Metatarsal Bölge Nedir ve Neden Korunmalıdır?

Metatarsal bölge, ayağın üst ön kısmında, parmaklar ile ayak bileği arasında yer alan beş uzun kemikten (metatars kemikleri) oluşur. Bu kemikler vücut ağırlığını taşır, yürüyüş ve koşu sırasında denge sağlar. Ancak anatomik olarak oldukça narin ve travmaya açıktır.

İş ortamlarında, bu bölge; özellikle ağır cisim düşmeleri, darbe etkileri ve sıkışma riskleri karşısında savunmasızdır. Yapılan araştırmalar, ayak yaralanmalarının önemli bir bölümünün burun korumalı ayakkabılarda bile metatarsal alana yöneldiğini göstermektedir.

Mevzuat ve Standardizasyon

Metatarsal koruma, Avrupa’da EN ISO 20345 standardında “M” harfi ile tanımlanır. Bu işaret, ayakkabının metatarsal bölgeye yönelik 25 ± 0.2 kg ağırlığında bir cismin 0,2 m yüksekten bırakılmasıyla yapılan darbe testini başarıyla geçtiği anlamına gelir.

ABD’de ASTM F2413 standardı, metatarsal korumayı daha da detaylandırır. Burada test yükü ve mesafe farklılık gösterebilir; ancak testin amacı aynıdır: Ayağın üst kısmının ani darbelere karşı korunup korunmadığını tespit etmek.

Metatarsal Koruma Tipleri
a) Dahili (Internal) Metatarsal Koruma
  • Koruyucu parça, ayakkabının sayası ile astarı arasında yer alır.
  • Genellikle termoform veya polimer esaslı darbe emici malzemeden yapılır.
  • Avantajları:
    • Dıştan görünmez ve estetik kaygı yaratmaz.
    • Ekstra hacim oluşturmaz.
  • Dezavantajları:
    • Esneklik sınırlı olabilir.
    • Terlemeyi artırabilir, iç hacmi kısıtlayabilir.

b) Harici (External) Metatarsal Koruma
  • Ayakkabının üst kısmına monte edilmiş dış koruyucu kaplamadır.
  • Metal veya kompozit olabileceği gibi sabit ya da çıkarılabilir olabilir.
  • Avantajları:
    • Daha yüksek darbe dağıtma kapasitesine sahiptir.
    • Aşırı ağır işler için daha uygundur.
  • Dezavantajları:
    • Görsel olarak kaba görünebilir.
    • Bazı kullanıcılar için esneklik ve yürüyüş konforu sınırlı olabilir.

Hangi Sektörlerde Metatarsal Koruma Gereklidir?

Metatarsal koruma, aşağıdaki sektörlerde özellikle önerilir ya da zorunlu hale getirilmiştir:

  • Ağır sanayi / dökümhaneler / çelik üretimi
  • İnşaat sahaları (özellikle büyük inşaat makineleriyle temas riski olan alanlar)
  • Tersaneler ve limanlar
  • Depolama ve lojistik (yüksek raflı istifleme)
  • Madencilik ve taş ocakları
  • Demiryolu ve raylı sistem bakım işleri

Bu sektörlerde; iş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinin risk değerlendirmesi sırasında “ayağın üst kısmına cisim düşme ihtimali” kriterini özellikle dikkate alması gerekir.

Metatarsal Koruma ile İlgili Test Süreci

EN ISO 20344 standardına göre test süreci şu şekilde işler:

  • Test aygıtı, metatarsal koruyucu alan üzerine 0.2 m yükseklikten 25 kg’lık ağırlığı bırakır.
  • Düşme hızı yaklaşık 2 m/s olacak şekilde ayarlanır.
  • Darbe sonrası koruyucu iç yüzeyde oluşan deformasyonun ölçülmesiyle değerlendirme yapılır.
  • Maksimum iç deformasyon sınırı 40 mm ile sınırlandırılmıştır.

ASTM F2413’te ise darbe enerjisi 101,7 joule olarak belirlenmiştir.

Kullanıcı Konforu ve Ergonomik Etkiler

İş ayakkabısına metatarsal koruma eklendiğinde:

  • Ayakkabının toplam ağırlığı artabilir.
  • Ayağın esneme kapasitesi sınırlanabilir.
  • Sıcak ortamlarda terleme eğilimi yükselebilir.

Bu nedenle iş güvenliği uzmanlarının koruma-konfor dengesi kurması esastır. Gereksiz metatarsal koruma, bazı mesleklerde verimi düşürebilirken, gerekli olduğu halde kullanılmaması ciddi yaralanmalara yol açabilir.

Metatarsal Koruma Seçim Kriterleri

İş güvenliği uzmanları ve satın almacılar için metatarsal koruma içeren ayakkabı seçiminde şu kriterler göz önünde bulundurulmalıdır:

  • Standardizasyon: EN ISO 20345 – M işareti veya ASTM F2413 – Mt işareti aranmalıdır.
  • Tasarım türü: İç koruma mı, dış koruma mı tercih edilecek? (estetik, dayanım ve kullanıcı profiline göre)
  • Ayak numarası ve hacmi: İç koruma kullanılıyorsa, dar kalıptan kaçınılmalıdır.
  • Tavan yüksekliği: Ayakta esneme için yeterli boşluk olup olmadığı denenmelidir.
  • Ortam sıcaklığı: Poliüretan bazı koruyucular 40 °C üzerindeki ortamlarda formunu yitirebilir.
  • SRC özelliğiyle birlikte kullanım: Metatarsal korumalı ayakkabının kayma direncinin de yeterli olması gerekir.
Metatarsal Koruma Bakım ve Kullanım Önerileri
  • Harici metatars korumalı modellerde, dış koruyucunun vida veya cırt sistemiyle sabit olduğuna emin olunmalı.
  • İç korumalı modellerde ayakkabının burun ve metatars bölgesinde içe çökme, aşırı ezilme, deformasyon gibi belirtiler gözlemlendiğinde yenisiyle değiştirilmelidir.
  • Aşırı darbe almış metatarsal koruyucular görünürde hasarsız olsa bile yapısal bütünlüğünü kaybetmiş olabilir.
Metatarsal Korumalı İş Ayakkabısı Denetim ve Eğitim Boyutu

İş güvenliği uzmanları, çalışanlara metatarsal korumanın neden gerekli olduğunu görsel materyallerle ve örnek vakalarla anlatmalıdır.

Eğitim içeriklerinde özellikle şu başlıklara yer verilmelidir:

  • Gerçek vaka analizleri (örneğin forklift kazalarında ayağın üstüne yük düşmesi)
  • Korumasız ayakkabılarla yaşanan yaralanmaların röntgen görüntüleri
  • Ayakkabı etiketinde M işaretinin ne anlama geldiği

Ayrıca KKD zimmet formlarında “Metatars koruma içeren iş ayakkabısı” ibaresi açıkça belirtilmeli ve kullanım talimatnamesiyle birlikte zimmetlenmelidir.

Metatarsal koruma, iş ayakkabılarında yalnızca opsiyonel bir özellik değil, bazı iş kollarında hayati bir gerekliliktir. Doğru seçilmeyen veya kullanılmayan metatarsal koruma, basit bir ayak ezilmesinden, yaşam boyu sürebilecek fonksiyon kayıplarına kadar çok ciddi sonuçlara yol açabilir.

İş güvenliği uzmanlarının, riske maruz kalma düzeyini teknik analizlerle ortaya koyarak, çalışanlara uygun korumayı sağlaması ve bu korumanın kullanımına dair davranışsal farkındalık yaratması gerekmektedir. Sadece donanımı sağlamak değil, doğru kullanımı ve denetimi sürdürmek de iş güvenliği kültürünün temelini oluşturur.

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Doğal Yaşayın

Doğal Beslenin

Aklınıza Mukayet Olun

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Sayın okuyucu,

Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.

Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler

⭐️⭐️ KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLARIN İŞYERLERİNDE KULLANILMASI HAKKINDA YÖNETMELİK https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=18540&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5

⭐️⭐️ EU-OSHA – Kişisel koruyucu ekipmanlara ilişkin (AB) 2016/425 sayılı Yönetmelik https://osha.europa.eu/en/legislation/directive/regulation-eu-2016425-personal-protective-equipment

⭐️⭐️ OSHA – Genel Endüstri için Kişisel Koruyucu Donanım https://www.osha.gov/laws-regs/federalregister/1994-04-06

⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️

Dr Mustafa KEBAT

Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü

Sınırlı Sorumluluk Beyanı:
Web sitemizin içeriği, ziyaretçiyi bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.

Ayrıca, sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir iş güvenliği uzmanının, ilgili mühendisin ya da teknik ekibin yetki ve kararlarının yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, çalışma sahanız içerisindeki tehlike – risk belirlemesi ya da mevcut işleyişin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez. Web sitemizin içeriği, asla firmanızın işleyişine müdahil olma ya da sorumlularınızın vereceği kararların yerine tutması olarak değerlendirilmemelidir. Sitede kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.

⭐️⭐️⭐️⭐️