Astım, küçük bronşların ve bronşiollerin, çeşitli uyaranlara aşırı tepki vermesinin sonucu ortaya çıkan, solunum yolu daralmasına sebep olan kronik bir rahatsızlıktır.
Yakın zamana kadar astım hastalığı olanların dalış yapmaları uygun bulunmuyordu.
Halen farklı görüşler ve uygulamalar olsa da artık dalışlara daha çok katılabiliyorlar.
Astım Hastalığı ve Astım Atağı Belirtileri
Astım hastalarında oluşan bronşiyal daralma iki (2) etki meydana getirir.
- Akciğerlere girip çıkabilen hava miktarında azalması ile egzersiz kapasitesini azalabilir. Scuba dalışlarında tüp – regülatör direnci ve derine inildikçe yükselen solunum gazı yoğunluğu sebebiyle artan iç direnç, azalmış solunum kapasitesi olan bir dalgıç için zorlanma ve bronşiyal daralma sebebidir.
- Dalgıcın daralan hava yolları, yüzeye çıkış esnasında akciğerlerde gaz sıkışmasına neden olabilir. Sıkışan gaz, eğer daralmış hava yollarından dışarı verilebilenden daha hızlı genişlerse, akciğerlerde yırtılma meydana gelebilir. Bu ise potansiyel olarak arteriyel gaz embolisi veya pnömotoraks’ a (akciğer çökmesi) yol açabilir.
Dalış yapan astımlı kişilerde tek risk gaz sıkışması değildir. Eş zamanlı olarak astım sebebi ile azalmış egzersiz kapasitesi de önemli bir risk oluşturur. Bu riskler kişinin doğal yaşamında egzersiz yaparken meydana geldiğinde durabilir, dinlenebilir ve nefes alış verişini dengeleyebilir. Scuba dalış sırasında hem sakinliğini koruyamayabilir hem de su altı ortamı sebebi ile fiziksel olarak nefes alış verişini dengeleyemeyebilir.
Astımlı dalgıcın akut bronkospazm riskine yol açabilecek mekanizmalar;
- Dalış boyunca soğuk ve kuru hava solumak.
- Tuzlu deniz suyunun aspirasyonu.
- Arızalı regülatörlerden kaynaklanan aerosolize hipertonik tuzlu suyun solunması.
- Özellikle eğitimsiz bir dalgıçta dalış sırasında aşırı efor sarf etmek.
- Dalgıcın alerjik olabileceği polenler içeren filtrelenmemiş havanın kullanımıyla hava tankının kirlenmesi.
Astım Hastalığı
Astımı kişide meydana getirdiği etkiye göre ayırarak incelediğimizde;
- Hafif Aralıklı Astım:
- Hafif aralıklı astım, haftada 2 günden az aralıklı hırıltılı solunum, kısa alevlenmeler ve semptomsuz dönemler olarak tanımlanır.
- Bu kişilerde pik akışta (nefesin ciğerlerden dışarı çıkışı sırasındaki maksimum hava akış hızı) %20’nin altında bir azalma mevcuttur.
- Semptomları – alevlenme dönemleri birkaç saatten birkaç güne kadar süren kısa sürer.
- Gece semptomları – alevlenme dönemleri ayda iki kereden az görülür
- Akut ataklar arasında kişi normal akciğer fonksiyonuyla asemptomatiktir.
- Tedavisi sadece ihtiyaç duyulduğunda kısa etkili bronkodilatör kullanımı şeklindedir.
- Hafif Kalıcı Astım:
- Pik akış (nefesin ciğerlerden dışarı çıkışı sırasındaki maksimum hava akış hızı) %20’den az varyasyonla normale yakındır
- Semptomlar – alevlenme dönemleri haftada birden fazla görülür.
- Alevlenme uykuyu etkiler, gece semptomları – alevlenme dönemleri genellikle ayda ikiden fazla görülür.
- Tedavisi gündüz kısa etkili bronkodilatör, gece uzun etkili bronkodilatör kullanımı şeklindedir.
- Orta Şiddette Kalıcı Astım:
- Öksürüğü de içerebilen semptomlar – alevlenme dönemleri günlük görülebilir. Sıklıkla fizik aktiviteleri veya uykuları etkilenir.
- Düzenli kısa etkili bir bronkodilatör kullanmaları gerekebilir.
- Pik akımarı (nefesin ciğerlerden dışarı çıkışı sırasındaki maksimum hava akış hızı) genellikle normal değerlerin %60 – %80’i arasındadır.
- Bu safha astımın klasik göstergesi egzersiz sırasında veya geceleri öksürmektir.
- Genellikle günlük inhalasyonla alınan steroidler kullanırlar.
- Akut ataklar için kısa etkili bronkodilatörler gerekebilir.
- Bu safhadakilerin önemli bir kısmı astımları olduğunu kabul etmezler.
- Şiddetli Kalıcı Astım:
- Süreklilik arz eden semptomlar – alevlenme dönemleri görülür.
- Normalin %60’ı ve daha az olan pik akım (nefesin ciğerlerden dışarı çıkışı sırasındaki maksimum hava akış hızı) görülür.
- Semptom – alevlenme dönemleri şiddetinde artışlar sıktır. Bu sebepe fiziksel aktivite sınırlanır ve gece semptomları sıklıkla görülür.
- Uzun etkili bronkodilatörlerin ve oral steroidlerin düzenli kullanımı vardır.
- Akut ataklarda kısa etkili bronkodilatör kullanmaları gerekir.
Özellikle egzersizden sonraki akciğer fonksiyon test sonuçları normal çıkması durumunda, dalış sırasında zorlu egzersizi yapabilecekleri için, astımlı kişilere dalış için uygunluk verilebilir.
Astım Hastalarında Amatör Dalış
Dalış sırasında astımlı dalgıç, bronkospazm ve akut astım atağı gelişme riskini artırabilecek çeşitli çevresel faktörlere maruz kalabilir. Akut astım atağı paniğe ve boğulmaya yol açabilir.
İngiltere Spor Dalış Tıbbi Komitesi, şu anda iyi kontrol edilen ve normal akciğer fonksiyon testleri olan astımlı bireylerin negatif egzersiz testleri varsa dalış yapabileceklerini önermektedir.
Birleşik Krallık‘ta, astımı iyi kontrol edilen kişiler, 48 saat içinde bronkodilatöre ihtiyaç duymadıkları ve soğuk, egzersiz veya duygu kaynaklı astımları olmadığı sürece dalış yapabilirler.
ABD’deki Denizaltı ve Hiperbarik Tıp Derneği, kurtarma ilacı gerektiren astımlıların dalış yapmamasını önermektedir. Bir hastanın normal tarama spirometrisi ile hafif ila orta derecede astımı varsa, o zaman dalış için aday olarak kabul edilebilir. Ancak, bir hasta astım krizi geçiriyorsa, spirometrideki hava yolu işlevi normale dönene kadar dalış yapmamalıdır. Bir egzersiz meydan okuma testi yapılabilir.
Avustralya ve Yeni Zelanda Torasik Derneği, son 5 yılda aktif hastalığı olan astımlı hastaların eğlence amaçlı dalışa katılmamasını önermektedir. Bu konuda en muhafazakar ülke Avustralya’dır. Tüm dalgıçlarının sertifikasyon öncesinde astımı ekarte etmek için bir spirometri (akciğer fonksiyonu testi) testinden geçmeleri zorunludur.
Görüldüğü gibi ülkelerin astımlı kişilerin dalış yapıp yapamayacağına dair görüş ayrılıkları mevcut. Her biri farklı kurallar koymaktadır.
Ülkemizde amatör dalış için belirlenmiş – uygulanan muayene kriterleri bulunmamaktadır.
Bu sebeple; astım hastası olan amatör dalgıç adayları hem akciğer fonksiyonlarının değerlendirilmesi hem de astım şiddetinin ölçülmesi için egzersiz testinden geçmeli ve dalış ve astım konusunda yetkin bir uzman hekim tarafından değerlendirilmesi sağlanmalıdır.
Astım hastasıysanız ve dalış muayenesinde onay aldıysanız bile dalış günü inhalerinizi ve varsa diğer tüm ilaçlarınızı kullanıma hazır bir şekilde yanınızda bulundurmalısınız. Dalışta birlikte olacağınız bady’nizi ve dalış amirini astım hastalığınız, kullandığınız ilaçlar ve olası komplikasyonlar konusunda bilgilendirmelisiniz. Mümkünse dalış yaptığınız teknede hekim veya ilk yardım eğitimi almış birinin olmasını sağlamalısınız.
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Sayın okuyucu,
Aşağıdaki linkten yazımızda yer alan konu hakkında sorularınızı ve görüşlerinizi, merak ettiğiniz ve yazılarımıza konu olmasını istediğiniz hususları iletebilirsiniz.
Bilginin paylaştıkça çoğalacağı düşüncesi ve sizlere daha iyi hizmet verme azmi ile her gün daha da iyiye ilerlemede bizlere yorumlarınız ve katkılarınız ile yardımcı olursanız çok seviniriz. https://g.page/r/CTHRtqI0z0gjEAE/review
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Bilimsel Yazı Sevenler Devam Edebilirler
⭐️⭐️ Astımlılar dalış yapabilir mi? https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9487249/
⭐️⭐️ Hafif Aralıklı Astım https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/mild-intermittent-asthma
⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️
Dr Mustafa KEBAT
Tetkik OSGB İş Sağlığı ve Eğitim Koordinatörü