Kilitleme

Temel Amaç

• Enerjinin kontrolsüz şekilde açılmasını önlemek
• Çalışanların elektrik çarpması, sıkışma, ezilme, kesilme veya yanma gibi risklerden korunmasını sağlamak
• Sıfır enerji durumunu garanti altına almak

2.1. Kaza İstatistikleri

• Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) verilerine göre, endüstride meydana gelen kazaların %10’a yakını, enerji izolasyonu yapılmadan gerçekleştirilen bakım-onarım işlemleri sırasında gerçekleşmektedir.
• Amerika’da OSHA raporlarına göre, LOTO prosedürüne uyulmaması nedeniyle her yıl yüzlerce ölüm ve binlerce ağır yaralanma meydana gelmektedir.
• Türkiye’de de elektrik çarpması, mekanik sıkışma ve hidrolik basınç patlamaları gibi kazaların önemli bir kısmı, izolasyon ve kilitleme yapılmadan başlanan çalışmalar sonucunda yaşanmaktadır.

• Elektrik enerjisi
• Mekanik enerji (dönen parçalar, yaylar, kayışlar)
• Basınçlı hava
• Hidrolik sistemler
• Buhar ve sıcak sıvılar
• Kimyasal enerji (reaktif maddeler)
• Yerçekimi potansiyeli (yüksekte duran ekipman)

3.1. Türkiye’de Mevzuat

• 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu: İşverenin, çalışanları ciddi ve yakın tehlikelere karşı koruma yükümlülüğünü tanımlar.
• İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği: Enerji izolasyonunun yapılmadan bakım/onarım işlemine başlanamayacağını vurgular.
• Elektrik Tesislerinde İş Güvenliği Yönetmeliği: Elektrik enerjisi altında çalışmanın yasak olduğunu, izolasyon ve topraklama yapılması gerektiğini belirtir.

3.2. Uluslararası Standartlar

• OSHA 29 CFR 1910.147: ABD’de LOTO için en bilinen düzenlemedir.
• NFPA 70E: Elektrik güvenliği standartları ile uyumlu şekilde LOTO uygulamalarını tanımlar.
• ISO 14118: Makinaların enerjisiz hale getirilmesi ve yeniden başlatmaya karşı korunma için uluslararası standarttır.

4.1. Hazırlık

• Çalışılacak makine ve ekipman belirlenir.
• Enerji kaynaklarının türü ve noktaları tespit edilir.
• Kullanılacak kilitleme ve etiketleme ekipmanı hazır edilir.

4.2. Bildirim

• Tüm çalışanlara, ekipmanın bakım/onarım nedeniyle devre dışı bırakılacağı duyurulur.

4.3. Durdurma

• Makine kontrollü şekilde durdurulur.
• Normal kapatma prosedürleri uygulanır.

4.4. İzolasyon

• Elektrik şalterleri kapatılır.
• Vanalar kapatılır.
• Basınç boşaltılır.

4.5. Kilitleme

• Her enerji kaynağına uygun kilit cihazı takılır.
• Kilit sadece yetkili kişi tarafından açılabilir.

4.6. Etiketleme

• Kilidin üzerine, kimin tarafından, hangi tarihte ve hangi işlem için takıldığı belirtilen etiket asılır.
• Bu etiket, uyarı ve iletişim aracıdır.

4.7. Sıfır Enerji Doğrulaması

• İzolasyon sonrası, makinenin enerjisiz olduğu test edilir.
• Voltaj test cihazı, basınç göstergesi veya mekanik hareket testi yapılır.

4.8. Çalışma ve Tamamlama

• Bakım veya onarım güvenli şekilde yapılır.
• İş bitiminde tüm araçlar ve çalışanlar güvenli şekilde çekilir.

4.9. Enerji Yeniden Verme

• Kilit ve etiket, sadece takan kişi tarafından çıkarılır.
• Çalışanlara uyarı yapılır ve sistem yeniden devreye alınır.

5. Roller ve Sorumluluklar

• İşveren: LOTO prosedürünü oluşturmak, gerekli ekipmanları sağlamak, çalışanları eğitmek.
• Bakım Personeli: Kilitleme ve etiketleme işlemlerini doğru şekilde yapmak, sıfır enerji durumunu doğrulamak.
• Üretim Personeli: LOTO sürecine müdahale etmemek, etiketli ekipmanları çalıştırmaya teşebbüs etmemek.
• İSG Uzmanı: LOTO prosedürünün uygulanmasını denetlemek ve kayıt altına almak.

6. LOTO Ekipmanları

• Kilitler: Kişisel anahtarlı, dayanıklı, standart renk kodlu.
• Etiketler: Üzerine isim, tarih ve işlem bilgisi yazılabilen, kolay görünür.
• Kilit askıları (hasp): Birden fazla çalışanın aynı noktaya kilit takabilmesini sağlar.
• Valf ve şalter kilitleme aparatları: Enerji türüne uygun olarak tasarlanmış özel ekipmanlar.

7. Gerçek Olaylardan Dersler

• Bir fabrikada, basınçlı hava hattı izole edilmeden bakım yapılmış, hortum patlaması sonucu çalışan ağır yaralanmıştır.
• Elektrik panosunda LOTO uygulanmadan yapılan çalışmada, başka bir çalışanın şalteri yanlışlıkla açması sonucu elektrik çarpması yaşanmıştır.
• Döner ekipmanda kilitleme yapılmadan müdahale eden işçi, makinenin ani hareketi ile ciddi ezilme yaşamıştır.

8. İyi Uygulama Önerileri

• Her çalışan için kişisel kilit sağlanmalı, anahtar kopyası bulunmamalı.
• Renk kodlaması ile departmanlara özel kilit ve etiket kullanılmalı.
• Enerji kaynaklarının bulunduğu her noktada LOTO prosedür talimatları görsel olarak asılmalı.
• Eğitimler düzenli aralıklarla tekrarlanmalı.
• Uygulamalar denetlenmeli, uygunsuzluklar raporlanmalı.

9. Eğitimden Beklenen Kazanımlar

Bu eğitime katılan çalışanlar:

• EKED – LOTO kavramlarını ve önemini öğrenecek,
• Farklı enerji türlerini ve tehlikelerini tanıyacak,
• Adım adım LOTO uygulama prosedürünü kavrayacak,
• Kullanılacak ekipmanları tanıyacak,
• Olası iş kazalarını önlemede aktif rol üstlenecek.

Sonuç

EKED – LOTO sistemi, yalnızca bir prosedür değil, yaşam kurtaran bir güvenlik kültürüdür. İşverenin sağladığı prosedür, çalışanların gösterdiği dikkat ve İSG uzmanlarının takibi bir bütünlük oluşturduğunda, iş kazaları büyük oranda önlenebilir.

📍 Tetkik Eğitim Merkezi : Yeşillik Cad. No:230 Kat:4/424, Selgeçen Modeko İş Merkezi – Karabağlar/İZMİR
📞 Eğitim Koordinatörü Telefonu: +90 530 568 42 75

📞 Tetkik Merkez Telefonu: +90 232 265 20 65
🌐 Web sitemiz: https://tetkik.com.tr/
📧 Bilgi: [email protected]

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.