EN ISO 13688 ve Sektöre Özgü Kıyafet Standartları Koruyucu Giysi Yaklaşımında Temel Prensipler
EN ISO 13688 – Genel Gereksinimler
EN ISO 13688, tüm koruyucu giysiler için eşlik eden “çerçeve standardı” dır. Bu standart, belirli bir risk türüne yönelik giysi standartlarını tamamlar. Tek başına koruma sağlamaz; ancak, tüm koruyucu kıyafetlerin ergonomi, güvenlik, uyumluluk ve etiketleme gibi temel kriterleri karşılamasına zemin hazırlar.
EN ISO 13688 Temel Kriterler
| Kriter | Açıklama |
|---|---|
| Ergonomi ve Konfor | Giysi, etkinliği engellemeden koruma sağlamalı; terleme, aşırı zorlanma ya da hareket kısıtlaması yaşamamalıdır . |
| Zararsızlık (Innocuousness) | Malzemeler toksik, alerjen ya da kanserojen madde barındırmamalı; özel testlerle (Cr VI, azo boyar, Ni salınımı, pH) standart sınırlar içinde olmalıdır . |
| Beden Uygunluğu | Etiketlerde vatanda bedene uygun beden tablosu belirtilmeli (EN ISO 3635); beden ve kol-boyun oranlarında esnek aralık bırakılmalıdır . |
| Yaşlanma Dayanımı | Yıkama ve kurutma sonrası boyut, dayanıklılık, etiket akışı gibi parametreler sınanmalı; +/–%3 (dokuma) / +/–%5 (örme) toleransları aşılmamalıdır . |
| Uyumluluk (Compatibility) | Koruyucu ekipmanlarla birlikte giyildiğinde entegre çalışmalı; örn. ceket ve eldiven arası sızdırmazlık |
| İşaretleme & Etiketleme | CE işareti, üretici, model, tehlike piktogramları, bakım önerileri ulusal dilde ve dayanıklı etiketlerde olmalıdır . |
EN ISO 13688 Üretim Süreci ve Test Metodolojisi
Zararlı Madde Testleri
- Cr(VI): ISO 17075 yöntemine göre <3 mg/kg
- Nikel salınımı (EN 1811): <0.5 µg/cm²/h
- pH testi: Doğal kumaşlarda 3.5–9.5 arası (ISO 3071)
Tasarım ve Ergonomi
- Giysi üzerindeki açıklıklar, uzama, koruma katmanları ve ek parçalar doğru düzenlenmeli; hareketle açık kalmamalı .
- Dikiş, fermuar, cepler gibi ek parçalar kullanım süresince problem çıkarmamalı.
Yaşlanma Deneyi
- Sanayi tipi yıkama/ev tipi yıkama sıklıkla uygulanır (ISO 6330 / 15797).
- Boyut değişimi, renk solması, etiket akması kontrol edilir.
Sektöre Özgü Standartlarla Entegrasyon
EN ISO 13688 yalnızdır, ancak aşağıdaki daha özel standartlarla birlikte uygulanır:
- EN ISO 11611 (Kaynak koruması): Sıçrayan erimiş metal ve ark ışınına dayanıklılık.
- EN ISO 11612 (Alev ve ısıya dayanıklılık): Alev yayılımı, temas sıcaklığı, konvektif/radyant ısı.
- EN ISO 20471 (Yüksek görünürlük): Reflektör yüzey oranı ve renk standardı.
- EN 1149 (Antistatik): Statik birikim limitleri, patlayıcı ortamlarda kritik
- EN 14126 (Biyolojik ajanlar), EN 13982 (Toz ve partikül), EN 14605 (Sıvı kimyasal geçirmezlik) gibi diğer sektörlere özel tipler.
Bu uyum, çalışan giysisinin hem genel hem de spesifik risklere karşı etkin bir koruma sunmasını sağlar.
Fark Yaratan Teknik Detaylar
Renk Direnci ve Solma
ISO 105 koşullarında terleme ve yıkamayla renk koruması test edilir; gri skalada ≥4 derecesi gerekir .
Doku Uyumu ve Aşınma
Üretimde iplik çekme, nanotekstil, fazla kalın/ince kumaşlama gibi kalite kriterleri uygulanır. EN ISO 13688 bunların uzun vadede giysi performansına etkisini kapsar.
Dokunma Konforu
Giysi deriye temas ettiğinde, dikiş, etiket, aksesuarlardan oluşabilecek baskı ve tahriş faktörleri dikkate alınır.
Uygulama Alanlarında EN ISO 13688’in Rolü
İnşaat ve Bakım
Çok katmanlı sistemler; yüksek görünürlük ve yangın dayanımı önceliklidir. EN ISO 20471 ile birlikte uygulanır.
Kaynak ve Metal Üretimi
EN ISO 11611/11612 standartlarıyla birlikte antistatik (EN 1149) kumaşlar kullanılır.
Kimya Sektörü
Kimyasal geçirimsi (EN 14605) sağlanırken, alt kumaş EN ISO 13688 şartlarını da korur.
Elektrik/Bakım
HEAT ve ARC risklerinde çoklu sertifikasyonlu giysiler; EN 1149+11612+11611 koşulları uygulanır.
Sertifikasyon ve CE Uygunluk
Koruyucu giysiler üretildikten sonra CE işaretiyle piyasaya sunulur.
EN ISO 13688 ile birlikte sektörspesifik standarda da uyumluluk belgeleri gerekir.
Teknik Dosya Ekleri
- Test raporları
- Kullanıcı el kitapları
- Bakım prosedürleri
- CE etiket kılavuzu
Gelecek Eğilimler & Sürdürülebilirlik
ISO 13688:2013+A1 2021 güncellemesi, sürdürülebilir üretim, geri dönüşüm ve çevre dostu malzemelere vurgu yapıyor
EN ISO 13688, koruyucu giysi tasarımında temel çerçeveyi oluşturur. Spesifik tehlikelerle mücadelde sektör standardıyla birlikte uygulanır.
İş güvenliği açısından pratikteki etkisi net; koruyucu kıyafetin rahat, güvenilir, uzun ömürlü ve kullanıcı dostu olması ilke haline gelir. İşçilere yönelik bilinçlendirme ve satınalma süreçlerinde bu kriterlerin hassasiyetle uygulanması, kazaların ve yanlış kullanımın önüne geçer.
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Doğal Yaşayın
Doğal Beslenin
Aklınıza Mukayet Olun
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Sayın okuyucu,
Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.
Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Dr Mustafa KEBAT
Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü