ISO 11064, SCADA ve komuta kontrol merkezleri gibi kritik operasyon ortamları için ergonomik tasarımı sistematik biçimde tanımlayan yedi bölümlük uluslararası bir standarttır:

  • ISO 11064‑1: Temel prensipler
  • ISO 11064‑2: Kontrol odası alan düzenlemesi
  • ISO 11064‑3: Odada yerleşim
  • ISO 11064‑4: Çalışma istasyonlarının boyut ve yerleşimi
  • ISO 11064‑5: Görüntüler ve kontroller
  • ISO 11064‑6: Çevresel gereklilikler (aydınlatma, gürültü, sıcaklık vb.)
  • ISO 11064‑7: Değerlendirme ilkeleri

ISO 11064, operatör merkezli bir yaklaşımı zorunlu kılar; kullanıcı katılımı, antropometrik uyum, hata toleransı, iş yükü analizi ve çok disiplinli tasarım süreçleriyle desteklenir .

🔍 🔍 🔍
Standart Kapsamı ve Teknik Detaylar
1. İnsan Merkezli Tasarım (ISO 11064‑1)

Kullanıcılarla doğrudan işbirliği içinde yapılan bir süreç önerir. Görev-analizi, risk değerlendirmesi ve kullanıcı senaryoları netleştirilerek tasarım ortaya konur .

2. Alan Düzeni (ISO 11064‑2 & ‑3)

Kontrol odaları işlevsel bölgelere ayrılır: bireysel istasyonlar, ortak görüntü alanları, destek ve dinlenme alanları. Görsel ve sesli dışpencere ile kişi operasyon alanları dengeye oturtulur .

3. Çalışma İstasyonları (ISO 11064‑4)

Antropometrik dağılımı %5‑95 gözeterek; ekran yüksekliği, klavye mesafesi, diz boşluğu, görsel koni gibi parametreler belirlenir. Yakından çalışma sendromlarını önlemek için görsel alan analizleri yapılır .

4. Görüntü ve Kontrol Düzeni (ISO 11064‑5)

Ekranlar; netlik, kontrast, renk kodi uyumu ile organize edilir. Kontroller, sık erişilen sistem özelliklerine yakın ve farklı kılavuzlarla işaretlenmiş olmalıdır .

5. Çevresel Gereklilikler (ISO 11064‑6)
  • Aydınlatma: 200–500 lux, UGI <19, CRI ≥80
  • Sıcaklık: Kış 20–24 °C; Yaz 23–26 °C; nem %30–70; PMV hedef 0, PPD <10%
  • Havalandırma: ≥29 m³/saat kişi başına; CO₂ ≤ 910 ppm
  • Gürültü: Arkaplan ≤35 dB, maksimum ≤45 dB, alarmlar ≥15 dB farkla duyulur olmalı
  • Titreşim: Kaynaklardan izole edilmeli
  • Estetik: Yansıma ve renk dengesi sağlanmalı, ufak desenli, nötr-tonlu malzemeler tercih edilmeli

6. Değerlendirme (ISO 11064‑7)

Kullanım sonrası operasyonel taksit, gözlem, anket, biyometri veya postür analizleriyle değerlendirme yapılmalı. İyileştirme süreçleri bu verilerle şekillenmelidir .

⚙️ ⚙️ ⚙️
Yönetmelik/Kurumsal Mevzuat Bağlantısı
  • AB ülkelerinde ISO 11064, CE işareti taşıyan donanıma referans olarak yasal dayanak sağlar (Makine Direktifi, İş Sağlığı–Güvenliği Direktifleri).
  • Birleşik Krallık’ta HSE rehberleri tarafından en iyi uygulama olarak tavsiye edilir
  • ABD’de OSHA/ANSI/ISA standartlarıyla (örneğin API RP‑752, RP‑753) benzer insan faktörleri prensipleri benimsenir; ISO 11064, ayrıntılı ergonomik türdeşlik sağlar
📌 📌 📌
Yaşanmış Bir Örnek: Chevron & Shell Şirketleri

Norveç’teki petrol arama kontrol merkezi tasarımı sırasında ISO 11064’ye uygun sanal prototipler üretildi.

  • Antropometrik veriyle %5–95 kullanıcı aralığı çalışıldı.
  • İş istasyonları otomatik değişken yükseklikli, ekranlar ayarlanabilir konsollarla hazırlandı.
  • Aydınlatma / gürültü testlerinde standartlar sağlanınca, operatör yorgunluğu hızla %30 azalırken, sistem müdahale doğruluğu ve tepki süresi %15 iyileşti.
✅ ✅ ✅
ISO Bölümüİçerik Özeti
ISO 11064‑1İnsan merkezli tasarım, kullanıcı katılımı
ISO 11064‑2/3Alan organizasyonu, işlevsel bölge tanımlaması
ISO 11064‑4Antropometrik yerleşim, montaj yüksekliği
ISO 11064‑5Görüntü, ekran ve kontrol tasarımı
ISO 11064‑6Aydınlatma, sıcaklık, gürültü vb. çevresel parametreler
ISO 11064‑7Değerlendirme, iyileştirme süreçleri
✳️ ✳️ ✳️

ISO 11064, kontrol merkezlerinde insan performansını artırmayı ve hata riskini azaltmayı hedefleyen kapsamlı bir ergonomi sistemi sunar. İyi tasarım yalnızca kişi konforu değil, operasyonel güvenlik, sistem dayanıklılığı ve maliyet optimizasyonu açısından da güçlü sonuçlar üretir. Şirketler bu standartla; insan gücünü veriyle, ortamla ve teknikle uyumlu hale getirir, “robotların içindeki insan”ı unutmaz.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ TS EN ISO 11064-1Temel prensipler https://intweb.tse.org.tr/Standard/Standard/Standard.aspx?081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073090070066056099122102086101113117

⭐️⭐️ TS EN ISO 11064‑2: Kontrol odası alan düzenlemesi http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://cdn.standards.iteh.ai/samples/19043/77c46fe6053e43db9cb58fb32e634fe9/ISO-11064-2-2000.pdf

⭐️⭐️ TS EN ISO 11064‑3: Odada yerleşim http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://cdn.standards.iteh.ai/samples/19044/1fd554765a994a14b250d6ec153cec73/ISO-11064-3-1999.pdf

⭐️⭐️ TS EN ISO 11064‑4: Çalışma istasyonlarının boyut ve yerleşimi http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://cdn.standards.iteh.ai/samples/54419/df1b3f6114534de0a19f43598dba2e88/ISO-11064-4-2013.pdf

⭐️⭐️ TS EN ISO 11064‑5: Görüntüler ve kontroller http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://cdn.standards.iteh.ai/samples/44691/4001f5cfc9db4fe9884ab6422341a781/ISO-11064-5-2008.pdf

⭐️⭐️ TS EN ISO 11064‑6: Çevresel gereklilikler (aydınlatma, gürültü, sıcaklık vb.) http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://cdn.standards.iteh.ai/samples/39713/ac0731b823d446378c46c1c3e29e963d/ISO-11064-6-2005.pdf

⭐️⭐️ TS EN ISO 11064‑7: Değerlendirme ilkeleri http://chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://cdn.standards.iteh.ai/samples/22470/3fd252578510480087147e303fa4c697/ISO-11064-7-2006.pdf

⭐️⭐️ İnsan-Makine Etkileşimi https://www.sciencedirect.com/topics/engineering/human-machine-interaction

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️