İş ayakkabıları, iş sağlığı ve güvenliği alanında en temel kişisel koruyucu donanımlardan (KKD) biridir. Ayaklar, çalışma ortamlarında fiziksel, kimyasal, mekanik ve biyolojik pek çok riske maruz kalabilir. İş ayakkabısı seçimi, bu risklerin değerlendirilmesiyle birlikte uygun teknik özelliklerin belirlenmesini gerektirir. Yanlış ayakkabı seçimi hem kaza riskini artırabilir hem de sağlık – ergonomik problemler doğurabilir.

İş Ayakkabısı Yasal Dayanaklar ve Standartlar

İş ayakkabıları, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve bu kanuna bağlı olarak çıkarılan “Kişisel Koruyucu Donanımların İş Yerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik” kapsamında değerlendirilir.

Teknik standart olarak EN ISO 20345 – 2022, EN ISO 20346 – 2022 ve EN ISO 20347 – 2022 normları çerçevesinde sertifikalandırılmış olması gerekir. CE belgesi bulunmayan ürünler, piyasaya arz edilemez.

Risk Değerlendirmesi ve Çevresel Faktörlerde İş Ayakkabısı

Bir İş Güvenliği Uzmanı’nın iş ayakkabısı seçimi yaparken veya yapılmasına danışmanlık yaparken ilk yapması gereken iş, çalışma alanındaki riskleri tanımlamak ve analiz etmektir:

  • Darbe ve ezilme riski: Çelik burun (S) koruması gerekir.
  • Delici nesneler: Delinmeye dayanıklı ara taban (P) gerekir.
  • Kaygan zemin: Çalışılacak yüzeye göre SRA – SRB – SRC sertifikalı kaymaz taban özelliği aranmalıdır.
  • Islak ve kimyasal ortamlar: Su geçirmezlik (WR) ve kimyasal dayanım malzemesi gerekir.
  • Statik elektrik ve patlayıcı ortama yakınlık: Antistatik ya da ESD (Elektrostatik Boşalma) kontrollü modeller tercih edilmelidir.

İş Ayakkabısı Sınıflandırması ve Teknik Kodlar
  • S1: Kapalı topuk, antistatik taban, enerji emici topuk, yakıt yağ dayanımı
  • S1P: S1 + delinmeye dayanıklı ara taban
  • S2: S1 + su emilimine karşı dayanıklılık
  • S3: S2 + taban altından delmeye dayanıklılık + tırtıklı taban
  • S4: Su geçirmez, antistatik, enerji emici, genellikle poliüretan veya PVC
  • S5: S4 + delici nesnelere karşı dayanıklılık

İş Ayakkabısı Malzeme Seçimi
  • Deri: Nefes alabilirlik ve konfor açısından avantajlıdır.
  • PVC / PU: Kimyasal dayanım gereken ortamlarda kullanılır.
  • Mikrofiber / sentetik malzemeler: Hafiflik ve şekil koruma özellikleriyle öne çıkar.

İş Ayakkabısı Taban Seçimi ve Performans Özellikleri
  • SRC: Seramik ve çelik zeminlerde sıvıyla kayma testlerini geçmiştir.
  • SRA: Seramik karo üzerinde su ve deterjan karışımıyla yapılan testten geçmiştir.
  • SRB: Çelik zemin üzerinde gliserin ile yapılan testten geçmiştir.
  • HRO: 300 °C’ye kadar ısıya dayanımlı taban
  • CI / HI: Soğuk-sıcak yüzeye karşı taban izolasyonu
  • WRU / WR: Suya dayanımlı saya veya tamamını kapsayan su geçirmezlik

İş Ayakkabısında SRA Nedir ve Neden Önemlidir?

SRA işareti, EN ISO 20345:2022 standardına göre iş ayakkabısının seramik karo üzerinde su ve deterjan karışımı ile yapılan kayma direnci testini başarıyla geçtiğini gösterir. Kaygan zeminlerde çalışanlar için bu işaret kritik bir önlemdir. Çünkü bu test gerçek hayatta çok karşılaşılan ıslak ve sabunlu yüzeyleri simüle eder. SRA sertifikalı ayakkabılar, iş kazalarını önleyerek hem çalışanı korur hem de işverenin yükümlülüklerini azaltır.

Ayrıca, SRA gibi kayma direnci testleri ürünün sadece güvenliğini değil aynı zamanda kalitesini ve uzun ömürlülüğünü de garanti eder. Bu özellik, işveren için maliyet avantajı yaratırken, çalışan için konforlu ve güvenli bir kullanım sunar.

İş Ayakkabısında Ergonomi ve Kullanıcı Konforu

Uzun süre ayakta çalışan işçilerde ayakkabının ağırlığı, iç taban desteği ve nefes alabilirlik gibi faktörler de göz ardı edilmemelidir. Yanlış ergonomik tasarımlar diz, bel ve omurga sağlığını tehdit edebilir.

İş Ayakkabısında Deneme ve Beden Uyumu

Ayakkabının çalışan tarafından uygun kalıpta denenmesi, çalışma esnasındaki ayağı sarması, topuğu sabitlemesi gibi detaylar doğrudan performansı etkiler.

İş Ayakkabısı Bakım ve Saklama Koşulları

Ayakkabının ömrü, bakım ve temizlikle doğrudan ilgilidir:

  • Kimyasal temizlik malzemelerinden uzak durulmalıdır.
  • Rutubetsiz, güneş görmeyen bir ortamda saklanmalıdır.
  • Aşınma, çatlak ve deformasyonlar sürekli kontrol edilmelidir.

İş Ayakkabısında Etiketleme ve Belgelendirme Kontrolü

Her iş ayakkabısının iç kısmında şu bilgilerin yer alması gerekir:

  • CE işareti
  • EN standardı
  • İmal tarihi ve raf ömrü
  • Üretici firma bilgisi
  • Taban ve saya kodları
Sürekli Denetim ve KKD Takip Sistemi

İGU’lar, kullanılan iş ayakkabılarının periyodik kontrolünü, KKD zimmet defteri ve e-imza sistemleriyle kayıt altına alarak süreklilik sağlamalıdır. Değişim periyotları (6 ay, 12 ay) iş yüküne göre planlanmalıdır.

İş ayakkabılarının uygun seçimi, yalnızca yasal zorunluluk değil, aynı zamanda hayatınızın kurtarılması anlamına da gelir.

İş güvenliği uzmanlarının, risk analizleri doğrultusunda en uygun teknik özelliklere sahip KKD’yi belirlemesi ve bu bilgileri çalışanlara doğru aktarabilmesi kritik bir işlevdir. Teknik bilgi kadar saha uygulaması da dikkate alınmalı, ergonomi-güvenlik dengesi kurulmalıdır. Kayma direnci gibi özellikler ihmal edilmemeli, özellikle SRA, SRB ve SRC işaretlerine dikkat edilerek uygun ayakkabı tercihi yapılmalıdır.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLARIN İŞYERLERİNDE KULLANILMASI HAKKINDA YÖNETMELİK https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=18540&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5

⭐️⭐️ EU-OSHA – Kişisel koruyucu ekipmanlara ilişkin (AB) 2016/425 sayılı Yönetmelik https://osha.europa.eu/en/legislation/directive/regulation-eu-2016425-personal-protective-equipment

⭐️⭐️ OSHA – Genel Endüstri için Kişisel Koruyucu Donanım https://www.osha.gov/laws-regs/federalregister/1994-04-06

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️