Tıbbi oksijen, sağlık hizmetlerinde yaşam desteği, acil müdahale ve tedavi süreçlerinin en kritik unsurlarından biridir. Ancak oksijenin yüksek yanıcılık özelliği, basınçlı tüplerde depolanması ve taşınması sırasında ortaya çıkabilecek fiziksel, kimyasal ve iş sağlığı riskleri; çalışanlar, hastalar ve çevre açısından ciddi tehlikeler yaratabilmektedir. Bu nedenle, tıbbi oksijen tüplerinin kullanıldığı tüm alanlarda iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin sistematik, mevzuata uygun ve sürekli iyileştirmeyi hedefleyen bir yaklaşımla uygulanması hayati önem taşır.
Bu doküman, tıbbi oksijen tüplerinin güvenli kullanımına ilişkin riskleri teknik açıdan değerlendirmek, çalışanların maruz kalabileceği tehlikeleri tanımlamak ve alınması gereken kontrol önlemlerini prosedürel bir çerçeve içinde ortaya koymak amacıyla hazırlanmıştır. Sağlık kuruluşları, acil müdahale birimleri ve endüstriyel alanlarda güvenlik kültürünün geliştirilmesine katkı sağlamak hedeflenmektedir.
Risk Analizi Tablosu
| Potansiyel Tehlike | Olasılık | Şiddet | Risk Düzeyi | Kontrol Önlemleri |
|---|---|---|---|---|
| Basınç patlaması (düşme, çarpma, darbe) | Orta | Çok Yüksek | Yüksek | Tüpler zincir, kelepçe veya tüp sehpalarıyla sabitlenmeli. Taşıma arabası kullanılmalı. |
| Yangın / patlama (oksijenin yanıcı ortamı artırması) | Orta | Çok Yüksek | Yüksek | Tüp yakınında yağlı eldiven, gres yağı, solvent bulunmamalı. Sigara ve açık alev kesinlikle yasak. |
| Kaçak – boğulma / basınçlı gaz teması | Düşük | Orta | Orta | Düzenli sızdırmazlık kontrolü yapılmalı. Ventil yavaş açılmalı, sabun köpüğü testi uygulanmalı. |
| Yanlış gaz kullanımı (etiketleme hatası) | Düşük | Yüksek | Orta | Tüpler açık ve okunur şekilde renklendirilmeli, etiketlenmeli. Tüp değişim prosedürü standardize edilmeli. |
| Taşıma sırasında yaralanma (ezilme, düşme) | Orta | Orta | Orta | Tüpler mutlaka dik taşınmalı, tüp taşıma arabası kullanılmalı. Tek başına taşınmamalı. |
| Fiziksel zorlanma (ağır kaldırma) | Yüksek | Orta | Yüksek | Ergonomik taşıma ekipmanları kullanılmalı. Çalışanlar eğitimli olmalı. |
| Gürültü / patlama sesi travması | Düşük | Yüksek | Orta | Ventil açma işlemleri kontrollü yapılmalı. Kulak koruyucular bulundurulmalı. |
Kontrol Önlemleri (Teknik Format)
Mekânsal Önlemler
- Tüpler dik konumda, sabitlenmiş şekilde depolanmalı.
- Depo alanı iyi havalandırılmış, doğrudan güneş almayan, 10–35 °C aralığında olmalı.
- Tüp alanında yanıcı madde (çözücü, yağ, alkol, boya) bulundurulmamalı.
- Depolama alanında “Sigara İçilmez – Yanıcı Madde ile Yaklaşmayınız” uyarı levhaları bulunmalı.
İşletme Önlemleri
- Tüpler yalnızca yetkilendirilmiş ve eğitimli personel tarafından kullanılmalı.
- Ventiller yavaşça açılmalı, ani basınç artışından kaçınılmalı.
- Her tüp değişiminde kaçak testi yapılmalı.
- Kullanılmayan tüplerin ventilleri kapalı, kapakları takılı olmalı.
Kişisel Önlemler
- Tüp taşırken çelik burunlu ayakkabı, eldiven kullanılmalı.
- Çalışanlar oksijenin yanıcılığı, basınçlı kap tehlikeleri ve acil durum prosedürleri konusunda eğitilmeli.
- Oksijen tüplerine yağlı el ve kıyafetle dokunulmamalı.
Acil Durum Önlemleri
- Tüp deposu yakınında uygun tip yangın söndürme cihazı (CO₂, kuru kimyevi toz) bulundurulmalı.
- Kaçak veya yangın halinde acil tahliye planı uygulanmalı.
- Tüp patlaması riskine karşı personel acil durumda güvenli mesafeye çekilmeli.
Periyodik Kontroller
- Tüplerin hidrostatik testleri 5 yılda bir yapılmalı.
- Ventil ve manometreler periyodik olarak kalibre edilmeli.
- Depo ve kullanım alanları aylık İSG denetimine tabi tutulmalı.
Eğitim İçeriği (Çalışanlar için)
- Basınçlı kapların temel özellikleri
- Oksijenin yanıcılık etkisi
- Tüp taşıma ve depolama yöntemleri
- Acil durum ve yangın prosedürleri
- Kişisel koruyucu donanım kullanımı
Tıbbi oksijen tüplerinin bulunduğu alanlarda iş sağlığı ve güvenliği önlemleri, yalnızca yangın ve patlama riski değil, aynı zamanda ergonomi, etiketleme, eğitim gibi detaylarla bütünsel bir yaklaşım gerektirir. Düzenli kontrol, eğitim ve denetimle bu riskler en aza indirilebilir.
İş sağlığı ve güvenliği, yalnızca yasal bir zorunluluk değil; aynı zamanda insan hayatının korunmasına yönelik etik bir sorumluluktur. Tıbbi oksijen tüplerinin güvenli yönetimi, basit görünen ama uygulamada ciddi riskler barındıran süreçler içerir. Bu nedenle, hazırlanan bu teknik değerlendirme ve prosedürler, yalnızca risklerin azaltılmasını değil, aynı zamanda güvenlik kültürünün sürekliliğini de desteklemeyi amaçlamaktadır.
Her bir çalışan, yönetici ve sağlık profesyoneli; bu dokümanda yer alan önlemleri uygulayarak hem kendi sağlığını hem de hizmet verdiği kişilerin güvenliğini koruma görevini üstlenmiş olur. Unutulmamalıdır ki, tıbbi oksijen tüplerinde güvenlik ihmali telafisi olmayan sonuçlar doğurabilir. Güvenlik kültürü, yalnızca kurallara uymakla değil, kuralları içselleştirmekle sağlanır.
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Doğal Yaşayın
Doğal Beslenin
Aklınıza Mukayet Olun
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Sayın okuyucu,
Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.
Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Dr Mustafa KEBAT
Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü