Yüksekte çalışmalarda kullanılan paraşüt tipi emniyet kemerleri, düşme durdurma sistemlerinin en kritik bileşenlerinden biridir.
Paraşüt tipi emniyet kemeri (tam vücut emniyet kemeri), kullanıcıyı düşmeye karşı korumak üzere tasarlanmış bir kişisel koruyucu donanımdır. Bu ekipmanın güvenli ve etkili çalışabilmesi için, kullanacak personelin fiziksel özellikleri belirli sınırlar içinde olmalıdır. Çünkü kullanıcıların fiziksel özellikleriyle uyumlu olduğu sürece maksimum koruma sağlayabilir.
Ağırlık sınırları, beden ölçüleri, medikal durumlar ve kas-iskelet sistemi kapasitesi gibi faktörler, kemerin performansını doğrudan etkiler.
Aşağıda, ideal bir paraşüt tipi emniyet kemerini kullanacak personelin fiziksel alt ve üst sınırları detaylandırılmıştır:
✅ ✅ ✅
1. Ağırlık Sınırları
Ağırlık, kemerin taşıma kapasitesi ve enerji emici sistemlerin etkinliği açısından en önemli parametrelerden biridir.
| Parametre | Minimum | Maksimum | Açıklama |
|---|---|---|---|
| Kullanıcı Ağırlığı (vücut ağırlığı) | 45 kg | 140 kg | Çoğu EN 361 ve ANSI Z359 standartlarına sahip kemerler için geçerlidir. Enerji emici sistemler, bu aralıkta optimum çalışır. |
| Toplam Sistem Ağırlığı (Ekipman dahil) | 45 kg | 160 kg | Kask, el aletleri, yedek ekipmanlar gibi taşınan yüklerin de dahil olduğu toplam yüktür. |
🔸 Not: 100 kg üzerindeki kullanıcılar için, özel olarak test edilmiş modeller tercih edilmelidir. Yük arttıkça, enerji emici sistemlerin etkisi azalabilir.
✅ ✅ ✅
2. Boy Aralığı
Emniyet kemerinin omuz, bel ve bacak askıları ayarlanabilir olmalıdır; ancak bazı modeller belirli boy sınırlarıyla üretilir.
| Parametre | Minimum | Maksimum | Açıklama |
|---|---|---|---|
| Kullanıcı Boyu | 150 cm | 200 cm | Ayarlanabilir kemerler çoğunlukla bu boy aralığını kapsar. 150 cm altındaki kullanıcılar için çocuk/XS modeller; 190 cm üzeri için özel L/XL/XXL bedenler tercih edilmelidir. |
🔸 Boy/kilo dengesizliği varsa (örneğin 150 cm boyda ama 120 kg gibi) kemer mutlaka denetimli olarak denenmeli ve test edilmelidir.
✅ ✅ ✅
3. Bel ve Uyluk Çevresi Sınırları
Vücut çevre ölçüleri, kemerin kullanıcının üzerine düzgün şekilde oturabilmesi açısından kritiktir.
| Parametre | Minimum | Maksimum | Açıklama |
|---|---|---|---|
| Bel Çevresi | 65 cm | 140 cm | Emniyet kemeri bel kısmı çok sıkı ya da gevşek olmamalı. Uzun süreli kullanımlarda konfor için ortalama 70–110 cm idealdir. |
| Uyluk (Bacak) Çevresi | 45 cm | 95 cm | Bacak askılarının altına dolanabileceği ve güvenli şekilde kapanabileceği genişlik aralığıdır. |
✅ ✅ ✅
4. Sağlık ve Fiziksel Yeterlilik
Emniyet kemerini kullanacak personelin sadece fiziksel ölçüleri değil, fizyolojik yeterlilikleri de dikkate alınmalıdır:
- Omurga, diz, kalça, omuz gibi iskelet sisteminde bozukluk olmamalı.
- Bilinç bulanıklığı, denge bozukluğu veya panik atak geçmişi olanlar kullanmamalıdır.
- Kas gücü yetersizliği veya ileri yaş (>65) durumlarında ek değerlendirme yapılmalıdır.
✅ ✅ ✅
5. Özel Kullanım Durumları
Kadın kullanıcılar: Göğüs bölgesi nedeniyle kemerin uygun oturup oturmadığına özel dikkat edilmelidir.
Genç çalışanlar (<18 yaş): Kullanımına yasal ve fiziksel sınırlar çerçevesinde izin verilmeli, kemer uygun şekilde ayarlanmalıdır.
Aşırı terleyen veya aşırı zayıf bireyler: Kemerin kaymaması ve sürtünmeye bağlı cilt lezyonları oluşmaması için ek destek pedleri kullanılabilir.
✅ ✅ ✅
Kullanıcı Fiziksel Sınırları Tablosu
| Parametre | Minimum Sınır | Maksimum Sınır | Açıklama |
|---|---|---|---|
| Vücut Ağırlığı (Kullanıcı) | 45 kg | 140 kg | EN 361 ve ANSI Z359 standartları kapsamında emniyet kemerlerinin çoğu bu aralığa göre test edilir. |
| Toplam Sistem Ağırlığı (Ekipman Dahil) | 45 kg | 160 kg | Kask, el aletleri, yük taşıma ekipmanı gibi unsurlar dahil edilmelidir. |
| Boy (Kullanıcı) | 150 cm | 200 cm | Çoğu ayarlanabilir emniyet kemeri bu aralıkta kullanıcıyı kapsayacak şekilde üretilmiştir. |
| Bel Çevresi | 65 cm | 140 cm | Kemerin orta kısmının konforlu ve emniyetli şekilde oturması için ideal aralık. |
| Uyluk (Bacak) Çevresi | 45 cm | 95 cm | Bacak askılarının düzgün şekilde bağlanabilmesi ve emniyeti sağlaması için gereken aralık. |
| Yaş (Tavsiye Edilen) | 18 yaş | 60–65 yaş | Fiziksel yeterlilik ve kemer taşıma kabiliyeti göz önünde bulundurulmalıdır. |
| Fiziksel Sağlık Durumu | Sağlıklı birey | — | Omurga/dolaşım/dengenin etkilendiği durumlarda kullanımı sakıncalı olabilir. |
| Cinsiyet Özellikleri | Kadın/Erkek | — | Kadın kullanıcılar için göğüs bölgesine göre ayarlanabilir modeller önerilir. |
✅ ✅ ✅
Kişi sınır değerlere yakınsa (örneğin 135–140 kg ya da 195–200 cm): Kullanıcı kemeri mutlaka denemeli ve teknik personel gözetiminde uygulamalı test yapılmalıdır.
Yüksek kilolu kullanıcılar için özel modeller: Petzl, 3M, Honeywell gibi üreticiler, 150 kg üzeri kullanıcılar için tasarlanmış özel “yüksek kapasiteli” modeller sunmaktadır.
Farklı beden ölçülerine uygunluk: Kemerde XS, S, M, L, XL, XXL gibi beden seçenekleri olmalı; omuz, bel ve bacak askıları kişiye göre ayarlanabilir yapıda olmalıdır.
Ped takviyeleri ve destekler: Zayıf ve aşırı kilolu kişilerde sürtünme kaynaklı yaralanmaları önlemek için omuz, bel ve bacak bölgelerinde koruyucu pedler kullanılmalıdır.
✅ ✅ ✅
İş güvenliğinde kişisel koruyucu donanımların etkisi, yalnızca standartlara uygunlukla değil, insan ergonomisine ve biyomekanik gerçekliğe uygun kullanımla tamamlanır.
Paraşüt tipi emniyet kemerlerinin fiziksel sınırları ihmal edildiğinde, düşme sonrası travma riskleri artmakta, hatta sistemin işlevi ortadan kalkmaktadır.
Kullanıcı profili sınırdaysa (örneğin 140 kg ya da 2 metre boya yakın), kemer mutlaka denenmeli, mümkünse kullanım öncesi kaldırma testleri yapılmalıdır. Üretici firmanın teknik veri sayfası incelenmeli ve CE belgesi, EN/ANSI uyumluluğu kontrol edilmelidir.
Bu nedenle yalnızca donanım seçimi değil, kullanıcı uygunluğunun teknik kriterlerle değerlendirilmesi de iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının ayrılmaz bir parçası olmalıdır.
Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri ile İlgili Mevzuatımız
1. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (6331 Sayılı Kanun)
- Madde 4 – İşverenin Yükümlülükleri:
İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. Riskleri önlemek, risklerden kaçınmak, riskleri kaynağında yok etmek gibi temel ilkeler çerçevesinde, yüksekte çalışmalarda emniyet kemeri gibi uygun KKD (Kişisel Koruyucu Donanım) sağlamak zorundadır. - Madde 5 – Risklerden Korunma İlkeleri:
Yüksekte çalışmalarda riskler mümkün olduğunca toplu koruma önlemleriyle bertaraf edilmeli, bu yeterli değilse kişisel koruyucu donanım kullanılmalıdır.
2. Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği (Resmî Gazete: 01.05.2019 / 30761)
Bu yönetmelik, 89/686/EEC sayılı AB Direktifi ile uyumludur.
Tanım:
Paraşüt tipi emniyet kemeri, çalışanı düşme tehlikesine karşı korumaya yönelik “düşmeye karşı koruyucu sistemler” kapsamında bir KKD olarak tanımlanır.
Madde 7 – Uygunluk:
Emniyet kemeri CE belgeli olmalı, TS EN 361 standardına uygun şekilde üretilmeli ve piyasaya arz edilmeden önce uygunluk değerlendirme işlemlerinden geçirilmelidir.
Madde 10 – Kullanım ve Bilgilendirme:
İşveren, çalışanlara KKD’yi doğru kullanabilmeleri için gerekli bilgileri ve eğitimi sağlamakla yükümlüdür. Bu eğitim dokümante edilmelidir.
3. TS EN 361 – Düşmeyi Önleyici Sistemler – Beden Tipi Emniyet Kemerleri Standardı
Bu standarda göre paraşüt tipi emniyet kemerlerinde bulunması gerekenler:
- Omuz, bel ve bacak destek noktaları
- Sırtta yer alan “D” tipi bağlantı halkası (düşme durumunda yükü dengelemek için)
- Taşıyıcı bantlarda 15 kN çekme dayanımı
- Kullanıcının ağırlığı ve düşme faktörüne göre sistem testleri
- CE işareti ve üretici beyanı
- Türkçe kullanım kılavuzu ve periyodik kontrol talimatı
4. Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik(Resmî Gazete: 02.07.2013 / 28695)
Madde 6 – KKD’nin Kullanımı:
- KKD, kullanıcıya uygun ebatlarda olmalıdır.
- Kullanım süresi, fiziki hasar, üretici talimatı ve periyodik kontrol sonuçlarına göre değerlendirilmelidir.
- Emniyet kemerleri düşme yaşanmışsa kullanımdan çıkarılmalı ve üreticiye danışılmalıdır.
5. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği (Resmî Gazete: 25.04.2013 / 28628)
Ek-II Madde 4.3 – Yüksekte Kullanılan Ekipmanlar:
Paraşüt tipi emniyet kemerleri gibi kişisel koruyucuların periyodik kontrolleri, uzman kişilerce yapılmalı; kontrol sonuçları belgelenmeli ve arşivlenmelidir.
Periyodik Kontrol ve Muayene
6331 sayılı Kanun ve İş Ekipmanları Yönetmeliği uyarınca:
- Emniyet kemerleri, yılda en az 1 kez yetkin kişi tarafından kontrol edilmelidir.
- Bu kontroller kayıt altına alınmalı, herhangi bir deformasyon, esneme, dikiş bozulması tespit edilirse ürün derhal kullanımdan kaldırılmalıdır.
- Düşme sonrası tek kullanımlık kabul edilir.
🧭 🧭 🧭
Türk mevzuatı, paraşüt tipi emniyet kemerinin yalnızca kullanılmasını değil; uygun şartlarda seçilmesini, uygun beden ölçülerine göre verilmesini, CE belgesine ve standartlara uygun olmasını, düzenli kontrol edilmesini ve doğru biçimde eğitilerek kullanılmasını zorunlu kılmaktadır.
Bu donanımın, düşme gibi ölümcül risklere karşı hayat kurtarıcı olabilmesi için sadece takılması değil, yukarıdaki tüm süreçlere uygun olarak sistemli kullanımı zorunludur.
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Doğal Yaşayın
Doğal Beslenin
Aklınıza Mukayet Olun
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Sayın okuyucu,
Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.
Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler
⭐️⭐️ TS EN 361 – Kişisel koruyucu donanım – Belirli bir yükseklikten düşmeye karşı – Tam vücut kemer sistemleri https://intweb.tse.org.tr/standard/standard/Standard.aspx?081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073082083083075105069114047049121122
⭐️⭐️ ANSI/ASSP Z359.2-2023: Düşmeye Karşı Koruma Programı Gereksinimleri https://blog.ansi.org/ansi-assp-z359-2-2023-fall-protection-program/
⭐️⭐️ İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=18318&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Dr Mustafa KEBAT
Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü