://ehs.stanford.edu/manual/emergency-response-guidelines/earthquake

⭐️⭐️ Deprem Hazırlığı https://www.caloes.ca.gov/office-of-the-director/operations/planning-preparedness-prevention/seismic-hazards/earthquake-preparedness/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği8 Aralık 2025
1 Aralık 2025

İşletmelerin Deprem Riskine Karşı İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri – V (Donanım ve Ekipman Stratejileri)

Deprem, yıkıcı etkisiyle yalnızca can ve mal kaybına yol açmakla kalmaz; aynı zamanda iş sürekliliğini, kritik altyapıların sürdürülebilirliğini ve sistem bütünlüğünü tehdit eden yüksek etki düzeyine sahip bir doğal afettir. İşletmeler açısından bu tehdit, sadece acil durum anı ile sınırlı olmayıp; üretim hattındaki kesintilerden kimyasal sızıntılara, elektrik sistemlerindeki çökmelerden yangın tetiklenmelerine kadar çok sayıda ikincil felaket zincirini de içinde barındırır.

Bu nedenle işletmelerin deprem riskine karşı alacakları önlemler sadece organizasyonel düzeyde planlamalarla değil; aynı zamanda donanım ve ekipman bazlı mühendislik önlemleriyle desteklenmelidir.

Endüstriyel yapılarda kullanılan sabitleme sistemlerinden vibrasyon emici teknolojilere, acil enerji kesme tertibatlarından otomatik yangın önleme sistemlerine kadar uzanan çok katmanlı bir güvenlik ağının oluşturulması, iş sağlığı ve güvenliği perspektifiyle artık bir “gereklilik” değil, bir stratejik zorunluluktur.

Deprem gibi ani gelişen ve yüksek şiddette kinetik enerji açığa çıkaran doğa olaylarında, bir işletmenin zarar görme düzeyi yalnızca yapısal sağlamlıkla değil; aynı zamanda donanım altyapısının ve ekipman sabitleme stratejilerinin kalitesiyle doğrudan ilişkilidir. Özellikle endüstriyel tesislerde, üretim araçlarının yer değiştirmesi, devrilmesi veya sistem dışına çıkması; hem çalışan güvenliğini hem de çevresel güvenlik unsurlarını tehlikeye sokmaktadır.

Deprem anında oluşabilecek temel riskler aşağıdaki teknik başlıklar altında gruplanabilir:

  • Yapısal Olmayan Ekipmanların Devrilmesi: Raf sistemleri, üretim makineleri, tanklar, dolaplar ve sunucular gibi sabitlenmemiş donanımın devrilerek yaralanmalara veya zincirleme kazalara neden olması.
  • Enerji ve Akışkan Hatlarının Kopması: Elektrik kabloları, doğal gaz boruları, buhar ve basınçlı hava hatlarının yerinden oynaması sonucu oluşabilecek yangın, patlama veya gaz kaçağı riskleri.
  • İkincil Kimyasal Risklerin Ortaya Çıkması: Tehlikeli kimyasal depolama tanklarının yerinden çıkması veya çatlaması sonucu oluşabilecek sızıntı, zehirlenme ve reaktif madde karışımı kaynaklı olaylar.
  • Otomasyon Sistemlerinde Kontrol Kaybı: Sensörlerin yer değiştirmesi, kontrol panellerinin fiziksel hasar alması veya acil durdurma butonlarının erişilemez hâle gelmesi nedeniyle yaşanabilecek sistemsel boşluklar.

Bu bağlamda, işletmelerin yalnızca bina statiğini değil, aynı zamanda içinde yer alan makine parkurunun, sabit raf sistemlerinin, kimyasal stok alanlarının, acil durum butonlarının, jeneratör ve UPS sistemlerinin, gaz kaçak sensörlerinin, sabit enerji panolarının da sismik davranışlarına yönelik önlemlerle donatılması gerekir.

Günümüzde bu tür önlemler yalnızca birer “öneri” olarak değil, birçok uluslararası standartta (örneğin NFPA 5000, ASCE 7, ISO 45001, Eurocode 8) zorunlu güvenlik uygulamaları arasında yer almaktadır.

Bu yazının devamında;

  • Donanım ve ekipman sabitleme stratejileri
  • Sismik dayanım analizleri
  • Kritik ekipmanların acil durum performansı
  • Otomasyon sistemlerinin afet anı senaryoları
  • Malzeme seçimi ve vibrasyon azaltma teknolojileri gibi başlıklar detaylı olarak ele alınacaktır.

Amaç; yalnızca “deprem olduğunda ne yapılır?” sorusuna cevap vermek değil, deprem olduğunda hiçbir şeyin düşmemesi, sızmaması veya bozulmaması için ne yapılmalı? sorusunu teknik bir temelde tartışmaya açmaktır.

Donanım ve Ekipman Sabitleme Stratejileri

Deprem anında devrilme, kayma veya ters dönme gibi hareketlerle ciddi yaralanmalara, ikincil kazalara veya üretim kesintilerine neden olabilecek ekipmanların sabitlenmesi, is saglığı ve güvenliği (ISG) perspektifinden öncelikli bir yaklaşımdır.

  1. Ağır Ekipmanlar Için Kimyasal ve Mekanik Sabitleme: Beton zeminlere genellikle kimyasal ankrajlarla yapılan sabitlemeler, vibrasyon altında yüksek dayanım gösterecek şekilde hesaplanmalıdır. Makine ayaklarında ise kaymaz takozlar, esnek bağlantı elemanları ve L-bracket sistemleri tercih edilir.
  2. Raf ve Dolapların Sabitlenmesi
    • Metal raf sistemleri sismik sabitleme kitleri ile duvarlara ya da tavana baglanmalı, ağırlık merkezleri yere yakın konumlandırılmalıdır.
    • Rafların üzerine yerleşen ağır yüklerin devrilmesini önlemek icin esnek koruma ağları veya emniyet kayışları kullanılmalıdır.
    • Tüm yüksek dolaplar, arşiv rafları ve kütüphaneler duvara L tipi metal bağlantı aparatlarıyla sabitlenmelidir.
    • Ofis mobilyaları yer sarsıntısında devrilmeyecek şekilde ankrajlı montaj yapılmalıdır.
  3. Basınçlı Tesisat Hatları ve Tanklar
    • Tankların sabitlenmesinde geniş tabanlı flanşlar, zincirli bağlantılar veya yay-damper sistemleri kullanılabilir. Sıvı geçiren boru hatları ise kompansatörlerle genişleyip daralma payı tanınmalı, askılarla tavana sabitlenmelidir.
  4. Ofis Cihazları Sabitleme
    • Yazıcı, fotokopi makinesi, televizyon, sunucu kasası gibi ağır cihazlar kaymaz yüzeylere yerleştirilmeli veya sabitleme kayışları kullanılmalıdır.
  5. Mobil Cihazlar
    • Tekerlekli cihazlar için acil durumlarda hareketi sınırlayan kilitleme mekanizmaları uygulanmalıdır.
  6. Tavan Elemanlarının Kontrolü
    • Asma tavan, klima panelleri, aydınlatma armatürleri sismik bağlantılarla desteklenmelidir.
    • Gevşek avizeler, projektörler ve yangın sprinklerleri sarsıntıya dayanıklı bağlantılarla monte edilmelidir.
  7. Ağır Malzeme ve Makine Yerleşimi
    • Depo alanlarında ağır yükler altta, hafif yükler üstte olmalıdır.
    • Yüksek raflar sarsıntıya dayanıklı çelik konstrüksiyonla takviye edilmelidir.

Sismik Dayanım Analizleri

Donanımların sismik davranışı, yalnızca fiziksel sabitleme ile değil; aynı zamanda dinamik analizlere dayalı güvenlik testleri ile de değerlendirilmelidir.

  • Modal Analiz: Ekipmanların doğal frekansları belirlenerek, rezonansa girme potansiyeli olan sismik spektrumlarla çarpışması önlenmelidir.
  • Zemin-iletim Katsayıları: Zemin sertliği ve ekipman-yapı bağlantı noktalarındaki aktarım katsayıları dikkate alınarak, cihazların yere aktardığı kuvvetin ne ölçüde amorti edileceği hesaplanmalıdır.
  • Finite Element Modelleme (FEM): Kritik sistemler (kimyasal tanklar, üretim hatları) üzerinde yapılacak FEM analizleri ile sismik moment ve kesme kuvvetlerine karşı davranışları simule edilmelidir.
  • Yapı-Donanım Uyumu: Yapının periyodik bakımı ve donanımın ağırlık-hacim profili arasında denge sağlanarak güvenli dağılım hedeflenmelidir.

Kritik Ekipmanların Acil Durum Performansı

Çok katlı üretim sistemleri, enerji panelleri, tehlikeli madde tankları ve otomasyon kontrollü robotlar gibi unsurlar, deprem anında “fail-safe” davranış göstermelidir.

  • Acil Durum Kapanma Fonksiyonlari: Elektriksel pano ve kontrol sistemlerine entegre edilen sismik switch’ler, belirli bir ivme değerinde otomatik kapanma sağlamalıdır.
  • Redundant (Yedekli) Sistemler: Kritik enerji ve data hatlari, kesinti durumunda devreye girecek yedek UPS/Jeneratör sistemleri ile desteklenmelidir.
  • Kritik Gecikme Zamanı Hesaplamaları: Elektriksel sistemlerde, kapanma sürecinin maksimum 2–5 saniyeyi aşmaması icin röle zamanlarının optimize edilmesi gerekir.
  • Alarm ve Bildirim Sistemleri: Çalışanlara anlık bildirim yapabilecek sismik algılama destekli sesli ve ışıklı uyarıcılar tesis edilmelidir.

Otomasyon Sistemlerinin Afet Anında Davranışı

Endüstri 4.0 çizgisinde otomasyona dayalı sistemlerde, afet anına özel senaryolar entegre edilmeli ve yazılımsal- donanımsal risk azaltım modülleri devreye alınmalıdır.

  • PLC ve SCADA Uzerinden Deprem Modu: Ana kontrol yazılımlarına deprem modülu eklenerek; tehlikeli üretim hatlarında otomatik durdurma, kilitleme ve izolasyon senaryoları olusturulmalıdır.
  • Veri Yedekleme: Deprem sonrası sistem kaybı yaşamamak icin veri sunucuları fiziksel olarak izole edilmeli ve otomatik yedekleme programları tanımlanmalıdır.
  • IoT Tabanli Sensoring: Yapı üzerinde genişletilmiş sensoring sistemleri kullanılarak, vibrasyon, nem, gaz kaçağı gibi parametreler anlık olarak izlenmelidir.
  • Remote Monitoring (Uzaktan Izleme): Ulaşım sağlanamayan senaryolarda sistemlerin uzaktan izlenmesi ve kontrolu icin yedek bağlantı kanalları kurulmalı, VPN destekli altyapılar güvence altına alınmalıdır.

Malzeme Secimi ve Vibrasyon Azaltma Teknolojileri

Depreme karsi dayanimin artirilmasinda dogru malzeme secimi ve vibrasyon yutucu teknolojilerin entegrasyonu hayati oneme sahiptir.

  • Yuksek Elastisiteye Sahip Materyaller: Poliüretan, EPDM ve neopren gibi elastomer malzemeler, ekipman ayaklarinda vibrasyon soğurucu olarak kullanilir.
  • Sismik Izolatorler: Kritik cihazlarin altina yerlestirilen “lead rubber bearing” veya “friction pendulum” sistemleri, yer hareketini izole ederek sarsinti etkisini azaltir.
  • Kompozit ve Hafif Malzemeler: Geleneksel agir metal yapisal ekipmanlar yerine, karbon fiber ve kevlar takviyeli kompozitler tercih edilerek agirlik merkezleri dusurulur.
  • Kaplama ve Montaj Teknigi: Kimyasallara dayanikli, cizilmez, yansima yapmayan ve termal genlesme katsayisi dusuk malzemeler kullanilarak uzun omurlu sistemler kurulur.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ İşyerinde Deprem Güvenliği https://www.acgov.org/cao/rmu/programs/safety/topics/earthquakes.htm

⭐️⭐️ OSHA İşyerleri için Acil Durum Hazırlığı ve Afet Güvenliği Rehberi https://www.oshaeducationcenter.com/emergency-disaster-safety-guide/

⭐️⭐️ OSHA Deprem Hazırlığı ve Müdahale. https://www.osha.gov/earthquakes/preparedness

⭐️⭐️ OSHA Deprem Rehberi. https://www.osha.gov/emergency-preparedness/guides/earthquakes#:~:text=What%20can%20I%20do%20to,likely%20you%20will%20be%20injured.

