Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri Yardımcı Aparatları
İnşaat iskelelerinden rüzgar türbinlerine, tersanelerden elektrik iletim hatlarına kadar, yüksekte çalışma artık birçok sektörde kaçınılmaz bir gerçek. Bu zorlu alanlarda çalışanların güvenliği, yalnızca bilgi ve dikkatle değil, aynı zamanda doğru seçilmiş, standartlara uygun emniyet ekipmanlarıyla sağlanabilir.
Paraşüt tipi emniyet kemerleri (tam vücut kemerleri), düşme riskine karşı en kritik kişisel koruyucu donanımlardan biri olarak öne çıkar. Ancak bu sistem tek başına yeterli değildir. Kemerin etkili ve güvenli bir şekilde kullanılabilmesi için yardımcı aparatların – yani lanyard, karabina, düşüş durdurucu, bağlantı halatları, ankraj noktaları, şok emiciler ve kılavuz sistemleri – doğru şekilde seçilmesi ve standartlara uygun olarak kullanılması gerekir.
Bu yazıda, sadece bir teknik listeleme değil; aynı zamanda yüksekte çalışmanın “görünmeyen kahramanlarını” tanıtmayı ve bu hayati ekipmanların neden özenle seçilmesi gerektiğini anlatmayı amaçladım.
Ulusal ve uluslararası standartlara (EN 354, EN 355, EN 361, EN 362, EN 795 vb.) uygunluk, bu aparatların üretiminde kullanılan malzemelerin türü (örneğin poliester, galvanizli çelik, alüminyum, yüksek mukavemetli tekstil lifleri) ve piyasada kabul görmüş örnek marka/modeller, bu çalışmanın temel yapı taşlarını oluşturacaktır.
🔩 1. Karabinalar
➤ Malzemeler:
- Alaşımlı alüminyum (7075-T6, 6061)
- Paslanmaz çelik (304, 316)
- Titanyum alaşımları (yüksek dayanım gereken uygulamalar için)
➤ Standartlar:
- EN 362 (Kişisel düşüş durdurma sistemleri – Bağlantı elemanları)
- ANSI Z359.12 (ABD standardı)
➤ Örnek Marka / Modeller:
- Petzl OK Triact-Lock (Alüminyum)
- Kong Frog Cable Carabiner (Yüksek hızlı bağlantı)
- Skylotec Double Action Steel Carabiner
🧵 2. Halatlar (Lanyard / Şok emici bağlantı halatları)
➤ Malzemeler:
- Polyester (Yüksek UV direnci)
- Naylon (Elastik özellik için)
- Aramid (Alev geciktirici modeller için)
➤ Standartlar:
- EN 354 (Bağlantı halatları)
- EN 355 (Enerji emicili bağlantı halatları)
- EN 1891 (Statik halatlar)
➤ Örnek Marka / Modeller:
- Honeywell Miller Manyard Stretch Lanyard
- 3M DBI-SALA ShockWave2 Lanyard
- Skylotec L-0322 Elastic Lanyard
🛑 3. Düşüş Durdurucular (Düşüş Tutucu Cihazlar)
➤ Malzemeler:
- Paslanmaz çelik gövde
- Termoplastik kaplamalı mekanik sistemler
- Anti-korozyon kaplama (deniz/kimyasal ortamlarda)
➤ Standartlar:
- EN 353-1 (Sabit dikey sistemler için)
- EN 353-2 (Esnek dikey sistemler için)
➤ Örnek Marka / Modeller:
- Petzl ASAP Mobile Fall Arrester
- Protecta Rebel SRL (Self-retracting lifeline)
- Kratos FA 20 401 02 Düşüş Durdurucu
🧷 4. Ankraj Sistemleri (Bağlantı Noktaları ve Halka Sistemleri)
➤ Malzemeler:
- Galvanizli çelik
- Paslanmaz çelik
- Alüminyum döküm veya kaynaklı sistemler
➤ Standartlar:
- EN 795 (Sabit ve mobil ankraj sistemleri)
- CEN/TS 16415 (Çoklu kullanıcı sistemleri)
➤ Örnek Marka / Modeller:
- 3M DBI-SALA Roof Anchor 2103673
- Petzl Coeur Stainless Anchor Plate