⭐️⭐️ Deprem Öncesinde, Sırasında ve Sonrasında Ne Yapmalıyım? https://www.mtu.edu/geo/community/seismology/learn/earthquake-take-action/

⭐️⭐️ OSHA’nın Acil Durum Hazırlığı ve Müdahalesindeki Rolü: Krizde Çalışanları Koruma https://udshealth.com/blog/osha-emergency-preparedness-response-guide/

⭐️⭐️ Deprem https://ehs.stanford.edu/manual/emergency-response-guidelines/earthquake

⭐️⭐️ Deprem Hazırlığı https://www.caloes.ca.gov/office-of-the-director/operations/planning-preparedness-prevention/seismic-hazards/earthquake-preparedness/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği1 Aralık 2025
10 Kasım 2025

İşletmelerin Deprem Riskine Karşı İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri – II (Risk Değerlendirmesi – Yapısal ve Yapısal Olmayan Tedbirler)

İşletmelerin Deprem Riskine Karşı İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri yazımın – çalışmamın ikinci bölümünü değerlendirmenize sunuyorum…

Deprem, Türkiye gibi sismik olarak aktif bölgelerde bulunan ülkelerde kaçınılmaz bir doğal afettir. Ancak etkilerinin yıkıcı olup olmayacağı, yalnızca yer hareketlerinin şiddetine değil, aynı zamanda yapıların tasarımı, kullanılan malzemeler, işletme içi organizasyon ve afet öncesi alınan tedbirlere bağlıdır.

Bu bağlamda, iş sağlığı ve güvenliği (İSG) uygulamaları kapsamında deprem riskine yönelik proaktif yaklaşım geliştirmek, hem çalışan güvenliğini sağlamak hem de işletme sürekliliğini korumak açısından hayati önem taşımaktadır.

Bu çalışmada, işletmelerin deprem riskine karşı alması gereken önlemler iki ana başlık altında değerlendirilmiştir: yapısal tedbirler ve yapısal olmayan tedbirler.

Yapısal tedbirler, bina dayanımı, statik bütünlük ve mühendislik sistemlerine dair düzenlemeleri içerirken;

Yapısal olmayan tedbirler, ofis düzenlemeleri, ekipman sabitlemeleri, acil durum planları ve çalışan eğitimi gibi insani ve organizasyonel unsurları kapsamaktadır.

Her iki grup önlem de 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile paralel olarak, işletmelerin risk değerlendirme yükümlülüğü çerçevesinde ele alınmalıdır.

Siz, iş güvenliği profesyonelleri, teknik yöneticiler ve acil durum ekiplerinin deprem riskinin iş yeri ölçeğinde sistematik olarak analiz edilmesini, önlenebilir kayıpların en aza indirilmesini ve çalışanların hayatının korunmasını desteklemenize katkı vermeyi amaçladığım bu yazının çalışmalarınızda faydalı olmasını temenni ediyorum

Saygılarımla

Dr. Mustafa KEBAT

2. Risk Değerlendirmesi – Yapısal ve Yapısal Olmayan Tedbirler
2.1. Risk Değerlendirmesi
2.1.1. Tehlike Belirleme
  1. Zemin Tehlikeleri:
    • Aktif fay hatlarına olan mesafe
    • Zemin yapısının sıvılaşma riski
    • Yer altı su seviyesi
    • Heyelan eğilimi olan bölgeler
  2. Yapısal Tehlikeler:
    • Binaların inşa yılı ve yapı statiği
    • Betonarme yapı kontrolü
    • Kolon-kiriş bağlantı sağlamlığı
    • Sonradan eklenen katlar ve yapı değişiklikleri
  3. Yapısal Olmayan Tehlikeler:
    • Sabitlenmemiş raf, dolap, makineler
    • Cam bölmelerin kırılma riski
    • Asma tavan, aydınlatma elemanları
    • Yangın, elektrik ve gaz sistemleri
  4. Operasyonel Tehlikeler:
    • Çalışanların yoğun bulunduğu alanlar
    • Depolanan tehlikeli kimyasallar
    • Gaz ve yanıcı madde sistemleri
    • Yüksek sıcaklık veya basınçta çalışan sistemler

2.1.2. Risk Analizi
  • Her tehlike için:
    • Olasılık (deprem meydana gelme sıklığı)
    • Şiddet (olası zarar düzeyi)
    • Etkilenen kişi sayısı
    • Maruziyet süresi ve sıklığı

2.1.3. Mevcut Önlemlerin Değerlendirilmesi
  • Yangın algılama sistemleri
  • Tahliye planı
  • Eğitimler
  • Deprem ekipmanları (el feneri, ilk yardım çantası, megafon)

2.1.4. Risklerin Derecelendirilmesi
  • Yüksek, Orta, Düşük risk sınıflandırması
  • Öncelik sırasına göre eylem planı

2.1.5. Risk Azaltıcı Önlemlerin Planlanması
  • Hangi yapısal güçlendirmeler yapılacak?
  • Hangi ekipman sabitlenecek?
  • Hangi eğitimler verilecek?
  • Ne zaman tatbikat yapılacak?

2.2.Yapısal ve Yapısal Olmayan Tedbirler
2.2.1. Yapısal Güvenlik Tedbirleri
  1. Statik Değerlendirme:
    • Yetkili mühendislik firmalarına bina dayanım analizi yaptırılmalı.
    • Taşıyıcı sistemlerin güçlendirme gereksinimleri belirlenmeli.
    • Riskli yapı raporuna göre tahliye veya yenileme kararı verilmeli.
  2. Kolon-Kiriş Güçlendirme:
    • Karbon fiber, çelik kılıf gibi tekniklerle desteklenmeli.
    • Donatı eksikliği varsa, enjeksiyon sistemleri kullanılmalı.
  3. Zemin İyileştirme:
    • Sıvılaşma riskine karşı zemin enjeksiyonu
    • Jet grout veya kazıklı temel sistemleri önerilmeli
  4. Deprem İzolatörleri:
    • Yeni yapılarda sismik izolatör kullanımı
    • Kritik bölümlerde sarsıntı sönümleyici sistemler kurulması

2.2.2. Yapısal Olmayan Tedbirler
  1. Ekipman ve Mobilya Sabitleme:
    • Tüm dolap, raf, makineler duvara veya zemine sabitlenmeli
    • Üstü açık raf sistemleri sınırlandırılmalı
    • Ağır ekipmanların devrilme önleyicileri kullanılmalı
  2. Tavan ve Aydınlatma Kontrolleri:
    • Asma tavanlar sismik bağlantılarla güçlendirilmeli
    • Projektör, lamba, klima üniteleri sarsıntıya karşı özel kanca sistemleriyle takılmalı
  3. Cam ve Pencereler:
    • Film kaplamalarla camların dağılması önlenmeli
    • Pencerelerde güvenlik kilitleri veya koruyucu ızgaralar kullanılmalı
  4. Kimyasal ve Yanıcı Maddelerin Korunması:
    • Raflı sistemlerde devrilmeye karşı kelepçeler
    • Tehlikeli kimyasallar ayrı bölmelerde, kilitli dolaplarda tutulmalı
    • Gaz sistemlerinde deprem sensörlü otomatik kesici valfler olmalı
  5. Acil Durum Malzemeleri:
    • Yangın söndürücüler, el fenerleri, telsizler her katta ulaşılabilir olmalı
    • İlk yardım çantaları düzenli kontrol edilmeli

2.2.3. Tahliye ve Toplanma Altyapısı
  1. Tahliye Yolları:
    • Engellenmemiş, aydınlatmalı ve yön levhalı olmalı
    • Yangın kapıları otomatik kapanmalı ama kilitlenmemeli
  2. Toplanma Alanları:
    • Bina dışı açık alanlar olmalı, tabela ile gösterilmeli
    • Herkese yerini bilinir hale getirmek için eğitim verilmeli
  3. Acil Durum Haberleşme:
    • Deprem sonrası mobil hatların çalışmaması olasılığına karşı telsiz sistemleri
    • Personel listeleri, iletişim bilgileri güncel tutulmalı

2.2.4. Deprem Sonrası İş Sürekliliği Hazırlıkları
  • Kritik belgelerin dijital yedeklenmesi
  • Uzaktan erişim sistemlerinin kurulması
  • Üretim makineleri ve kritik yazılımlar için sigorta kapsamı ve yedekleme planları

📚 📚 📚

Ekstra Öneriler
  • Tatbikat Takvimi: Yılda en az bir kez deprem senaryosu içeren acil durum tatbikatı
  • Eğitim Planı: Yeni başlayanlara oryantasyon + yılda 1 kez tazeleme eğitimi
  • Periyodik Gözlem Formları: Yapısal olmayan risklerin aylık kontrolü için kontrol listesi

Deprem gerçeğiyle yaşamak zorunda olan bir coğrafyada, işletmelerin bu riski göz ardı etmesi yalnızca hukuki ve mali yükümlülükler açısından değil, etik ve vicdani sorumluluklar bakımından da kabul edilemez bir ihmaldir. Deprem anında yaşanabilecek can ve mal kayıplarının çoğu, önceden alınabilecek makul ve uygulanabilir önlemlerle engellenebilir.

İşletmelerin İSG kapsamında yapacağı risk değerlendirmesi, yalnızca yasal bir zorunluluk değil, aynı zamanda çalışanların güvenliği ve üretim süreçlerinin sürdürülebilirliği için stratejik bir adımdır. Bu bağlamda, yapısal bütünlükten masa altındaki dolapların sabitlenmesine kadar her detayın dikkate alındığı bütünsel bir yaklaşım benimsenmelidir.

Unutulmamalıdır ki, bir işletmenin afetlere karşı dirençliliği, sadece mimari sağlamlığıyla değil, aynı zamanda çalışanlarının bilinç düzeyi ve yönetsel hazırlığıyla şekillenir.

Bu nedenle İSG profesyonellerinin sorumluluğu, yalnızca teknik önlemleri değil, aynı zamanda kurumsal kültürün risk odaklı dönüşümünü de kapsamalıdır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ İşyerinde Deprem Güvenliği https://www.acgov.org/cao/rmu/programs/safety/topics/earthquakes.htm

⭐️⭐️ OSHA İşyerleri için Acil Durum Hazırlığı ve Afet Güvenliği Rehberi https://www.oshaeducationcenter.com/emergency-disaster-safety-guide/

⭐️⭐️ OSHA Deprem Hazırlığı ve Müdahale. https://www.osha.gov/earthquakes/preparedness

⭐️⭐️ OSHA Deprem Rehberi. https://www.osha.gov/emergency-preparedness/guides/earthquakes#:~:text=What%20can%20I%20do%20to,likely%20you%20will%20be%20injured.

⭐️⭐️ Deprem Öncesinde, Sırasında ve Sonrasında Ne Yapmalıyım? https://www.mtu.edu/geo/community/seismology/learn/earthquake-take-action/

⭐️⭐️ OSHA’nın Acil Durum Hazırlığı ve Müdahalesindeki Rolü: Krizde Çalışanları Koruma https://udshealth.com/blog/osha-emergency-preparedness-response-guide/

⭐️⭐️ Deprem https://ehs.stanford.edu/manual/emergency-response-guidelines/earthquake

⭐️⭐️ Deprem Hazırlığı https://www.caloes.ca.gov/office-of-the-director/operations/planning-preparedness-prevention/seismic-hazards/earthquake-preparedness/

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️

Daha Fazla
Genel, İş Güvenliği, Makaleler10 Kasım 2025
İş Sağlığı ve Güvenliği Çözümlerimizle Tanışın
Bilgi almak için Hizmet Talep Formumuzu doldurun, size ulaşalım.
Teklif Al