- Miller H-Design Mobile Anchor Point
⚙️ 5. Yükselme / İniş Sistemleri (Ascender / Descender)
➤ Malzemeler
- Kovanlı alüminyum gövde
- Çelik veya bronz dişli sistemler
- Ergonomik kauçuk kaplama tutacak
➤ Standartlar
- EN 12841 (İple erişim sistemleri – kontrol cihazları)
- EN 341 (İniş sistemleri için)
➤ Örnek Marka / Modeller
- Petzl I’D Descender
- Camp Turbo Chest Ascender
- CMC Rescue MPD Descender/Belay
Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri Yardımcı Aparatları Tablosu
Yardımcı Aparat | Malzeme | Standart | Marka / Model Örneği |
---|---|---|---|
Karabina | Alüminyum, Çelik, Titanyum | EN 362, ANSI Z359 | Petzl OK, Skylotec Double Action |
Lanyard / Halat | Polyester, Naylon, Aramid | EN 354, EN 355 | Miller Manyard, 3M ShockWave2 |
Düşüş Durdurucu | Paslanmaz çelik, Termoplastik | EN 353-1, EN 353-2 | Petzl ASAP, Protecta Rebel |
Ankraj Sistemi | Galvanizli / Paslanmaz Çelik | EN 795 | DBI-SALA Roof Anchor, Miller H-Design |
Ascender / Descender | Alüminyum, Çelik, Kauçuk Kaplama | EN 12841, EN 341 | Petzl I’D, Camp Turbo Chest, CMC MPD |
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri ile İlgili Mevzuatımız
1. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (6331 Sayılı Kanun)
- Madde 4 – İşverenin Yükümlülükleri:
İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. Riskleri önlemek, risklerden kaçınmak, riskleri kaynağında yok etmek gibi temel ilkeler çerçevesinde, yüksekte çalışmalarda emniyet kemeri gibi uygun KKD (Kişisel Koruyucu Donanım) sağlamak zorundadır. - Madde 5 – Risklerden Korunma İlkeleri:
Yüksekte çalışmalarda riskler mümkün olduğunca toplu koruma önlemleriyle bertaraf edilmeli, bu yeterli değilse kişisel koruyucu donanım kullanılmalıdır.
2. Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği (Resmî Gazete: 01.05.2019 / 30761)
Bu yönetmelik, 89/686/EEC sayılı AB Direktifi ile uyumludur.
Tanım:
Paraşüt tipi emniyet kemeri, çalışanı düşme tehlikesine karşı korumaya yönelik “düşmeye karşı koruyucu sistemler” kapsamında bir KKD olarak tanımlanır.
Madde 7 – Uygunluk:
Emniyet kemeri CE belgeli olmalı, TS EN 361 standardına uygun şekilde üretilmeli ve piyasaya arz edilmeden önce uygunluk değerlendirme işlemlerinden geçirilmelidir.
Madde 10 – Kullanım ve Bilgilendirme:
İşveren, çalışanlara KKD’yi doğru kullanabilmeleri için gerekli bilgileri ve eğitimi sağlamakla yükümlüdür. Bu eğitim dokümante edilmelidir.
3. TS EN 361 – Düşmeyi Önleyici Sistemler – Beden Tipi Emniyet Kemerleri Standardı
Bu standarda göre paraşüt tipi emniyet kemerlerinde bulunması gerekenler:
- Omuz, bel ve bacak destek noktaları
- Sırtta yer alan “D” tipi bağlantı halkası (düşme durumunda yükü dengelemek için)
- Taşıyıcı bantlarda 15 kN çekme dayanımı
- Kullanıcının ağırlığı ve düşme faktörüne göre sistem testleri
- CE işareti ve üretici beyanı
- Türkçe kullanım kılavuzu ve periyodik kontrol talimatı
4. Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik(Resmî Gazete: 02.07.2013 / 28695)
Madde 6 – KKD’nin Kullanımı:
- KKD, kullanıcıya uygun ebatlarda olmalıdır.
- Kullanım süresi, fiziki hasar, üretici talimatı ve periyodik kontrol sonuçlarına göre değerlendirilmelidir.
- Emniyet kemerleri düşme yaşanmışsa kullanımdan çıkarılmalı ve üreticiye danışılmalıdır.
5. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği (Resmî Gazete: 25.04.2013 / 28628)
Ek-II Madde 4.3 – Yüksekte Kullanılan Ekipmanlar:
Paraşüt tipi emniyet kemerleri gibi kişisel koruyucuların periyodik kontrolleri, uzman kişilerce yapılmalı; kontrol sonuçları belgelenmeli ve arşivlenmelidir.
Periyodik Kontrol ve Muayene
6331 sayılı Kanun ve İş Ekipmanları Yönetmeliği uyarınca:
- Emniyet kemerleri, yılda en az 1 kez yetkin kişi tarafından kontrol edilmelidir.
- Bu kontroller kayıt altına alınmalı, herhangi bir deformasyon, esneme, dikiş bozulması tespit edilirse ürün derhal kullanımdan kaldırılmalıdır.
- Düşme sonrası tek kullanımlık kabul edilir.
🧭 🧭 🧭
Türk mevzuatı, paraşüt tipi emniyet kemerinin yalnızca kullanılmasını değil; uygun şartlarda seçilmesini, uygun beden ölçülerine göre verilmesini, CE belgesine ve standartlara uygun olmasını, düzenli kontrol edilmesini ve doğru biçimde eğitilerek kullanılmasını zorunlu kılmaktadır.
Bu donanımın, düşme gibi ölümcül risklere karşı hayat kurtarıcı olabilmesi için sadece takılması değil, yukarıdaki tüm süreçlere uygun olarak sistemli kullanımı zorunludur.
Yüksekte çalışan bir işçinin hayatı, kimi zaman bir karabinanın sağlamlığına, kimi zaman da bir düşüş durdurucunun açılma hızına bağlıdır. Bu gerçek, paraşüt tipi emniyet kemerlerinin yalnızca giyilmekle değil, doğru donanım kombinasyonlarıyla birlikte kullanılmakla etkili olacağını açıkça ortaya koyar.
İş kazalarının çoğu, ya uygun ekipmanın seçilmemesinden ya da yardımcı aparatların önemsenmemesinden kaynaklanır. Bu noktada yapılması gereken, yalnızca işçilere eğitim vermek değil; işverenleri, satın almacıları ve İSG profesyonellerini de teknik bilgiyle donatmaktır.
Unutulmamalıdır ki, bir emniyet kemeri sistemi zincir gibidir ve zincir en zayıf halkası kadar güçlüdür. Bu yazı, o halkaların her birini teknik, bilimsel ve pratik bakış açısıyla ele alarak, yüksekte çalışanların güvenliğine katkı sunmayı amaçlamaktadır.
Çünkü yüksekte çalışmak kader olabilir, ama düşmek asla kader olmamalıdır.
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Doğal Yaşayın
Doğal Beslenin
Aklınıza Mukayet Olun
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Sayın okuyucu,
Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.
Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler
⭐️⭐️ TS EN 361 – Kişisel koruyucu donanım – Belirli bir yükseklikten düşmeye karşı – Tam vücut kemer sistemleri https://intweb.tse.org.tr/standard/standard/Standard.aspx?081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073082083083075105069114047049121122
⭐️⭐️ ANSI/ASSP Z359.2-2023: Düşmeye Karşı Koruma Programı Gereksinimleri https://blog.ansi.org/ansi-assp-z359-2-2023-fall-protection-program/
⭐️⭐️ İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=18318&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Dr Mustafa KEBAT
Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü